Δημοσιογράφος, πανεπιστημιακός, κοινωνικός ερευνητής - με όποια ιδιότητα κι αν προσέρχεται στο δημόσιο χώρο - ο Δημήτρης Ψυχογιός δεν παύει για μένα να αποτελεί ένα δεξιοτέχνη του γραπτού λόγου. Με κάλαμο αναλυτικό, εύστοχο, τραχύ και συνάμα λεπτό και ευέλικτο. Με απαράμιλλη σκωπτική διάθεση και αυτοσαρκασμό, ειρωνικός και πολλάκις κυνικός ο συγγραφέας μας, λόγω, υποθέτω, της διδακτικής πολυκύμαντης και μακρόχρονης δημόσιας δράσης του, δεν αφήνει λίθο στη θέση του. Εκεί, στο δημόσιο χώρο της ευθύνης, όπου συμπεριφορές και πράξεις κυβερνώντων και κυβερνωμένων δοκιμάζονται ανελέητα απέναντι στις ιδεοληψίες, τους μικρούς και τους μεγάλους «λόγους», τις ψευδαισθήσεις και τις φαντασιώσεις της στρατευμένης σε κάθε λογής «επαναστάσεις» νιότης. Για μερικούς ανώφελη άσκηση ακόμη κι ας τρέφουν ακόμη γκρίζες ή άσπρες αλογοουρές. Για άλλους επώδυνη ενηλικίωση και πολιτική ωρίμανση.
Το βιβλίο του Ψυχογιού με τίτλο «Στιγμές της μεταπολίτευσης» (1974-1984) από τις εκδόσεις «Επίκεντρο» (Δεκ.2014), «χάθηκε» μέσα στις άναρθρες εν πολλοίς κραυγές της προεκλογικής περιόδου, αλλά επανέρχεται σήμερα, ευτυχώς, στο φως για να μας δείξει ότι πολλά από τα προβλήματα με τα οποία καταπιάστηκε ο συγγραφέας τότε, στην πρώτη δεκαετία της Μεταπολίτευσης, εξακολουθούν να μας ταλανίζουν ακόμη, όπως, επί παραδείγματι, το θέμα της Παιδείας και της θλιβερής αντι-μεταρρύθμισης της σημερινής αλλοπρόσαλλης, κακόφωνης και επικίνδυνης κυβέρνησης των non papers του αριστεροδεξιού εθνολαϊκισμού ή το αιδήμων θέμα της δημόσιας ευταξίας.
Η συλλογή των άρθρων-δοκιμίων του βιβλίου, με ορισμένες προσθήκες για πρόσωπα, καταστάσεις και γεγονότα, υπακούει στη λογική πολιτικών εξελίξεων της δεκαετίας που έχουν ιδιαίτερη σημασία για τον συγγραφέα. Δεν χρονολογούνται συγκεκριμένα ούτε αναφέρεται η πηγή τους, ήτοι τα έντυπα όπου έχουν δημοσιευτεί. Έχουν, όμως, τη δική τους εσωτερική χρονολογική δομή, που εύκολα διακρίνεται, τουλάχιστον από όσους έχουν κάποια γνώση των πολιτικών γεγονότων της περιόδου και της πολιτικής διαμάχης μεταξύ και εντός των τότε αριστερών και αριστερίστικων σχηματισμών και κινήσεων. Η αφήγηση, μολονότι διαφοροποιείται ως προς τη θεματική της, είναι ως προς την πολιτική της στην ουσία ενιαία. Διότι, αφηγείται την ίδια την πολιτική πορεία του συγγραφέα, τις δικές του εμπειρίες, τις δικές του κριτικές αποτιμήσεις προσώπων, καταστάσεων και θεσμών, όπως η θητεία του στον στρατό, που φαίνεται να του έμεινε «αξέχαστη». Δεν είναι ο μόνος.
Πρόκειται για βαθύτατα βιωματικό βιβλίο αλλά συνάμα βιβλίο που ανοίγει πολλά παράθυρα για αναγνώσεις της πολιτικής και ιδεολογικής ατμόσφαιρας μέσα στην οποία εμφανίστηκαν και κατόπιν συστηματικά καλλιεργήθηκαν ορισμένες από τις πιο κρίσιμες και καταστροφικές παθογένειες της Μεταπολίτευσης. Δεν αφορούν μόνο τη πολιτική και κοινωνική ιδεολογία αλλά και τους θεσμούς. Πρόκειται για «αποσπασματικές, ανολοκλήρωτες και μεροληπτικές καταθέσεις ζωής», όπως σεμνά διατείνεται ο συγγραφέας.
Σε αυτό το προσωπικό ταξίδι θα ήταν άτοπο και άνευ ουδεμιάς σημασίας να εμφιλοχωρήσει κάποια αυτοκριτική εν είδει post scriptum. Δεν έχει τέτοια πρόθεση ο συγγραφέας. Κανένα κείμενο τέτοιας μορφής και περιεχομένου δεν μπορεί να ξεφύγει από το ιστορικο-χρονικό του πλαίσιο πόσο μάλλον από το πλαίσιο της συγκεκριμένης προσωπικής πολιτικής στράτευσης και δράσης. Γι αυτό δεν θα είχε κανένα νόημα κάποια κριτική στάση του γράφοντος που θα είχε ως γνώμονα μια διαφορετική αντιπαράθεση και ερμηνεία των γεγονότων και εξελίξεων της εποχής εκείνης.
Αξίζει να συνταξιδεύσουμε μαζί του, αν μη τι άλλο διότι, όπως κι ίδιος γράφει, είναι σα να διαβάζουμε εφημερίδα εκείνης της εποχής, ένα ιστορικό «μυθιστόρημα». Το πώς επηρέασαν όλα αυτά το συλλογικό υποσυνείδητο των μετέπειτα χρόνων της Μεταπολίτευσης και μέσα από ποιες δαιδαλώδεις διαδρομές είναι μια άλλη «ιστορία», εξίσου συναρπαστική.
*Το βιβλίο του Δημήτρη Ψυχογιού θα παρουσιαστεί στην αίθουσα της ΕΣΗΕΑ, Ακαδημίας 20, τη Δευτέρα 20 Απριλίου στις 7μμ μαζί με το βιβλίο της Αγγέλας Καστρινάκη «Και βέβαια αλλάζει!».
14°
