Ακυβερνησία και αβεβαιότητα απασφαλίζουν 7 χρονοβόμβες

«Σε λίγες ημέρες θα ζήσουμε και το πήδημα, με την ώθηση του λαού…» ανέφερε ο κ.Τσίπρας κατά την προεκλογική ομιλία του στη Ρόδο. Θα έλεγα ότι η σεξιστική κορόνα του περιγράφει απόλυτα την κατάσταση που βιώνουμε και που ενδεχομένως θα βιώσουμε το επόμενο διάστημα. Κι αυτό γιατί σύμφωνα με τη συμφωνία της 20ής Φεβρουαρίου θα πρέπει μέχρι το τέλος Απριλίου να έχει συμφωνηθεί η λίστα των μεταρρυθμίσεων. Αυτό σημαίνει, ότι σε περίπτωση μη επίτευξης συμφωνίας στο Εurogroup της 24ης Απριλίου, η λειτουργία της ελληνικής οικονομίας θα βρίσκεται στη διακριτική ευχέρεια της Τρόικας.

Κι ενώ τα φίδια της ανησυχίας για το «τι μέλλει γένεσθαι» έχουν αρχίσει να εμφανίζονται, διανύουμε τη 12η εβδομάδα και η Βουλή των Ελλήνων έχει ψηφίσει δύο νομοσχέδια, η κυβέρνηση αντί να κυβερνά περιορίζεται σε κινήσεις επικοινωνιακού χαρακτήρα και είτε με την αδράνεια της είτε με την αντιευρωπαϊκή, λαϊκίστικη πολιτική της απασφαλίζει επτά χρονο-βόμβες, που, εάν εκραγούν, θα επηρεάσουν την οικονομική δραστηριότητα, την πολιτική σταθερότητα και τη γεωπολιτική θέση της Ελλάδας. Οι διαπραγματεύσεις για το χρέος έχουν ουσιαστικά παγώσει και, αν και δεν έχει εντολή ρήξης, οι δηλώσεις των στελεχών της ελληνικής κυβέρνησης παραπέμπουν σε ρήξη ή μη συμφωνία με τους πιστωτές.

Και δεν διαφαίνεται να υπάρξει συμφωνία γιατί οι προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις είτε δεν στοχεύουν στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας (άρα δεν διευκολύνουν την αύξηση του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος) είτε οδηγούν σε νέα ελλείμματα (άρα αυξάνουν το χρέος). Πιο συγκεκριμένα, καμία συμφωνία δεν μπορεί να υπάρξει, εάν δεν συμπεριλαμβάνει συγκεκριμένο προϋπολογισμό με σταθερές ροές εσόδων-εξόδων, που καταλήγουν σε μικρότερα πρωτογενή πλεονάσματα, εάν δεν συμπεριλαμβάνει παρεμβάσεις στο ασφαλιστικό, συνέχιση των ιδιωτικοποιήσεων, μειώσεις φόρων ή άνοιγμα των αγορών και των επαγγελμάτων. Η μη συμφωνία σημαίνει μη εκταμίευση υπο-δόσεων από τους πιστωτές κι αυτό μπορεί να οδηγήσει σε στάση πληρωμών προς το εσωτερικό. Κι αυτό γιατί, εάν θα είναι προς το εξωτερικό, θα είναι καταστροφική και θα οδηγήσει σε στάση πληρωμών προς το εσωτερικό. 

Το ασφαλιστικό σύστημα βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης κι αυτό ομολογεί η ηγεσία του Υπουργείου Ασφαλίσεων. Tαυτόχρονα, όμως, επιμένει ότι θα δώσει 13η σύνταξη, δεν θα υπάρξουν παρεμβάσεις/μειώσεις (ευγενή ταμεία, επικουρικές, πολλαπλές συντάξεις κλπ) και δεν θα εφαρμοστούν μέτρα με στόχο την παρεμπόδιση εισόδου στο ασφαλιστικό σύστημα σε ηλικίες κάτω των 62 ετών. Θα αναφέρω χαρακτηριστικά ότι, ενώ στον προθάλαμο του ασφαλιστικού βρίσκονται περί τα 400.000 άτομα και η είσοδός τους θα κοστίσει 6 δις στον κρατικό προϋπολογισμό (σύμφωνα με τον κ. Ρωμανιά), η πλειοψηφία των νέων συνταξιούχων έχουν ηλικία κάτω των 62 ετών (ειδικά στο δημόσιο και ΔΕΚΟ). Θα αναφέρω χαρακτηριστικά ότι, σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το 2013 η μέση ηλικία συνταξιοδότησης ήταν 59,38 έτη και για τις γυναίκες 57,43 έτη (όταν το επίσημο έτος ανέρχεται στα 67 έτη). Επίσης, ενώ το κόστος του PSI στα αποθεματικά των ταμείων κόστισε περί τα 14 δις ευρώ, την ίδια χρονιά η επιχορήγηση των ασφαλιστικών ταμείων έφτασε στα 17 δις ευρώ. Σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Εργασίας κατά την περίοδο 2000-2014 η συνολική επιχορήγηση των ασφαλιστικών ταμείων ξεπέρασε το ύψος του ετήσιου Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος και ανήλθε στο ποσό των 200 δις ευρώ.

Η κλιμάκωση της πολιτικής αβεβαιότητας ως αποτέλεσμα της αντιευρωπαϊκής ρητορικής της κυβέρνησης, σε συνδυασμό με την οικονομική ασφυξία που έχει επιβληθεί στην πραγματική οικονομία, σταδιακά επαναφέρει την ελληνική οικονομία σε τροχιά ύφεσης. Τους τελευταίους μήνες δημιουργείται μία νέα γενιά επιχειρηματικών λουκέτων, κόκκινων δανείων και ανέργων, ενώ η απο-επένδυση εντείνεται. Όταν πραγματοποιούνται οι εισαγωγές, οι προμηθευτές απαιτούν 100% προκαταβολή κι αυτό εκ των πραγμάτων μειώνει τη ρευστότητα. Αυτή η κατάσταση πιέζει κυρίως τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τις οδηγεί είτε εκτός αγοράς είτε στη φοροδιαφυγή. Κι επειδή σημαντικό τμήμα των εξαγωγών εξαρτάται και από εισαγωγές, επηρεάζονται αρνητικά και οι εξαγωγές. Στο ίδιο πλαίσιο, η αύξηση των κόκκινων δανείων επιδεινώνει την κεφαλαιακή επάρκεια των ελληνικών τραπεζών κι αυτό, εάν συνεχιστεί, θα χρειαστεί νέα ανακεφαλαιοποίηση. Αλλά αυτή τη φορά κι εάν συνεχιστεί το αρνητικό επενδυτικό κλίμα, τα χρήματα δεν θα έλθουν από τον ιδιωτικό τομέα, αλλά είτε από το δημόσιο είτε από τους συντελεστές των τραπεζών. Και φυσικά τα παραπάνω παραπέμπουν σε νέα αύξηση της ανεργίας και επιδείνωση της βιωσιμότητας του ασφαλιστικού συστήματος.

Το μεταναστευτικό ήταν από τα πρώτα πεδία στο οποίο θέλησε να διαφοροποιηθεί η νέα κυβέρνηση. Παρόλα αυτά, οι μέχρι τώρα κινήσεις κατέστρεψαν ό,τι καλό είχε δημιουργηθεί. Εκ των πραγμάτων φάνηκε ότι δεν υπάρχει βιώσιμο Plan B κι έστειλαν λάθος μηνύματα ή εντάχθηκαν στη γενικότερη πίεση προς τους πιστωτές για τις διαπραγματεύσεις. Αυτό που δεν έχει γίνει κατανοητό στην κυβέρνηση είναι ότι με την αλλοπρόσαλλή ρητορική της, το ερχόμενο καλοκαίρι, τα ελληνικά νησιά κινδυνεύουν να γεμίσουν όχι με τουρίστες αλλά με πρόσφυγες. Κι αναφέρομαι συγκεκριμένα στις ατυχείς δηλώσεις περί μαζικής έκδοσης ταξιδιωτικών εγγράφων στους πρόσφυγες. Αν και οι αρχικές ανακοινώσεις «μαζεύτηκαν», αυτές ήδη έχουν διαδοθεί ως χαρμόσυνο νέο στις χώρες της Μέσης Ανατολής και Αφρικής κι έχει σημάνει συναγερμός στους υποψήφιους πρόσφυγες για οργάνωση «καλοκαιρινών διακοπών στα ελληνικά νησιά». Επίσης, τέτοιες δηλώσεις προκαλούν λιγότερη ζημιά στις άλλες χώρες της ζώνης Σέγκεν, οι οποίες μπορούν γρήγορα να εκδώσουν οδηγία για να μπλοκάρουν όλα τα ταξιδιωτικά έγγραφα ελληνικής προέλευσης (βοηθά και η γεωγραφική θέση της Ελλάδας σε σχέση με την ΕΕ). Αντιθέτως, εάν η κατάσταση συνεχιστεί η ελληνική επικράτεια θα γεμίσει με εγκλωβισμένους πρόσφυγες, οι οποίοι δεν θα μπορούν να φύγουν προς την Ευρώπη.

Οι κλιμακούμενες έκνομες δραστηριότητες του λεγόμενου αντιεξουσιαστικού χώρου, ο οποίος επιζητεί τη σύγκρουση με την κυβέρνηση. Στο ίδιο πλαίσιο, θα αναφέρω την κατάθεση στοχευμένων νομοσχεδίων ή τροπολογιών για την κουκούλα και το DNA, την κατάληψη της πρυτανείας του πανεπιστημίου Αθηνών κι άλλων δημοσίων κτιρίων, την έφοδο στο προαύλιο της Βουλής και τα συνεχιζόμενα επεισόδια στο κέντρο της Αθήνας. Κι όλα αυτά σε συνδυασμό με τις ατυχείς δηλώσεις των αρμοδίων υπουργών, οι οποίοι είτε δικαιολογούν τις δραστηριότητες των κουκουλοφόρων, είτε υποβαθμίζουν γεγονότα, είτε πετούν το μπαλάκι ο ένας στον άλλον, αυξάνοντας την ανασφάλεια στους πολίτες, υποβαθμίζοντας το κέντρο της Αθήνας και φυσικά επηρεάζοντας αρνητικά την οικονομική δραστηριότητα. Το πρόβλημα πηγάζει από την ενεργή συμμετοχή των κομματικών δυνάμεων του ΣΥΡΙΖΑ σε προγενέστερες καταλήψεις και αναφέρομαι στο διαχρονικό ποσοστό του 4%. Θα έλεγα μάλιστα ότι αυτό έρχεται σε αντίθεση με τη μεγάλη πλειοψηφία του 41% των πολιτών που υπερψήφισαν τα κόμματα της κυβερνητικής πλειοψηφίας, οι οποίοι επιζητούν την εμπέδωση της ασφάλειας.

Οι κινήσεις της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ που επηρεάζουν τη γεωπολιτική θέση της Ελλάδας και σταδιακά απομακρύνουν την Ελλάδα από τη Δύση. Θα αναφέρω χαρακτηριστικά την προσέγγιση με Ρωσία, Κίνα και Ιράν με στόχο την εξεύρεση χρηματοδότησης. Το ζήτημα γίνεται επικίνδυνο σε σχέση με το ρωσικό παράγοντα, ειδικά τη στιγμή που υπάρχει διένεξη μεταξύ Δύσης - Ρωσίας, λόγω της κρίσης της Ουκρανίας. Στο ίδιο πλαίσιο, είναι επικίνδυνες οι κινήσεις της κυβέρνησης στον ενεργειακό τομέα και η επιχειρούμενη συνεργασία στην κατασκευή του Turkish stream. H προσέγγιση είναι ασύμβατη με τα ευρωπαϊκά συμφέροντα (και τα ελληνικά), γιατί η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει διακηρύξει ότι δεν επιθυμεί την εμπλοκή ρωσικών εταιριών στο νότιο ενεργειακό διάδρομο λόγω της στρατηγικής δημιουργίας εναλλακτικών πηγών ενεργειακής τροφοδοσίας. Επίσης το γεωπολιτικό θέμα εντείνεται λόγω των δηλώσεων υπουργών περί επικείμενης συμφωνίας με τη Ρωσία στο θέμα του Turkish stream και είσπραξης δεσμευτικών προκαταβολών. Σε γενικές γραμμές, η ελληνική πλευρά πρέπει να είναι αξιόπιστη και προσεκτική, γιατί όταν υπάρχουν πολλά ανοιχτά εθνικά θέματα χρειάζεται τη στήριξη της Δύσης.

Η εμπέδωση της δημιουργικής ασάφειας σε όλο το εύρος της κυβερνητικής δραστηριότητας έχει καταστρέψει το απόθεμα αξιοπιστίας της ελληνικής οικονομίας. Το θέμα έχει δύο πτυχές: στο επικοινωνιακό επίπεδο, οι αντικρουόμενες ή ανασκευαστικές δηλώσεις των κυβερνητικών στελεχών και η χρήση διαφορετικής ρητορικής, όταν απευθύνονται στα διεθνή ΜΜΕ σε σχέση με αυτή, όταν απευθύνεται στην ελληνική κοινή γνώμη, μειώνουν την αξιοπιστία της κυβέρνησης στις διαπραγματεύσεις. Στο επίπεδο των συμφωνιών που έχουν υπογραφεί, η δημιουργική ασάφεια τορπιλίζει τη στροφή προς το ρεαλισμό και τη διαπραγματευτική θέση της κυβέρνησης. Κι αυτό γιατί σε μία συμφωνία, η δημιουργική ασάφεια ευνοεί τον ισχυρό. Αλλά, επειδή την εποχή της παγκοσμιοποίησης, η αναξιόπιστη ρητορική των κυβερνητικών στελεχών μεταφέρεται ταχύτητα στη διεθνή κοινότητα και εάν εμπεδωθεί η ετικέτα του αναξιόπιστου Έλληνα συνομιλητή, θα επηρεαστεί αρνητικά το σύνολο της δραστηριότητας του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.

Σε γενικές γραμμές, είναι η παρατεταμένη ακυβερνησία (κι όχι τα μέτρα) που παραπέμπει σε ρήξη. Ταυτόχρονα δημιουργούνται χρονοβόμβες που, εάν εκραγούν, θα επιδεινώσουν την οικονομία και τη γεωπολιτική θέση της Ελλάδας.  H κυβέρνηση πρέπει να μεταφράσει σωστά την εντολή σκληρής διαπραγμάτευσης κι όχι ρήξης, που έλαβε από τον ελληνικό λαό και να κλείσει τη συμφωνία, γιατί τα υφεσιακά μέτρα, που δήθεν υπερασπίζεται, θα είναι μηδαμινά σε σχέση με τη βαθιά και παρατεταμένη ύφεση που συνδέεται με μία ενδεχόμενη ρήξη. Εάν η κατάσταση χειροτερεύσει, θα βιώσουμε τις αρνητικές επιπτώσεις είτε έχουμε υπερψηφίσει τα κόμματα της κυβέρνησης είτε όχι. Το καταστροφικό είναι ότι εάν έχουμε αρνητικές εξελίξεις, αυτές θα προκληθούν από μία κυβέρνηση με νωπή «….ώθηση του λαού».