Edito 262

Βλέποντας όλους τους ηττημένους της προηγούμενης Κυριακής μπορούμε να υποθέσουμε ότι η πολιτική ηγεμονία του Κ. Καραμανλή έφτασε στο τέλος της.Η ηγεμονία αυτή κυριάρχησε στην ελληνική πολιτική σκηνή σχεδόν 10 χρόνια. Όχι τυχαία. Ο πρωθυπουργός μπορεί απ’ ό,τι φάνηκε να μην είχε συγκεκριμένο σχέδιο για την αντιμετώπιση των προβλημάτων της χώρας, είχε όμως σχεδιάσει μια σύνθετη και ευφυή στρατηγική κατάκτησης της εξουσίας, με την οποία κυριάρχησε για μεγάλο διάστημα στο πολιτικό παιχνίδι. Πρώτα-πρώτα είχε διαγνώσει σωστά ποιος είναι ο κύριος εχθρός του ελληνικού συστήματος εξουσίας. Το «κατεστημένο», αυτή η θαυμάσια λέξη του Αντρέα Παπανδρέου και του Αϊζενχάουερ, στην Ελλάδα είναι το κρατικο-κομματικό σύμπλεγμα εξουσίας, διαπλεκόμενο συνεχώς με τα 5-10 οικονομικά λόμπι που συναλλάσσονται με το κράτος. Για αυτό το κατεστημένο εχθρός είναι ο εκσυγχρονισμός της χώρας, η εναρμόνισή της με τους θεσμούς και τους κανόνες που για τις άλλες χώρες αποτελούν εδώ και χρόνια Κοινοτικά κεκτημένα. Η εγχώρια πελατειακή δημοκρατία αντιστέκεται σθεναρά σε κάθε εξευρωπαϊσμό που απειλεί τα προνόμιά της. Έτσι στάθηκε απέναντί του, με πιο συμβολική κίνηση το δημοψήφισμα του Χριστόδουλου για τις ταυτότητες.

Έπειτα, διέκρινε με πλήρη σαφήνεια το υπαρξιακό πρόβλημα της αριστεράς. Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, δεν υπήρχε απολύτως κανένα επιχείρημα που να νομιμοποιεί κομμουνιστικής καταγωγής κόμματα να ισχυρίζονται ότι είναι πιο προοδευτικά από τα κεντροαριστερά σοσιαλιστικά. Το αντίθετο μάλιστα. Όφειλαν να απολογηθούν για το σταλινισμό, την οικτρή μοίρα των χωρών του υπαρκτού σοσιαλισμού. Τα κομμουνιστικά κόμματα θα άλλαζαν ή θα εκφυλίζονταν, όπως συνέβη στον υπόλοιπο κόσμο. Μόνο η αδυναμία και η ήττα του ΠΑΣΟΚ μπορούσε να δώσει παράταση επιβίωσης στα κόμματα αυτά με την παλιά μορφή τους.

Η επιχείρηση απονομιμοποίησης της κεντροαριστεράς, του εκσυγχρονισμού και της ευρωπαϊκής προοπτικής έγινε έτσι κοινή επιδίωξη της μεγάλης πλειοψηφίας των ελληνικών δυνάμεων εξουσίας.

Τα αριστερά κόμματα υπηρέτησαν με συνέπεια αυτή τη στρατηγική. Όταν κυβερνούσε το ΠΑΣΟΚ, έφταιγε ο «ανάλγητος λογιστής» Σημίτης, η «πράσινη διαπλοκή», οι «κλέφτες του ΠΑΣΟΚ». Όταν κυβερνούσε η ΝΔ, έφταιγε ο «δικομματισμός». Όλα αυτά τα χρόνια νεοδημοκρατικής διακυβέρνησης τα αριστερά κόμματα μιλούσαν κάπως έτσι: «ΝΔ και ΠΑΣΟΚ σχεδιάζουν να φέρουν έναν εκλογικό νόμο ο οποίος θα διασφαλίζει το σύστημα δικομματικής συναλλαγής. Όχι στο νόμο-πλαίσιο ΝΔ-ΠΑΣΟΚ. Κάτω οι αντιλαϊκές πολιτικές ΠΑΣΟΚ και ΝΔ». Αν ήσουν λίγο αφηρημένος, νόμιζες ότι όλα αυτά τα χρόνια συγκυβερνούσε το ΠΑΣΟΚ με τη ΝΔ. Η Aριστερά δεν έκανε κριτική στην κεντροαριστερή εκδοχή του εκσυγχρονισμού, όπως είχε κάθε δικαίωμα κι όπως όφειλε να κάνει. Κατέληξε να θεωρεί κύριο εχθρό τον ίδιο τον εκσυγχρονισμό και την κεντροαριστερά. «Σ’ αυτό που περιγράφει ως βαρβαρότητα ο Γιώργος Παπανδρέου, το ΠΑΣΟΚ έχει συμβάλει πολύ περισσότερο από τη ΝΔ» έλεγε.

Όμως σιγά-σιγά, το στρατηγικό σχέδιο άρχιζε να εξαντλεί τη δυναμική του. Η πολιτική έπαιρνε τη ρεβάνς από την επικοινωνία. Τα προβλήματα με τα οποία κανείς δεν είχε ασχοληθεί σοβαρά, οξυμένα, δημιούργησαν μια κατάσταση έντασης και χρεοκοπίας. Η πραγματικότητα είναι ξεροκέφαλη. Η πολιτική που είχε παραμεριστεί χάριν της σεμνότητας, της ταπεινότητας, της ηθικοπλαστικής ρητορείας επιστρέφει και ζητάει λογαριασμό.

Κάποιος είπε χαριτολογώντας ότι το να κατηγορείς τον Καραμανλή ως νεοφιλελεύθερο είναι κομπλιμέντο. Η κυβερνητική πολιτική ταλαντεύεται από τον πιο στυγνό νεοφιλελευθερισμό ως τον πιο ακραίο κρατισμό χωρίς καμία γραμμή, η μόνη στρατηγική που διαθέτει είναι αυτή που της εξασφαλίζει την εξουσία. Έτσι όμως το κόμμα της συντηρητικής παράταξης έχασε την ταυτότητά του. Και βλέπει πια τους φιλελεύθερους ψηφοφόρους, τα μεσαία και ανερχόμενα στρώματα να στρέφονται πάλι προς την κεντροαριστερά, ενώ τα πιο συντηρητικά να κατευθύνονται στο ΛΑΟΣ. Η πρόσφατη ήττα της ΝΔ στις εκλογές μπορεί να είναι στρατηγικής σημασίας.

Το ίδιο χαμένοι βγήκαν απ’ αυτή την εκλογική δοκιμασία και οι υπόλοιποι παίκτες αυτής της δεκαετούς στρατηγικής. Δεν είναι μόνο που αυτός ο ιδιότυπος επιλεκτικός διμέτωπος εν μέσω συντηρητικής διακυβέρνησης προσβάλλει πολλές φορές τη νοημοσύνη των πολιτών με τον καιροσκοπισμό του. Είναι κυρίως και ιδίως για τον Συνασπισμό, οι παράπλευρες απώλειες στη φυσιογνωμία του. Όταν οριοθετείς και απονομιμοποιείς συνεχώς με κάθε τρόπο, όταν ποινικοποιείς κάθε επαφή με τον ευρύτερο χώρο της κεντροαριστεράς, τότε δεν έχεις άλλο δρόμο από τη διολίσθηση σε αντιευρωπαϊκές, νεοκομμουνιστικές απόψεις. Ο Συνασπισμός, χωρίς να το καταλάβει, έφτασε στο ΚΚΕ. Από εκεί που ξεκίνησε δηλαδή.

Εξηγώντας κάποιοι την επιτυχία του ΛΑΟΣ λένε ότι σοφά ο Καρατζαφέρης δεν έκοβε τις γέφυρες με το χώρο της κεντροδεξιάς, άφηνε ανοιχτό το ενδεχόμενο συνεργασίας, πείθοντας έτσι τους ψηφοφόρους της ΝΔ ότι η μετακίνησή τους δεν είναι έξω από τον ευρύ τους χώρο. Τον ίδιο καιρό, ο Συνασπισμός απευθυνόμενος στο πλατύ ακροατήριο του ΠΑΣΟΚ αντιμετώπιζε την κεντροαριστερά σαν διάβολο, την πρόταση συνομιλίας των δύο χώρων ως «κάθοδο στον Άδη». Συνεργαζόταν με το ΔΗΚΚΙ του Γιώργου Πάντζα αλλά δεν συνομιλούσε με το ΠΑΣΟΚ του Γιώργου Παπανδρέου. Δεν μπορούσαν να καταλάβουν αυτό που όλοι έβλεπαν; Όχι, ήταν πιστοί στη βασική στρατηγική, την επιτυχημένη μέχρι τώρα στρατηγική εξουσίας του Κώστα Καραμανλή. Την απονομιμοποίηση του ΠΑΣΟΚ.

Μετά από 10 ολόκληρα χρόνια, μια συνταγή επιτυχίας τελείωσε κάπου εδώ. Απλώς όσοι επιτυχώς την ακολούθησαν, δεν ήταν προετοιμασμένοι καθόλου για τη συνέχεια.