«Θέλω πίσω τον πλανήτη μου»...

«Θέλω πίσω την Αμερική μου» αναφώνησε σε μια από τις τελευταίες συναυλίες υποστήριξης του Μπαράκ Ομπάμα ο Μπρους Σπρίνγκστιν. Κι αν αυτό είναι για κάποιους ένα γραφικό χαρακτηριστικό του «πανηγυριού» στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, αυτή τη φορά το αίτημα ήταν περισσότερο από ποτέ σπαραξικάρδιο, επείγον και ειλικρινές.

Η καταστροφή που προκάλεσαν οι «αδηφάγοι Ταλιμπάν» της παρέας Μπους (εκτός από τον πλανήτη) στην ίδια τους τη χώρα ήταν καταλυτική: o πλήρης βιασμός των αρχών δικαίου, ο «εκτροχιασμός» από τις βασικές δημοκρατικές αρχές (που όσο κι αν επιμένουν κάποιοι, υπάρχουν σε πολύ ψηλό επίπεδο, ειδικά στη λεγόμενη «άμεση δημοκρατία» των τοπικών δημοψηφισμάτων), η κατάρρευση της οικονομίας και η ντροπή που προκαλούσε η πολιτική και η κυβέρνηση της χώρας στους σκεπτόμενους Αμερικανούς (ναι, υπάρχουν κι αυτοί και είναι πολύ περισσότεροι απ’ όσους νομίζουμε) έφτασαν στο «σημείο του βρασμού».

Έτσι λοιπόν, για πρώτη ίσως φορά μετά από 40 χρόνια, αυτή η αδιάφορη και «παραιτημένη» μάζα των απολιτίκ νέων και των «περιθωριακών» μαύρων, που αδιαφορούσε πλήρως για την αντιπροσώπευσή της, πήγε να ψηφίσει. Μέσα από μια πρωτόγνωρη διαδικτυακή κινητοποίηση (στα μέτρα των καιρών) συγκεντρώθηκε ένα ποσό ενίσχυσης της προεκλογικής καμπάνιας του Ομπάμα, που σχεδόν ήταν δύσκολο να καταναλωθεί. Και μια ολόκληρη χώρα (και μαζί της ο πλανήτης) διψούσε να γυρίσει, με την επιστροφή της πολιτικής, από τον κυνισμό στην ελπίδα. Ακόμα και σε συμβολικό επίπεδο, η αναρρίχηση –κόντρα σε όλα τα προγνωστικά πριν ένα χρόνο– ενός κομψού και καλλιεργημένου μαύρου γερουσιαστή στο ύπατο αξίωμα είναι μια σαφής αντίστιξη στην εικόνα του άξεστου, φανατικού και χαμηλής νοημοσύνης προσώπου του προκατόχου του.

Παρήγορο σημάδι, σε μια εποχή που δοκιμάζεται σκληρά ο τρόπος ζωής μας και η κατεύθυνση αυτού του πλανήτη. Ο πολιτισμός της αέναης κατανάλωσης τίθεται εν αμφιβόλω από την οικονομική κρίση – κι ίσως αυτό είναι το θετικό της στοιχείο. Ωστόσο, περιορισμός της «ανάπτυξης» σημαίνει ύφεση και απολύσεις – ενίσχυση ίσως των ανισοτήτων. Ο πλανήτης από την άλλη δεν αντέχει για πολύ ακόμα το υπάρχον μοντέλο. Η εξισορρόπηση αυτών των τάσεων είναι η μεγάλη πρόκληση για τα επόμενα χρόνια.

Προφανώς δεν ήρθε το τέλος του καπιταλισμού – αφού δεν υπάρχει άλλωστε «αντίπαλο δέος». Πρέπει όμως να σχεδιάσουμε ένα νέο παγκόσμιο οικολογικό New Deal, για τα επόμενα χρόνια, με ιδεολογικό οδηγό ένα διαχρονικό «-ισμό», που δεν μπορεί παρά να είναι ο ανθρωπισμός. Και βεβαίως ο Ομπάμα δεν ήταν ο προοδευτικότερος υποψήφιος – αυτός ήταν ο Έντουαρντς. Ας μην ξεχνάμε, όμως, ότι με τις δικές μας έννοιες των λέξεων, προοδευτικός στις ΗΠΑ σημαίνει κάτι μεταξύ «επάρατου σοσιαλιστή» και τρομοκράτη – το 25% του εκλογικού σώματος είναι, λιγότερο ή περισσότερο, φανατικοί ευαγγελιστές. Γι’ αυτό και ο Ομπάμα πολιτεύθηκε πολύ προσεκτικά και με μετριοπάθεια, απευθυνόμενος ουσιαστικά στη μεσαία τάξη – ενδεχομένως ελαχιστοποιώντας έτσι και τον κίνδυνο να μας προκύψει καμία Πέιλιν στο μέλλον...

«Θέλω πίσω τη χώρα μου»

Η δική μας, βαλκανική ανάγνωση –αν δεν ήταν συγκερασμός ακροδεξιού λαϊκισμού και αριστερού μονόχνωτου κυνισμού– περιορίστηκε στο να ανησυχήσουμε για τα εθνικά «μικρονοϊκά μας συμφεροντάκια», που σημαίνουν «όξω από μας κι ας είναι όπου να ’ναι». Η ιδέα να εξετάσουμε συνολικά τη γεωπολιτική σκακιέρα, υπό το πρίσμα μιας ενδεχομένως διαφορετικής (από την ακραία του Μπους) πολιτικής της Ουάσινγκτον, δεν μας περνάει από το μυαλό. Αντίθετα, συζητάμε τα αυτονόητα, ότι δηλαδή η υπερδύναμη δεν θα εγκαταλείψει (προφανώς) τον ηγεμονικό της ρόλο.

Την ίδια ώρα, ο χρόνος τρέχει. Με μια κυβέρνηση (των 151 ξανά...) που καταρρέει – αλλά δεν μπορεί να κάνει πια εκλογές και θα «σέρνεται», υπό το βάρος των σκανδάλων και των αρνητικών γι’ αυτήν γκάλοπ, μέχρι την επόμενη εκλογική σύγκρουση. Η αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης θυμίζει απροετοίμαστο μαθητή που προσπαθεί «εξυπνακίστικα» να κοροϊδέψει το δάσκαλο. Το πάρε-δώσε επί ένα μήνα προδίδει ένα οικονομικό επιτελείο που δεν μπορεί ή δεν θέλει να τιθασεύσει το απροκάλυπτο νταβατζιλίκι των τραπεζών – που συνεχίζουν να παραβιάζουν κάθε έννοια νομιμότητας (ψιλά γράμματα, προμήθειες και καταχρηστικοί όροι, παρά τις αποφάσεις των δικαστηρίων), τήρησης των κανόνων του ανταγωνισμού (μετά από πολλές πιέσεις, το καρτέλ εμφάνισε κάποιες ρωγμές) και κοινωνικής ευθύνης, με τα απίστευτα υψηλά επιτόκια. Η κρίση πιέζει αφόρητα την αγορά, αφού η δυσπραγία ήταν ορατή –μαζί με την κερδοσκοπία, τις απαράδεκτα υψηλές τιμές και τη μείωση της αγοραστικής δύναμης– πολύ πριν σκάσει η φούσκα του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Είναι ενδεικτικό ότι οι κατασχέσεις από τις τράπεζες είχαν φτάσει ήδη τις 120.000 το 2007, από 35.000 το 2003 – ενώ για το 2008 εκτιμώνται στις 150.000. Οι επιχειρήσεις (στην επαρχία κυρίως) έχουν υποστεί «κραχ», οι διαφημιστικές δαπάνες έχουν περιοριστεί επισήμως κατά 30% (κάποιοι μιλούν και για 50%) και οι πάντες εμφανίζονται «κουμπωμένοι»...

Στο συνέδριο της Διεθνούς Διαφάνειας κατά της διαφθοράς, ο πρωθυπουργός δεν τόλμησε να ψελλίσει τη λέξη «Βατοπέδι» – περιορίστηκε σε γενικότητες. Αντίθετα, ο μέχρι πρότινος στενός του συνεργάτης επαναφέρει το σκάνδαλο συνεχώς στην επικαιρότητα, σε μια απέλπιδα προσπάθεια να αμυνθεί, μετά την αποτυχημένα θυμωμένη εμφάνισή του στη Βουλή – στην ουσία όμως δυσχεραίνει ακόμα περισσότερο τη θέση του, όταν καταφεύγει σε υπεράσπιση κατηγορουμένου σε δικαστήριο.

Το ΠΑΣΟΚ, που προηγείται πλέον στις δημοσκοπήσεις, παρουσιάζει ένα «ενεργό» πρόσωπο στην οικονομία από τη ΔΕΘ και δώθε. Ωστόσο, ενώ σε επίπεδο Σοσιαλιστικής Διεθνούς η πρωτοβουλία υπό το νομπελίστα οικονομολόγο Τζόζεφ Στίγκλιτς δεν μπορεί παρά να χαρακτηριστεί θετική, στο εσωτερικό ο Γιώργος Παπανδρέου δεν φαίνεται να μπορεί να συγκροτήσει ένα πειστικό «οικονομικό επιτελείο». Στην αριστερά, η «γλώσσα» που έβγαλε ο Τσίπρας στις αναπόφευκτα λογικές παραινέσεις Κύρκου και Κωνσταντόπουλου, έρχεται να προστεθεί σε μια σειρά λαθεμένων κινήσεων. Και η χώρα παρακολουθεί ακροδεξιές παρουσιάστριες σε νέες «ριάλιτι» περιπέτειες...

«Θέλω πίσω την πόλη μου»

Στην πόλη, τίποτε δεν έχει βελτιωθεί τα τελευταία 5 χρόνια. Αντίθετα, το ιστορικό κέντρο παραμένει στο χάλι της εγκατάλειψης, που βεβαίως δεν αντιμετωπίζεται με την εντατικοποίηση της αστυνόμευσης. Ο δήμαρχος αποκαλεί τους διαμαρτυρόμενους κατοίκους «κουλτουριάρηδες» και «κερδοσκόπους» – τα πεζοδρόμια όμως δεν ήταν ποτέ τόσο βρόμικα. Ποτέ κανείς δεν έκοψε τις νερατζιές, σήμα κατατεθέν του Κολωνακίου. Ποτέ κανείς δεν άφησε τις κεραίες κινητής τηλεφωνίας τόσο ανεξέλεγκτες. Ποτέ δεν έκλεισε τόσο αναίτια και «άκομψα» ο Λυκαβηττός. Και ποτέ δεν ήταν τόσο προκλητικά παρκαρισμένα τα «αμετροεπή» Ηummer έξω από τα παράνομα κέντρα διασκέδασης, στα στενά σοκάκια του Ψυρρή...