Κυριακή μεσημέρι στα Εξάρχεια. Η πλατεία είναι γεμάτη από το νόημα που ’χει κάτι από γιορτή. Μικροί και μεγάλοι εν δράσει. «Ανταλλαγές ρούχων, βιβλίων, αντικειμένων, ιδεών και απόψεων - Τα παιδιά παίζουν και μαθαίνουν για την ανακύκλωση - Κυνήγι Θησαυρού, Τουρνουά Bowling και Ζωγραφική Δρόμου. Κυριακή, 30/11, 12.00-15.00». Το πράσινο αφισάκι από ανακυκλωμένο χαρτί που είχε κολλήσει στην περιοχή η Επιτροπή Πρωτοβουλίας Κατοίκων Εξαρχείων, καλώντας όλη τη γειτονιά, έκανε τη δουλειά του, καθώς πολλοί ήταν εκείνοι που αποδέχτηκαν την πρόσκληση με χαρά.
Μαμάδες και μπαμπάδες με τα παιδάκια τους, παπούδες και γιαγιάδες με τα εγγονάκια, έφηβοι, αλλά και «μετέφηβοι» κάθε ηλικίας δώσαμε το παρών, στηρίζοντας έμπρακτα την προσπάθεια των γειτόνων μας για «επανα-οικειοποίηση» της πλατείας. «Η πλατεία και ο κάθε δημόσιος χώρος δεν ενισχύονται με την αστυνομοκρατία, αλλά με τη χρήση τους. Εμείς, κάτοικοι της περιοχής που ξέρουμε καλά τα προβλήματά της, γνωρίζουμε πως η αστυνόμευση κάθε είδους και ειδικότητας που υπάρχει στην περιοχή δεν προσφέρει τίποτα. Περισσότερη ανασφάλεια, παρά ασφάλεια δημιουργεί, πόσο μάλλον με τη συχνή ρίψη χημικών» μου λέει η Δέσποινα Κ., μέλος της Πρωτοβουλίας Κατοίκων, καθώς απολαμβάνουμε το μεσημεριάτικο ήλιο, καθισμένες σε ένα από τα παγκάκια της πλατείας.
Η εικόνα που βλέπω δεν έχει καμία σχέση με αυτή που θα αντίκριζα αν καθόμουν στα παγκάκια πέρσι τέτοια εποχή. Τα τελευταία χρόνια η πλατεία Εξαρχείων είχε κυριολεκτικά καταληφθεί από το εμπόριο ηρωίνης που έδινε κι έπαιρνε καθημερινά, με τους κατοίκους να διηγούνται διάφορες ιστορίες, αποδίδοντας τη μετεξέλιξη της πλατείας σε κέντρο διακίνησης ναρκωτικών σε ποικίλες αιτίες. Θυμάμαι τη συζήτηση που είχα προ ημερών με τον Η., κάτοικο της περιοχής. «Οι μπάτσοι τούς έστελναν εδώ, το ξέρεις; Όταν η αστυνομία πραγματοποιεί επιχειρήσεις-σκούπα στη Γενναδίου ή στην Τοσίτσα και οι τοξικοεξαρτημένοι ρωτάνε “και πού να πάμε;” τους απαντούν στα Εξάρχεια. Θέλουν να κάνουν τα Εξάρχεια γκέτο ή Γκάζι, θέλουν να αναγκάσουν τους κατοίκους να πουλήσουν τα σπίτια τους σε εταιρείες, θέλουν να εξωθήσουν τον κόσμο σε αποδοχή των ΜΑΤ σε κάθε γωνία –λες και δεν υπάρχει ήδη υπερβολική αστυνόμευση στην περιοχή–, δεν ξέρω. Αυτό που ξέρω είναι ότι μέχρι να ξεκινήσουν οι τακτικές εκδηλώσεις –δενδροφυτεύσεις, προβολές ταινιών, συναυλίες, συζητήσεις, πάρτι, και δράσεις όπως η σημερινή, τόσο από την Πρωτοβουλία που έχουν δημιουργήσει κάποιοι κάτοικοι, όσο και από άλλες, αναρχικές κυρίως, συλλογικότητες– η πλατεία δεν έμοιαζε και πολύ με αυτό που βλέπουμε σήμερα. Αλλά τι περιμένεις όταν το κράτος, αντί να ενισχύει τις δομές απεξάρτησης, κάνει περικοπές και ωθεί τους χρήστες στην εξαθλίωση και την παρανομία; Άσε που από τότε που σταμάτησε το νταραβέρι στην πλατεία, σίγουρα κάποιοι έχασαν το χαρτζηλίκι τους... Γι’ αυτό σου λέω... αυτοοργάνωση. Μόνο έτσι θα δούμε άσπρη μέρα».
Έχοντας κατά νου τα λεγόμενα, αλλά και τις σοβαρές καταγγελίες του Η., παρατηρώ προσεκτικότερα τη σημερινή εικόνα. Στο κέντρο της πλατείας, επάνω σε ένα πολύχρωμο χαρτοπανό που τα ίδια έχουν ζωγραφίσει, τα πιτσιρίκια μαθαίνουν για την ανακύκλωση, παίζοντας με διάφορα αντικείμενα (μπαταρίες, χαρτιά, πλαστικά, μικρές ηλεκτρικές συσκευές κ.ά) που τοποθετούν σε αντίστοιχα κουτιά, ενώ οι μεγάλοι τα κατευθύνουν με καρτέλες «Σωστό» και «Λάθος». Μικροί και μεγάλοι μοιάζουν να το ευχαριστιούνται, καθώς το κέφι καλά κρατεί. Στο μπόουλινγκ παραδίπλα, τα παιδιά βάφουν τα πλαστικά μπουκάλια που εν συνεχεία θα μετατραπούν σε κορίνες. Περιφερειακά, τα πεζούλια της πλατείας έχουν καλυφτεί από βιβλία και μικροαντικείμενα που έχουν φέρει οι κάτοικοι προκειμένου να τους προσφέρουν μια νέα ζωή, μια δεύτερη ευκαιρία. Αφήνω το παλιό μου κομπολογάκι, και παίρνω δύο βιβλία. Μπορείς να πάρεις ό,τι θέλεις, ακόμα κι αν δεν αφήσεις τίποτα. Χαζεύω τα ρούχα και τις τσάντες που κρέμονται από τα σκοινιά εν είδη ιδιότυπης μπουγάδας και χαίρομαι που έπιασαν τόπο τα παλιά πουλόβερ που άφησα πρόσφατα στο χαριστικό παζάρι του Σπόρου (Σπ. Τρικούπη 21, Εξάρχεια), που συμμετέχει κι αυτός στη σημερινή γιορτή.
Μετά την περιήγησή μου γύρω από τα δρώμενα της πλατείας ξανασυναντώ τη Δέσποινα, που μου λέει περισσότερα για την ίδρυση και τους σκοπούς της Πρωτοβουλίας. «Διανύει τη δεύτερη χρονιά της, και σχηματίστηκε με αφορμή κάποιες παράνομες κεραίες κινητής τηλεφωνίας που είχαν τοποθετηθεί σε ταράτσες της περιοχής. Καταφέραμε και τις απενεργοποιήσαμε. Από κει και πέρα όμως συνεχώς προκύπτουν νέα ζητήματα. Συχνά ο φωτισμός είναι ελλιπής, γιατί αν δεν επικοινωνήσουμε με τον Δήμο επανειλημμένα, κανείς δεν έρχεται να αντικαταστήσει τις καμένες λάμπες. Να φανταστείς δεν έχουμε παρά ελάχιστους κάδους ανακύκλωσης. Τους μάζεψαν “προληπτικά” πριν τον εορτασμό του Πολυτεχνείου και αρνούνται να τους επιστρέψουν λόγω, όπως μας είπαν από τον Δήμο, “ιδιομορφίας της περιοχής”! Κοινώς, αν θέλουμε να ανακυκλώσουμε, πρέπει να πάρουμε τα σκουπίδια μας και να τα πάμε βόλτα. Όπως αναγκαστήκαμε να κάνουμε και τον περασμένο Απρίλη, όταν συγκεντρωθήκαμε στο λόφο του Στρέφη και γεμίσαμε 60 μεγάλες σακούλες σκουπιδιών και μια κούτα χρησιμοποιημένες σύρριγγες. Την επόμενη ημέρα πραγματοποιήσαμε πορεία και μεταφορά των σκουπιδιών στο Δημαρχείο της Αθήνας. Η ηγεσία του Δήμου, ως συνήθως, επιχείρησε να αμφισβητήσει τη σοβαρότητα της κατάστασης, προκειμένου να αποποιηθούν τις ευθύνες τους». Ευχαριστημένη από τη βόλτα μου και με τα βιβλιαράκια μου αγκαλιά, αποχαιρετώ τη Δέσποινα, αφού πρώτα της ζητήσω να μεταφέρει τις ευχαριστίες μου στην ολοένα και διευρυνόμενη, όπως με ενημερώνει, ομάδα για τη σημαντική της προσπάθεια, αλλά και για τη διαφορετική Κυριακή που μας χάρισε. «Γιατί δεν έρχεσαι να μας τα πεις από κοντά, Εξαρχειώτισσα δεν μου είπες ότι είσαι κι εσύ; Η ομάδα συναντιέται κάθε δεύτερη Δευτέρα του μήνα, 6.30-8 μ.μ., στο πολιτιστικό κέντρο του Δήμου, στο νούμερο 9 του πεζόδρομου της Τσαμαδού».
11°
