Άννα Καφετσή

Το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης βρίσκει και πάλι σταθερή βάση. Η διευθύντριά του μας ξεναγεί στο νέο προσωρινό χώρο του μουσείου στο Ωδείο Αθηνών.

Με ποια κριτήρια επιλέξατε το χώρο του Ωδείου Αθηνών για να στεγάσετε το μουσείο σας;

Πέρυσι τέτοιον καιρό αναζητούσα απεγνωσμένα ένα χώρο, έστω και μικρό, για να μπορέσουμε να συνεχίσουμε την εκθεσιακή μας δραστηριότητα έως ότου ολοκληρωθεί το κτίριο Φιξ. Όταν συνάντησα τον πρόεδρο και διευθυντή του Ωδείου Αθηνών κ. Άρη Γαρουφαλή, σκόπευα να του ζητήσω τον ισόγειο χώρο. Δεν φανταζόμουν ποτέ τους τεράστιους, εκπληκτικούς και για δεκαετίες ατέλειωτους χώρους του κτιρίου Β' που θα ανακάλυπτα, και οι οποίοι μας φιλοξενούν σήμερα. Ήταν από τις μεγαλύτερες εκπλήξεις και χαρές που έχω αισθανθεί. Ως προς την προετοιμασία των χώρων, θα έλεγα ότι πραγματοποιήθηκαν σε χρόνο-ρεκόρ.

Ποιες είναι οι αρετές και οι αδυναμίες του νέου χώρου;

Η βασική αρετή του είναι το ίδιο το κτίριο του Ι. Δεσποτόπουλου στο κέντρο της Αθήνας. Λιτό, λευκό, φιλικό. Το φωτεινό του περιστύλιο, τα αίθρια με τις ελιές και τη βλάστηση έχουν μια εκπληκτική ευγένεια και ηρεμία. Και είναι επίσης η ιδέα των ερειπίων, ακριβώς δίπλα, της μεγαλύτερης φιλοσοφικής σχολής της αρχαιότητας. Είμαι σίγουρη ότι θα εμπνεύσει πολλά καινούργια έργα στους καλλιτέχνες. Ως προς το εσωτερικό του, το χαρακτηριστικό του κτιρίου Β' του Ωδείου είναι ότι απλώνεται σε πολλά επίπεδα με ποικιλία χώρων. Ο πιο ενδιαφέρων για μας εκθεσιακά ήταν βεβαίως η επιβλητική αίθουσα πολλαπλών χρήσεων του υπογείου, με εμβαδόν περίπου 1.300 τ.μ., ύψος από 4,50 έως 8 μέτρα και ελάχιστες λεπτές κολόνες. Ιδεώδης από κάθε άποψη για έργα σύγχρονης τέχνης. Επιπλέον υπάρχουν δευτερεύοντες χώροι, όπως το media lounge, που έχουμε διαμορφώσει στους δύο εξώστες, όπου πιο χαλαρά μπορεί κανείς να καθίσει να ξεφυλλίσει βιβλία, να δει βίντεο και να ακούσει ηχητικά έργα από τις μόνιμες συλλογές του μουσείου, να επισκεφθεί μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή εκθέσεις on line με έργα που έχουν γίνει για το διαδίκτυο. Υπάρχει βέβαια κι αυτό το υπέροχο αμφιθέατρο, το οποίο θα φτιαχτεί για να χρησιμοποιούμε από κοινού με το Ωδείο. Εκεί μπορούν να φιλοξενηθούν περφόρμανς, προβολές, εγκαταστάσεις και φυσικά ποικίλες εκδηλώσεις. Τα ίδια μπορούν να γίνουν τους μισούς τουλάχιστον μήνες του χρόνου και στο περιστύλιο. Διαμορφώσαμε έναν οπωσδήποτε εναλλακτικό μουσειακό χώρο. Ζώντας το κτίριο γνωρίζουμε τις τεράστιες δυνατότητές του. Αυτό μας δίνει κάθε μέρα και νέες ιδέες. Νομίζω ότι είναι η καλύτερη μέχρι τώρα στιγμή του ΕΜΣΤ.

Ποιες είναι οι απαραίτητες ιδιότητες που πρέπει να έχει κατά τη γνώμη σας ένα Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης;

Να είναι λειτουργικό. Πιστεύω ακόμη σ’ αυτή τη θεμελιώδη αρχή του μοντερνισμού για τα μουσεία. Και εδώ νομίζω κρίνεται τελικά κάθε σχετικό αρχιτεκτόνημα.

Ποιος πιστεύετε θα ήταν ο ιδανικός χώρος για να στεγάσετε το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στην Αθήνα;

Το κτίριο που έχουμε σχεδιάσει και ονειρευτεί στο πρώην εργοστάσιο Φιξ, παρά τις ιδιαιτερότητές του. Με καθαρές γραμμές, διακριτικά υλικά, μίνιμαλ κομψότητα. Με τη λειτουργικότητά του, που πληροί τις ανάγκες του ΕΜΣΤ.

Πότε θα είναι έτοιμο το κτίριο του Φιξ; Τι έχει αυτό το κτίριο που πιστεύετε ότι το κάνει κατάλληλο για να στεγάζει το μουσείο;

Αν τηρηθούν οι χρόνοι, το χρονοδιάγραμμα λέει το 2010. Στα μεγάλα «ατού» είναι η κεντρική του θέση, το εμβαδόν των 20.000 τ.μ., οι μεγάλοι ενιαίοι χώροι σε πολλούς ορόφους, το δώμα του, η πολύ καλή συγκοινωνιακή εξυπηρέτηση. Κακά τα ψέματα, η επισκεψιμότητα δεν εξασφαλίζεται στην περιφέρεια.

Ποιο χώρο τέχνης που έχετε επισκεφθεί έχετε θαυμάσει; Γιατί;

Έχω γοητευτεί από πολλά μουσεία, που άλλωστε επισκέπτομαι από πολύ νέα για διαφορετικούς λόγους. Δεν θα σας μιλήσω για το ΜΟΜΑ της Ν. Υόρκης, ούτε για το ΜΝΑΜ στο Κέντρο Πομπιντού του Παρισιού, το οποίο έχω ζήσει από μέσα. Τα τελευταία χρόνια επιστρέφω πολύ συχνά στο Κ21 του Ντίσελντορφ. Σ’ αυτό το μικρό σχετικά μουσείο δίπλα στη λίμνη, δεν είναι η συλλογή αριστουργημάτων ούτε το περιώνυμο κτίριο που κάνουν την κάθε επίσκεψη μία μοναδική εμπειρία. Θα έλεγα μάλιστα ότι οι μικρές, ορθογώνιες αίθουσές του με το χαμηλό ύψος είναι το ακριβώς αντίθετο από αυτό που θεωρούμε ότι χρειάζονται τα σύγχρονα έργα. Κι όμως η αρχιτεκτονική αυτή προσφέρει ένα ήρεμο και φωτεινό κέλυφος σε λίγα κάθε φορά έργα και σε τελείως αναπάντεχες συναντήσεις και συνομιλίες μεταξύ τους, που επιτρέπουν στον επισκέπτη να αισθανθεί, να στοχαστεί, να κάνει τις δικές του εσωτερικές διαδρομές.

Ποια είναι η γνώμη σας για τους εναλλακτικούς χώρους τέχνης, π.χ. εικαστικές εκθέσεις σε αποθήκες ή μη καλλιτεχνικούς χώρους;

Έχουμε δει και βλέπουμε πολύ ενδιαφέρουσες εκθέσεις, και όχι μόνο περιοδικές, όπως και πολλά νέα και σημαντικά έργα να γεννιούνται σε εναλλακτικούς χώρους, άλλοτε από ανάγκη, άλλοτε από επιλογή. Ένα υπέροχο παράδειγμα για μένα παρουσίασης μόνιμης συλλογής είναι ο εργοστασιακός χώρος του νέου Dia Art Center στο Beacon της Ν. Υόρκης. Με «ιντριγκάρει» πολύ αυτή η αντίθεση σε μια τυποποιημένη και συχνά βαρετή μουσειακή αισθητική «λευκού κύβου». Από την άλλη μεριά, είναι σημαντικό να μπορείς να φωτίσεις ή να προβάλεις ένα έργο σωστά. Νομίζω ότι όλα εξαρτώνται από το συγκεκριμένο καλλιτεχνικό ή εκθεσιακό σχέδιο που ο κάθε χώρος, εναλλακτικός ή μη, καλείται να υπηρετήσει.

Πείτε μας ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας και οι στόχοι σας για το μουσείο.

Χωρίς τη μεγάλη πίεση του στεγαστικού προβλήματος μπορούμε να προχωρήσουμε στην υλοποίηση του προγράμματός μας για την επόμενη διετία, με σημαντικές εκθέσεις που ετοιμάζονται από καιρό και άλλα projects που σχεδιάζουμε. Οι νέοι χώροι μάς επιτρέπουν ανοίγματα σε καλλιτέχνες, τάσεις και διακαλλιτεχνικές συνεργασίες που δεν μπορούσαμε έως τώρα να πραγματοποιήσουμε. Οι σύγχρονοι καλλιτέχνες μάς δείχνουν το δρόμο, δεν υπάρχουν στεγανά ανάμεσα στα εικαστικά, τη μουσική, τη λογοτεχνία, τον κινηματογράφο. Υπάρχει μεγάλος ενθουσιασμός από τον εικαστικό χώρο και από τον κόσμο γενικότερα με την εγκατάσταση του ΕΜΣΤ στο Ωδείο. Πιστεύω ότι υπάρχουν όλες οι προϋποθέσεις για να γίνει το μουσείο ένα πολιτιστικό «στέκι», ένας οικείος, δημιουργικός και ανοιχτός χώρος. Αυτός είναι ο ένας στόχος. Παράλληλα, θα δώσουμε μεγάλο βάρος στην ολοκλήρωση του κτιρίου Φιξ, το οποίο όλοι περιμένουμε και για το οποίο εργαζόμαστε.

Info:David Claerbout έως 7/12, Ulrich Ruckriem, “Shadows of the Stone”, έως 30/11, € 3, 1,5 (€ 5, 3 για τις δύο εκθέσεις), ξενάγηση: Πέμ. 19.00 & Κυρ. 12.00. Media Lounge: Στήβεν Αντωνάκος, «Ταξίδι», Στιβ Ρόντεν, ηχητικές εγκαταστάσεις, e-critures, διαδικτυακή έκθεση, www.emst.gr/ecritures, έως 31/12, SonicTime, βίντεο και ηχητικά έργα από τη συλλογή του (είσοδος δωρεάν), Βαντίμ Ζαχάροφ, «Μαύρα πουλιά», εγκατάσταση, περιστύλιο. Ωδείο Αθηνών, Βασ. Γεωργίου Β’ 17-19 & Ρηγίλλης, 210 9242.111-2, www.emst.gr. Τρ.-Κυρ. 11.00-19.00, Πέμ. 11.00-22.00

Φωτό: Charlie Makkos