H τελευταία πράξη;

Στις εφημερίδες, τα πόρταλς και τις ενημερωτικές εκπομπές, δημοσιογράφοι και πολιτικοί μιλούν για έξοδο από την Ευρώπη, αντιμεταρρύθμιση στην Παιδεία και την Υγεία, καταστροφή του Ασφαλιστικού και του Δημόσιου Τομέα. Οι ενέσεις αισιοδοξίας που κάνει στους πολίτες ο κυβερνητικός εκπρόσωπος κάθε Δευτέρα ξανα-δηλώνοντας ότι η συμφωνία με τους δανειστές είναι θέμα ημερών, καταρρέουν λίγες ώρες αργότερα μέσα από τις τοποθετήσεις τρομαγμένων υπουργών που με άδειο βλέμμα επιβεβαιώνουν ότι τα ταμεία είναι άδεια.

Στους δρόμους η εικόνα είναι διαφορετική. Οι πολίτες συζητούν ψύχραιμα, πολύ πιο ψύχραιμα από ό,τι έξι μήνες πριν, υπάρχει μια ηρεμία ανατριχιαστική. Κάποιοι μιλούν για κύμα αισιοδοξίας, παρόλο που η αγορά είναι εντελώς παγωμένη. Τα πρωινά οι καφετέριες είναι κατάμεστες, τα βράδια στις ταβέρνες δεν πέφτει καρφίτσα. Δεκάδες οι νέες κυκλοφορίες βιβλίων, στα ταμεία των θεάτρων ο κόσμος κάνει ουρά. «Προσπαθούν να βρουν απαντήσεις μέσα από την τέχνη», είναι η συνηθισμένη ανάλυση, «ο πολιτισμός πάντα χρησιμεύει ως καταφύγιο σε περιόδους οικονομικής κρίσης και κοινωνικής αναταραχής».

Μοιάζει να έχει ορθωθεί ένα αόρατο τείχος ανάμεσα σε όσους ασκούν αντιπολίτευση και σε όσους πολίτες συνεχίζουν να δηλώνουν την υποστήριξή τους σε μία κυβέρνηση που δυστυχώς δεν έχει προς το παρόν να παρουσιάσει κανένα έργο. Πολλοί ελπίζουν ότι το θαύμα δεν θα αργήσει να έρθει!

Μα δεν ακούν τα ΜΜΕ –διεθνή κι εγχώρια– που κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, θα μπορούσαμε να αναρωτηθούμε. Αδιαφορούν για ό,τι συμβαίνει στα πανεπιστήμια, τα νοσοκομεία, τη δημόσια διοίκηση; Δεν παρακολουθούν την υπόθεση στις Σκουριές; Δεν γνωρίζουν ότι τα Εξάρχεια εξακολουθούν να καίγονται; Για την προσπάθεια να ελεγχθεί η ελευθερία του Τύπου με τις μηνύσεις του Κοτζιά κατά της Athens Review of Books και του Καμμένου κατά του Ανδρέα Πετρουλάκη δεν έχουν πάρει είδηση; Δεν οργίζονται με τον Κατρούγκαλο και τον Μητρόπουλο; Είναι ικανοποιημένοι από τις διαπραγματευτικές ικανότητες του Βαρουφάκη, την αγορά εξοπλιστικών από τη Ρωσία εν μέσω «ανθρωπιστικής κρίσης», τις αλλεπάλληλες παραβιάσεις των κανονισμών της Βουλής από τη Κωνσταντοπούλου; Ή μήπως θεωρούν άνευ βαρύτητας τις, πέρα από κάθε όριο ανθρωπισμού, δηλώσεις της Χριστοδουλοπούλου που θυμίζουν ρατσιστικό ανέκδοτο;

Έχω την εντύπωση ότι αρκετοί ψηφοφόροι θεωρούν πως έκαναν το καθήκον τους δίνοντας την εξουσία σε μια αριστερή κυβέρνηση, η «επανάστασή» τους ολοκληρώθηκε εκεί. Δεν περιμένουν άλλωστε ότι το πολιτικό προσωπικό οφείλει να είναι άξιο, καταρτισμένο, παραγωγικό. Αν πίστευαν κάτι τέτοιο δεν θα έστελναν στη Βουλή τη Ραχήλ Μακρή, τον Χαϊκάλη και πολλούς άλλους. Δεν ψήφισαν όσους θεωρούν αξιότερούς τους για να αναλάβουν τη διακυβέρνηση και τη σωτηρία της χώρας, αλλά άτομα που θα ήθελαν για συντροφιά στο καφενείο, στην ταβέρνα, μέρος μιας τρελοπαρέας με ωραίες ιδέες και οράματα. Καλή διάθεση να υπάρχει κι όλα θα γίνουν. Άλλωστε, οι Ευρωπαίοι έχουν ανάγκη τα φώτα μας, δεν θα μας αφήσουν να βγούμε από την Ευρωζώνη, έτσι δεν είναι;

Έχω επίσης την αίσθηση ότι αρκετοί πολίτες δεν νιώθουν ότι συμμετέχουν πραγματικά στα κοινά. Αισθάνονται μάλλον σαν να παρακολουθούν θεατρική παράσταση, καθισμένοι κάπου στη γαλαρία, μασουλώντας πατατάκια.

Στην περίπτωσή μας, μάλιστα, θα έλεγα ότι είναι σαν να παίζουμε όλοι σε θεατρικό έργο, ορισμένοι ως πρωταγωνιστές, κάποιοι σε δεύτερους ή τρίτους ρόλους, και οι περισσότεροι βέβαια ως κομπάρσοι. Κοινό μας ο υπόλοιπος πλανήτης.

Όπως συμβαίνει συχνά στο θέατρο, στην πρώτη πράξη έχουμε την εισαγωγή των χαρακτήρων και της υπόθεσης. Στην δεύτερη πράξη, η πλοκή από τη μία αποκαλύπτει σταδιακά τα αληθινά κίνητρα, τις σκοπιμότητες, τις αδυναμίες και τα πάθη των πρωταγωνιστών, και από την άλλη προεικονίζει την κατάληξη. Αν πρόκειται για δράμα, στην αρχή της δεύτερης πράξης είναι ήδη ξεκάθαρο στους πιο έμπειρους θεατές ότι το τέλος θα είναι άσχημο. Οι πρωταγωνιστές είναι εγκλωβισμένοι στους ρόλους τους. Όσο κι αν θα ήθελε μέρος του κοινού να τους προειδοποιήσει γι’ αυτά που πρόκειται να συμβούν, είναι αδύνατον να αλλάξει η ροή της ιστορίας.

Απορώ σε τι είδους έργο θεωρούν οι περισσότεροι πολίτες ότι συμμετέχουν αυτή τη στιγμή. Το σίγουρο είναι ότι πλησιάζουμε –αν δεν έχουμε ήδη περάσει– στην τελευταία πράξη.