Τον Αύγουστο του 2007, την ώρα που η Ελλάδα καιγόταν και οι νεκροί από τις μεγάλες πυρκαγιές μετριόνταν σε δεκάδες, ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής προσήλθε σε σύσκεψη στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας φορώντας ένα στρατιωτικό μπουφάν. Το μπουφάν ήταν εντελώς αταίριαστο για τη ζέστη του Αυγούστου και παρέπεμπε στην ενδυμασία που επέλεγε ο τότε αμερικανός πρόεδρος Τζωρτζ Μπους σε ανάλογες συσκέψεις.
Μέσα στις κρίσιμες ώρες της μεγάλης καταστροφής η έγνοια των συμβούλων του τότε πρωθυπουργού ήταν να διαχειριστούν την εικόνα του και να φιλοτεχνήσουν για εκείνον ένα μαχητικό προφίλ, ικανό να συγκαλύψει τις ευθύνες του για την ανεπάρκεια της κυβέρνησής του στην πρόληψη και την αντιμετώπιση της καταστροφής.
Η επικοινωνία ήταν πάντα αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτικής, πόσο μάλλον σήμερα με την τεράστια ανάπτυξη των μέσων ενημέρωσης και την ύπαρξη ειδικευμένων επιστημόνων που συμβουλεύουν τους πολιτικούς για το πώς θα διαχειριστούν την εικόνα τους επαφή τους με τους πολίτες. Υπάρχει όμως ένα όριο μετά από το οποίο αντί η επικοινωνία να υπηρετεί την πολιτική, γίνεται η ίδια το κύριο μέσο για την επικράτηση και την κυριαρχία. Αυτού του είδους η πολιτική επικοινωνία συγκροτεί μια αυταρχική και εξουσιαστική σχέση. Είναι μια διαδικασία εξαπάτησης και χειραγώγησης των πολιτών.
Η σημερινή κυβέρνηση εκμεταλλεύτηκε πολύ αποτελεσματικά την επικρατούσα άποψη που εμφάνιζε την κρίση σαν αποτέλεσμα του μνημονίου και την Ελλάδα σαν θύμα των επιδιώξεων των ξένων. Ήταν σχετικά εύκολο να ισχυριστεί και να πείσει ότι με μια σθεναρότερη διεκδίκηση θα ανάγκαζε τους δανειστές σε υποχώρηση. Δεν αρκούσε όμως αυτό. Έπρεπε να αντιμετωπίσει τους φόβους των πολιτών για τον κίνδυνο της ολοκληρωτικής κατάρρευσης και της εξόδου από το ευρώ. Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ ανέλαβε να καθησυχάσει τους ψηφοφόρους και ιδιαίτερα τους πιο συντηρητικούς. Έτσι πραγματοποίησε μια σειρά διεθνών επαφών, παράλληλα με τον θρησκευτικό τουρισμό και τη συνάντηση με την εικόνα της Παναγίας.
Στη συνέντευξή του στη ΔΕΘ ο Αλέξης Τσίπρας θέλησε να εμφανιστεί σαν έτοιμος να κυβερνήσει με σύνεση. Μιλούσε για τησυνάντησή του με τον Μάριο Ντράγκι, εμφανίζοντας το συνομιλητή του να συμμερίζεται τις θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ. Στην ίδια συνέντευξη είπε ότι οι παροχές που εξήγγειλε θα χρηματοδοτηθούν από τα 11 δισ. του μηχανισμού σταθερότητας που δεν είχαν χρησιμοποιηθεί. Επρόκειτο όμως για «μνημονικά χρήματα» και πάρθηκαν πίσω με την συμφωνία της 20ης Φεβρουαρίου.
Τα θαύματα κράτησαν μέχρι τις εκλογές. Από εκεί και μετά το αδιέξοδο είναι ολοκληρωτικό. Η κυβέρνηση από τη μια μεριά έχει να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα και από την άλλη το επικοινωνιακό τέρας που δημιούργησε. Προτίμησε να θυσιάσει τα συμφέροντα της χώρας και των εργαζομένων για να εξυπηρετήσει τον μύθο που κατασκεύασε.
Η ζημιά έγινε και χωρίς την ανεξέλεγκτη χρεοκοπία. Όλη η Ευρώπη ξαναγυρίζει στην ανάπτυξη και εμείς βρισκόμαστε πάλι κοντά στην ύφεση. Η ανάπτυξη κοντά στο 3% που προέβλεπαν οι διεθνείς οργανισμοί, θα μπορούσε να είναι ακόμη μεγαλύτερη λόγω της πιστωτικής επέκτασης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, της κατάστασης σε ανταγωνιστικές τουριστικές χώρες, της πτώσης του ευρώ και της τιμής του πετρελαίου.
Η διαφορά των αρχικών προβλέψεων από τις νέες είναι πέντε δισεκατομμύρια ευρώ σε πλούτο που θα παραγόταν στη χώρα. Η ανάπτυξη θα δημιουργούσε νέες θέσεις εργασίας, οι οποίες με τη σειρά τους θα βοηθούσαν την υπόλοιπη οικονομία. Έταζαν ανάπτυξη μέσω της κατανάλωσης με χρήματα που δεν υπήρχαν και τώρα χάνεται ουσιαστική ανάπτυξη από επενδύσεις και πραγματικές δουλειές.
Η ζημιά δεν τελειώνει εδώ. Όχι απλώς παραμένουν όλοι οι φόροι που υποτίθεται ότι θα καταργούνταν, αλλά συμπληρώνονται με νέα μέτρα ύψους 14 δισ. ευρώ σύμφωνα με φιλική προς την κυβέρνηση εφημερίδα. Εκεί δείχνει να καταλήγει η τρίμηνη διαπραγμάτευση για την αποφυγή των «υφεσιακών μέτρων», που κυρίως ήταν δίκαιες μεταρρυθμίσεις εξορθολογισμού.
Τώρα έχουν να διαχειριστούν την οικονομική ασφυξία, την πλήρη αθέτηση των υποσχέσεων και την ολοκληρωτική διάψευση όλων των ισχυρισμών της τελευταίας πενταετίας. Ευτυχώς, δεν φαίνεται να έχουν το θάρρος να επιχειρήσουν όσα έλεγαν. Δεν αντέχουν να δοκιμάσουν τις τρομερές λύσεις τους. Φοβούνται τις συνέπειες της εφαρμογής όσων με τόση ευκολία υποστήριζαν.
Πώς επιχειρούν να γλιτώσουν από το αδιέξοδο που οι ίδιοι δημιούργησαν; Μέσω της επικοινωνίας και πάλι. Τη μία μέρα διανέμουν non paper ότι διακόπτουν τη διαπραγμάτευση και την επομένη συμφωνούν σε όσα εμφάνιζαν σαν κόκκινες γραμμές. Μιλούν για δημοψήφισμα και εκλογές για να εξουδετερώσουν τις εσωκομματικές αντιδράσεις. Εξάγουν το πρόβλημα του κόμματός τους και το κάνουν πρόβλημα της χώρας.
Το ψέμα, όταν γίνεται πιστευτό, δημιουργεί μια αλαζονική αίσθηση παντοδυναμίας σε εκείνον που το διακινεί. Όμως το ίδιο ψέμα εγκλωβίζει το διακινητή του και τον παγιδεύει σε μια διαρκή προσπάθεια προστασίας της εξαπάτησης με νέα ψέματα, αλλά και πράξεις που γίνονται για να καλύψουν την απάτη.
Όλα αυτά δεν είναι καινούργια. Στην Ελλάδα έχουμε πληρώσει ακριβά τη δημαγωγία στο παρελθόν, πρόσφατο και παλιότερο. Έχουν περάσει δεκαετίες, όμως, από όταν η υιοθέτηση του δημαγωγικού λόγου οδήγησε σε μεγάλη καταστροφή. Ας ελπίσουμε ότι τώρα, έστω και με μεγάλο κόστος, θα την αποφύγουμε.
