Δεν μπορούμε να εκφέρουμε άποψη για τις δηλώσεις του Γιάννη Πανούση σχετικά με τον ενδεχόμενο φόνο του πατέρα της Άννυ, αν δεν κινηθούμε πάνω σε τρεις βασικές διαστάσεις.
Η πρώτη είναι η επιστημονική διάσταση. Έχει εμπειρικά στοιχεία και εμπεριστατωμένες μελέτες που αφορούν το φαινόμενο στο οποίο αναφέρεται; Οι επιστήμονες τεκμηριώνουν συνήθως τις προτάσεις τους και παρουσιάζουν συγκεκριμένες έρευνες για να αιτιολογήσουν τη θέση τους. Δεν προβαίνουν σε δηλώσεις που μπορεί να κάνει και ο μη-επιστήμονας με βάση δύο-τρία παραδείγματα ή τη γενικότερη αίσθησή του. Οι δηλώσεις αυτές καθεαυτές του Γιάννη Πανούση δεν είχαν επιστημονική τεκμηρίωση, χωρίς να σημαίνει ότι δεν θα μπορούσε να την παράσχει σε περίπτωση θα του το ζητούσαν.
Η δεύτερη είναι η πολιτική διάσταση. Έχει τη δύναμη να επηρεάσει τα πράγματα; Εδώ, ο πολίτης σηκώνει τα χέρια ψηλά. Ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη μιλάει ως ουδέτερος παρατηρητής και δεν παίρνει την κατάσταση στα χέρια του, είτε μιλάει αόριστα για νεκρό στις Σκουριές, δηλαδή για ενδεχόμενο εντός της άμεσης δικαιοδοσίας του, είτε για νεκρό εντός των φυλακών, δηλαδή για ενδεχόμενο εκτός της άμεσης δικαιοδοσίας του αλλά εντός της γενικότερης δικαιοδοσίας της κυβέρνησης. Μας υπόσχεται ότι δεν πρόκειται να αυτολογοκριθεί αλλά θα συνεχίσει να μιλάει. Η αλήθεια είναι ότι βεβαίως μπορεί να μιλάει, αλλά θα θέλαμε από τον υπουργό να πράττει κιόλας. Η πολιτική δύναμη είναι στα χέρια του.
Η τρίτη είναι η ηθική διάσταση. Ποιο είναι το σωστό και ποιο είναι το λάθος; Ο κ. Πανούσης απέρριψε μετ’ επιτάσεως κάθε ηθική διάσταση στις δηλώσεις του. Είναι αδιανόητο όμως κάποιος να μιλάει για τον επικείμενο θάνατο ενός συγκεκριμένου ανθρώπου και να μην παίρνει θέση. Θέση πήρε και μάλιστα με σαφήνεια. Από τη στιγμή που δεν έθεσε θέμα για τον τρόπο που μπορεί να διασωθεί το άτομο που είναι σε κίνδυνο και χρησιμοποίησε τον όρο του «κώδικα τιμής των φυλακών», χωρίς να τον επικρίνει, υπονόησε ότι η δικαιοσύνη θα αποδοθεί με άγριο τρόπο. Οι απόψεις του δε συνοδεύτηκαν από την αγωνία για τη διάσωση του κρατούμενου αλλά από την παρηγοριά που θα προσέφερε ο επικείμενος φόνος του. Η διάθεσή του για εκδίκηση επικράτησε επί της διάθεσής του για διάσωση του κρατούμενου.
Είναι οπωσδήποτε δύσκολο κάποιος να θέσει ένα γενικό κανόνα για το σεβασμό της ζωής του ανθρώπου, ανεξάρτητα από αυτά που έχει πράξει. Πρόκειται για μία δύσκολη φιλοσοφική συζήτηση που στην πλειοψηφία των ευνομούμενων χωρών έχει καταλήξει στην απόφαση ότι η προστασία της ζωής είναι απόλυτη υποχρέωση της πολιτείας. Συγκεκριμένα, στην Ελλάδα, αποτελεί υποχρέωση των πολιτών, πόσο μάλλον των υπουργών, να τηρούν έμπρακτα και να ενθαρρύνουν την τήρηση των νόμων που έχουν να κάνουν με την προστασία της ζωής.
Ο Γιάννης Πανούσης συνεχίζει να εμμένει ότι εκφράζει αμιγώς επιστημονική άποψη και επιτίθεται σε αυτούς που δεν τον αφήνουν να εκφράζεται ελεύθερα. Δεν είναι όμως μόνο επιστήμονας. Είναι και πολιτικός, αλλά και άνθρωπος. Σε επίπεδο επιστήμης, θα ήθελα να ακούσω τα στοιχεία του. Σε επίπεδο πολιτικής, θα ήθελα να ακούσω τι σχεδιάζει να κάνει για αυτό. Τέλος, σε επίπεδο ηθικής, θα ήθελα να πάρει σαφή στάση υπέρ της τήρησης των νόμων και του κράτους δικαίου.
Υ.Γ. Η αυτολογοκρισία δεν είναι το χειρότερο πράγμα που μπορεί να συμβεί, ειδικά όταν τίθενται ζητήματα ηθικής φύσης. Όλοι περιορίζουμε τα λόγια μας και τις πράξεις μας για να είμαστε σύμφωνοι με τις ηθικές μας αξίες.
16°
