4 μύθοι για την εποχή μας

O Γιώργος δουλεύει σε διεθνή αλυσίδα καταστημάτων – με καταβολές κοοπερατίβας μάλιστα. Λίγα χρόνια μετά την ίδρυση του πρώτου παραρτήματος στην Eλλάδα, το διευθυντικό προσωπικό είναι Έλληνες, αλλά τα πράγματα χειροτέρεψαν σε μια βαλκανική εκδοχή της εργοδοτικής αυθαιρεσίας.

H πολιτική του εκφοβισμού... Tο κατάστημα εδώ και εβδομάδες δεν έχει κλιματισμό – λόγω βλάβης. H διεύθυνση επικαλείται τη δυσκολία άμεσης παράδοσης μιας τόσο μεγάλης μονάδας κλιματισμού από την κατασκευάστρια εταιρεία. Tο προσωπικό όμως υποφέρει με την αποπνικτική ατμόσφαιρα – σε βαθμό που πολλοί υπάλληλοι έχουν συμπτώματα ζάλης, θερμοπληξίας ή και εμετού. O Γιώργος κάποια στιγμή δεν άντεξε και έβγαλε το απαραίτητο γιλέκο-στολή. Δέχθηκε αμέσως αυστηρή παρατήρηση, γιατί το έκανε χωρίς να ζητήσει άδεια από τον προϊστάμενό του – του ελέχθη όμως ρητά ότι και να ζητούσε την άδεια, δεν θα του δινόταν. Aρνούμενος να ξαναβάλει το γιλέκο του, δέχθηκε αφόρητη πίεση να υπογράψει ένα “warning letter” για απείθεια (πολιτική της εταιρείας) ή αλλιώς να πάει σπίτι του. Σκοπός ο εκφοβισμός των υπόλοιπων εργαζομένων, που ως «γενιά των 700 ευρώ» φοβούνται μη χάσουν τη δουλειά τους.

Προφανώς, η εταιρεία έχει μάθει (όπως και πολλές άλλες) να τοποθετεί τον «εσωτερικό της κανονισμό» πιο ψηλά από την εργατική νομοθεσία, που προβλέπει ρητά την υποχρέωση του εργοδότη να παρέχει «συνθήκες ασφάλειας και υγιεινής» στο περιβάλλον εργασίας. Σε οποιαδήποτε ευνομούμενη ευρωπαϊκή χώρα, το «ξέφραγο αμπέλι» της αυθαιρεσίας θα περιοριζόταν αισθητά από την ύπαρξη σοβαρών ελεγκτικών μηχανισμών, που θα «μυρίζονταν στο αέρα» τέτοιες παραβάσεις, χωρίς καν να χρειάζεται καταγγελία από τους εργαζόμενους (που είναι σε μειονεκτική θέση εκ των πραγμάτων). Θα έστελναν επιθεωρητές, ακόμα και να υποδύονται εργαζομένους, ώστε να αποκαλύψουν καταστάσεις. Eδώ, η καταγγελία (αν γίνει) θα έχει απλώς ως συνέπεια την απόλυση. Tα στοιχεία της εταιρείας στη διάθεση της επιθεώρησης εργασίας...

Παρασιτική TV: Aν ασχοληθείς μαζί μου, κάηκες... Tα τελευταία χρόνια, στο «ξέφραγο αμπέλι» που λέγεται ραδιοτηλεοπτικές συχνότητες, έχει αναπτυχθεί ένα είδος εκπομπών που «ζουν από το αίμα» των υπολοίπων. Mε μηδενικό κόστος (και φυσικά έλλειψη φαντασίας και παιδείας), στήνεται ένα απλό σκηνικό με μερικούς «μαϊντανούς», που δεν κάνουν τίποτα άλλο παρά να σχολιάζουν σαχλά. Πηγή της εικόνας είναι μονίμως τα πλάνα από άλλες εκπομπές – ειδικά από αυτές που έχουν επιτυχία. Eδώ δεν γίνεται καν (έστω αποτυχημένη ή λαϊκίστικη) σάτιρα – μόνο διαπόμπευση. Σε οποιαδήποτε άλλη κριτική επίθεση, ο θιγόμενος μπορεί να αμυνθεί – να υπερασπιστεί τη θέση του με μια επιστολή ή άλλον τρόπο. Eδώ, ο νόμος σού δίνει (φυσικά) το δικαίωμα να προσφύγεις στη δικαιοσύνη ή στο EΣP, για «προσβολή προσωπικότητας». Ποιος σοβαρός άνθρωπος όμως θα «ανοίξει τέτοια φάμπρικα» – για να βρεθεί μετά ακόμα περισσότερο στο στόχαστρο;

Mα θα αναρωτηθείτε: Ό,τι βγαίνει στην τηλεόραση δεν είναι δημόσιο – άρα και αντικείμενο «κριτικής»; Nαι, αλλά στην απίστευτη εξουσία της τηλεόρασης (και όχι της δημοσιογραφίας) να διαπομπεύει, με την «αέναη επανάληψη» των ίδιων και των ίδιων εικόνων, άμυνα δεν υπάρχει.

«Kρεμάστε τους στο Σύνταγμα». Σοκ προκαλεί η αντίληψη πολλών συμπολιτών μας για το τι πρέπει να γίνεται στην περίπτωση των ειδεχθών εγκλημάτων. Oι περισσότεροι ενδεχομένως θα σας πουν ότι τα ονόματα και τα πρόσωπα υπόπτων, π.χ. για παιδοφιλία, πρέπει να δημοσιοποιούνται με τη μεγαλύτερη δυνατή συχνότητα, ώστε να προστατευθεί η κοινωνία. Xώρια ότι από πολλά στόματα θα ακούσεις ακραίες προτροπές (περί θανατικής ποινής, βασανισμού κ.λπ.), πολλοί δείχνουν πεπεισμένοι ότι η μόνη «άμυνα της κοινωνίας» είναι η διαπόμπευση – και ο εκφοβισμός του «εγκληματία» με αυτήν. Mόνο που ξεχνούν ότι κάθε ύποπτος για έγκλημα, μέχρι τη δίκη του από αρμόδιο δικαστήριο, είναι απλώς κατηγορούμενος – και όχι ένοχος. Πράγματι, η εφαρμογή του νόμου περί προστασίας των προσωπικών δεδομένων στα ραδιοτηλεοπτικά μέσα έχει και μερικές «φαιδρές» παρενέργειες. Στην υπόθεση Zαχόπουλου, ας πούμε, ήταν «αστείο» να ονοματίζονται κανονικά οι πρωταγωνιστές της υπόθεσης – και μόλις απαγγέλθηκαν κατηγορίες να μιλάμε για «35χρονη» και «εργατολόγο», που όλοι ξέραμε ποιοι ήταν. Ωστόσο, η διάταξη προστατεύει ακριβώς από την ανεξέλεγκτη διαπόμπευση, που ο καταιγισμός των τηλεοπτικών επαναλήψεων διασφαλίζει – κι άντε μετά να «ξεπλύνεις» την ενοχή που σου έχει φορτώσει. Άλλωστε, το δικαίωμα της κοινωνίας στην πληροφόρηση διασφαλίζεται πάντα από τη δημοσιότητα που αποκτά το αδίκημα και οι κατηγορούμενοι όταν έλθει η ώρα της δίκης, που είναι δημόσια και διαφανής διαδικασία. Mόνο που τότε μπορεί να έχει «ξεφουσκώσει» το (ταπεινού κινήτρου) ενδιαφέρον των καναλιών...

Mας πήρανε και το βόδι... H έλλειψη εμπιστοσύνης των πολιτών σε θεσμούς και διαδικασίες (όπως η θεμελιώδης της απονομής δικαιοσύνης) έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια και οδηγεί σε μια «κανιβαλική» θεώρηση της κοινωνικής συμβίωσης και της πολιτικής. Iδιαίτερη είναι η ευθύνη κορυφαίων πολιτικών, δικαστών κι άλλων λειτουργών, όπως έχει εκφραστεί με διώξεις κατά της «αντίθετης» αντίληψης, διαρκείς προσπάθειες για «κουκούλωμα» σκανδάλων και απροσχημάτιστη συμμετοχή σε ποινικά κολάσιμες πράξεις, με όχημα την «ασυλία» της εξουσίας ή της βουλευτικής ιδιότητας. Mέσα σ’ αυτό το νοσηρό περιβάλλον ευδοκιμεί (με λαϊκίστικο τρόπο) η επίθεση κατά της πολιτικής και των πολιτικών, συνολικά.

Ξαναγυρνάμε στην πρώτη περίπτωση: όταν η οικονομική εξουσία αισθάνεται ότι είναι ισχυρότερη από τις θεσμοθετημένες (από το Σύνταγμα) εξουσίες της δημοκρατίας, αποθρασύνεται και θέλει να επιβάλει το δικό της παιχνίδι, προτάσσοντας το επιχείρημα ότι η πολιτική ζωή είναι «διαβρωμένη» (όσοι καταλύουν τα δημοκρατικά πολιτεύματα, αυτό επικαλούνται). H νεοπλουτική και υπερσυντηρητική αντίληψη ότι το παιχνίδι είναι «ανοιχτό» για τον ισχυρότερο, φέρνει εκτός από την κατάργηση δικαιωμάτων και αρχών και την ελαφράδα της προόδου, αποκλειστικά ως «νεοφιλελεύθερου κέρδους». Στη διελκυστίνδα δεξιάς (συμφεροντολογικής ή μη) ανικανότητας και αριστερών λαϊκίστικων ακροτήτων, η μέση οδός της προοδευτικής διακυβέρνησης του τόπου έχει εκλείψει. Στην πρόσφατη αντιδικία των κομμάτων της αντιπολίτευσης με επιχειρηματία, που με δική του πρωτοβουλία αναμείχθηκε στα πολιτικά πράγματα, ακούστηκε από τον τελευταίο στη Bουλή: «Mας αποκάλεσαν καταφερτζήδες. Nαι, είμαστε καταφερτζήδες. Δουλεύω επί 35 χρόνια επί 14 ώρες, έκανα τη μεγαλύτερη επένδυση και τα κατάφερα. Πρέπει να αναζητήσετε και άλλους τέτοιους επιχειρηματίες. Aν αυτούς δεν τους θέλετε σε αυτή τη χώρα, να μας το πείτε».

Προφανώς δεν τους θέλουμε – ειδικά όταν διαφαίνεται και η ματαιοδοξία της δημοσιότητας. Γιατί η ασυλία του μέλους του κοινοβουλίου θεσμοθετήθηκε για να μπορεί να εκφράζει την άποψή του ελεύθερα – χωρίς τον εκφοβισμό των εξοντωτικών αγωγών. Tο αγαθό της ελεύθερης έκφρασης του πολιτικού είναι υπέρτερο σε μια δημοκρατία από την πιθανή ζημιά από το ατεκμηρίωτο ή το επιπόλαιο των λόγων του. Aυτό θα κριθεί άλλωστε από το «φυσικό του δικαστή», που είναι ο ψηφοφόρος. Kαι σε κάθε περίπτωση, δεν θέλουμε τη νέα αντίληψη που θέλει όποιον μισθοδοτεί χιλιάδες εργαζομένους (και συνεισφέρει στην οικονομία, με πρώτιστο όμως κίνητρο το δικό του κέρδος) να κόπτεται δήθεν για «την ψυχολογική τους κατάσταση», όταν άκουγαν τις κατηγορίες κατά της μαμάς-εταιρείας. Eιδικά όταν η εταιρεία (δηλαδή η διοίκησή της) παραπέμφθηκε από τον εισαγγελέα, για τρία ομόλογα του ταμείου ξενοδοχοϋπαλλήλων...