Οι Διαφορετικοί και οι Νταήδες

της Βίκυς Μιχελή*

Είμαστε μια ομάδα παιδιών, οι Διαφορετικοί. Μας λένε έτσι γιατί όλοι μας έχουμε κάτι διαφορετικό από τους πολλούς στο σχολείο. Κάποιοι από εμάς φοράμε γυαλιά, κάποιοι σιδεράκια, μεικοί είμαστε από άλλη χώρα, έχουμε έντονη ακμή, είμαστε μικροκαμωμένοι, οι γονείς μας έχουν χωρίσει, κάποιος από τους γονείς μας έχει πεθάνει, μερικοί έχουμε κάποια κιλάκια παραπάνω, άλλοι είμαστε πολύ ήσυχοι και κλειστοί και πολλά άλλα διαφορετικά στοιχεία από τα περισσότερα παιδιά.Αναγνωρίζουμε ότι κάποια από αυτά τα διαφορετικά μπορούμε να τα αλλάξουμε, μερικά όμως δεν αλλάζουν και το μόνο που κάνουμε εμείς οι Διαφορετικοί είναι να συμβιβαζόμαστε με αυτά και να μην επιτρέπουμε να επηρεάζουν αρνητικά τη ζωή μας.

Στο σχολείο υπάρχει και μια άλλη ομάδα παιδιών, οι Μπούληδες ή Νταήδες, οι οποίοι είναι ο εφιάλτης μας. Είναι παιδιά συνήθως μεγαλόσωμα ή τουλάχιστον έτσι μοιάζουν στα μάτια μας. Συνέχεια μας πειράζουν, μας κοροιδεύουν, μας εκφοβίζουν, μας βάζουν να κάνουμε καψόνια, μας τρομοκρατούν, καμία φορά ακόμα μας χτυπάνε. Στο βλέμμα τους για έναν περίεργο λόγο βλέπεις μια ικανοποίηση. Από πού πηγάζει αράγε; Το σίγουρο είναι πως αυτούς τους Νταήδες τους φοβόμαστε πολύ και υπάρχουν στιγμές που θέλουμε να εγκαταλείψουμε το σχολείο για χάρη τους.

Υπάρχει και μια τρίτη ομάδα στο σχολείο, οι Ουδέτεροι, αυτοί είναι καλά παιδιά, δεν τους πειράζουν οι Νταήδες, αλλά δεν κάνουν παρέα και με εμάς. Μάλλον κι αυτοί φοβούνται να μιλήσουν και να τους αντιταχθούν για να μας υποστηρίξουν από φόβο μη γίνουν κι εκείνοι θύματά τους.

Εμείς, οι Διαφορετικοί, δεν νιώθουμε και πολύ καλά με τον αυτό μας και όταν οι Νταήδες κάνουν την επίθεσή τους, αυτό γίνεται πιο έντονο. Νιώθουμε έναν αποκλεισμό, μια θλίψη και υπάρχει στο μυαλό μας η αίσθηση πως κανείς δεν μπορεί να μας καταλάβει. Το αποτέλεσμα όλου αυτού είναι να κλεινόμαστε στον εαυτό μας και να υπάρχουν πολύ λίγες έως ελάχιστες πηγές ευχαρίστησης στη ζωή μας. Πολλές φορές όταν οι γονείς μας ρωτάνε τι συμβαίνει και δεν είμαστε καλά, εμείς τους απαντάμε, αλλά εκείνοι αδιάφορα και με πυγμή λένε πως αυτά που σκεφτόμαστε είναι κουταμάρες. Κι έτσι σταματάμε να τους μιλάμε, μιας και δεν δέχονται να ακούσουν ή μάλλον να αφουγκραστούν την κατάσταση.

Παλιά είχαμε ένα φίλο, τον Άλεξ από τη Βέροια, εκείνος ήταν πιο άτυχος από εμάς καθώς οι Νταήδες έχασαν τον έλεγχο της δύναμης τους και τον έστειλαν ψηλά στον ουρανό να κάνει παρέα με τους αγγέλους. Όπως δεν βλέπουμε τους αγγέλους, έτσι κι εμείς και η μαμά του δεν τον είδαμε ποτέ ξανά ακόμα και για να του πούμε αντίο. Οι Νταήδες πρέπει να χάρηκαν πολύ που ανακάλυψαν πόση δύναμη κρύβουν μέσα τους και πως κάποιος είναι τόσο ανίσχυρος που δεν μπορεί να τους αντισταθεί. Όμως πρέπει να φοβούνται και πολύ γιατί ποτέ δεν μοιράστηκαν τη χαρά τους να πουν τι έκαναν στον Άλεξ και να πουν πού είναι για να πάει κι επίσημα στους αγγέλους. Μα αφού χαίρονται τόσο πολύ γιατί δεν το μοιράζονται;

Πρόσφατα, μάλιστα, πριν λίγες μέρες άλλος ένας φίλος από την ομάδα των Διαφορετικών, ο Βαγγέλης, δεν άντεξε τα επικίνδυνα παιχνίδια των Νταήδων και αποφάσισε, όπως είπαν και οι επιστήμονες, να πάει να βρει τον άλλο το φίλο, τον Άλεξ. Θα έχουν να λένε οι δυο τους πολλά και σαν άγγελοι θα προστατεύουν όλη την ομάδα των Διαφορετικών. Ο Βαγγέλης έχασε κάθε πίστη στον εαυτό του, ένιωσε τόσο αδύναμος, πίστεψε ότι δεν αξίζει να είναι σε αυτό τον κόσμο, δεν άντεχε τη θλίψη και τη μοναξιά και αποφάσισε να πάει εκεί που θα έχει πάντα παρέα και θα είναι από όλους αποδεκτός, εκεί που δεν υπάρχει ο Φόβος και οι κακές παρέες.

Αν και κοντεύουν 40 (1978) χρόνια από τη στιγμή που παρατηρήθηκε το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού, βλέπουμε πως έχουμε μείνει στην παρατήρηση. Το φαινόμενο επιδεινώνεται αντί να μειώνεται και όλο και περισσότερα παιδιά με τον ένα ή τον άλλο τρόπο γίνονται θύματα. Τα σημερινά θύματα μπορεί να είναι αυριανοί θύτες. Και οι σημερινοί θύτες αυριανοί «τρανοί» εγκληματίες.

Για τα παιδιά θύτες λένε πως είναι αντίγραφα των σχέσεων μέσα στην οικογένεια. Βία στην οικογένεια οποιασδήποτε μορφής (σωματική, λεκτική, συναισθηματική), βία και στη σχολική ζωή (που καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας τους). Είναι παιδιά που δεν έχουν την προσοχή της οικογένειας, απορροφημένη η δεύτερη από τα προβλήματα της καθημερινότητας ή ακόμα και από την έλλειψη υπομονής για μια σωστή ανατροφή. Εκτός από τη δομή του συστήματος που λέγεται οικογένεια σημαντικό ρόλο παίζει και η προσωπικότητα του παιδιού (ιδιοσυγκρασία, έλλειψη ενσυναίσθησης, χαμηλή αυτοπεποίθηση). Ένας τωρινός Νταής θα μπορούσε να είναι υπό άλλες συνθήκες ένα τωρινό θύμα, απλά πρόλαβε να βγάλει τη μειονεξία του σε επιβολή και άσκηση βίας σε Διαφορετικούς που μυρίστηκε πως είναι λίγο πιο αδύναμοι από εκείνον ή απλά πιο αργοί.

Οι γονείς αλλά και οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να ακούν, να αφουγκράζονται, να παρατηρούν, να υποθέτουν για τον ψυχισμό των παιδιών και να μη θεωρούν τα προβλήματα των δεύτερων ήσσονος σημασίας. Μόλις οι ενήλικες αντιληφθούν θλίψη, απομόνωση, άρνηση για το σχολείο, μειωμένες επιδόσεις, παραίτηση από δραστηριότητες, θα πρέπει εκείνοι πρώτοι να ζητήσουν βοήθεια.

Από την άλλη, οι γονείς που τα παιδιά τους είναι Νταήδες θα πρέπει να ακούν τα παράπονα καθηγητών, γονέων, συμμαθητών. Θα πρέπει να παρατηρούν τη συμπεριφορά των παιδιών τους, πόσο ύποπτη μπορεί να είναι. Αν τα παιδιά διεκδικούν την προσοχή και το φόβο των Διαφορετικών στο σχολείο, το ίδιο θα κάνουν και στο σπίτι.

* Η Β.Μ. είναι απόφοιτη Ψυχολογίας από το Πανεπιστήμιο Αθηνών

Εικονογράφηση: STMTS