Μέχρι σήμερα, οι Ευρωπαίοι εταίροι στηρίζουν την κεντρική κυβέρνηση και τις τράπεζές μας, αφού η Ελλάδα αδυνατεί από το 2010 να δανειστεί απευθείας από τις αγορές. Για να δημιουργηθεί αυτό το πρόγραμμα, απαίτησαν μέτρα δραστικής μείωσης των δημόσιων δαπανών αλλά και βασικές μεταρρυθμίσεις. Τα μέτρα υλοποιήθηκαν άλλα αρκετές μεταρρυθμίσεις λιμνάζουν. Εξαιτίας της ακραίας δημοσιονομικής προσαρμογής σε σύντομο χρονικό διάστημα και της ευρωπαϊκής αναπτυξιακής στασιμότητας, η χώρα έχει μπει για τα καλά σε ένα σπιράλ υπανάπτυξης, αποπληθωρισμού και υψηλής ανεργίας χωρίς μάλιστα να διαφαίνεται ο τρόπος εξόδου από αυτή τη δίνη. Επίσης τα απαραίτητα χρήματα της ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών στήριξαν το χρηματοπιστωτικό σύστημα στο να μείνει όρθιο και να περάσει τα κρίσιμα τεστ βιωσιμότητας (Stress tests) αλλά δεν βελτίωσαν τη ρευστότητα της ελληνικής Οικονομίας και των επιχειρήσεων αυτής.
Ειδικά η Ευρώπη χρηματοδοτεί τη χώρα μας μέσα και από τα διαρθρωτικά ταμεία Περιφερειακής και Αγροτικής ανάπτυξης (τα γνωστά ΕΣΠΑ/ΣΕΣ και ΕΓΤΑΑ). Η Ευρώπη ενέκρινε αυτά που μας αναλογούσαν και για τη νέα προγραμματική περίοδο (2014-2020), χωρίς να κάνει εξαιρέσεις για την Ελλάδα, προφανώς για να μη δημιουργηθεί προηγούμενο ειδικής αντιμετώπισης. Αν αφήναμε για λίγο στην άκρη το ύψος των διαθέσιμων κονδυλίων, αξίζει να αναφερθούμε στο γραφειοκρατικό τρόπο διαχείρισης αυτών των προγραμμάτων και στο μεγάλο χρόνο ωρίμανσης των επενδύσεων, που έχουν ως αποτέλεσμα η διοχέτευση κεφαλαίων στην πραγματική οικονομία να καθυστερεί επικίνδυνα εις βάρος της ανάπτυξης και της δημιουργίας θέσεων εργασίας. Διαφαίνεται ότι τα νέα αυτά προγράμματα θα αποδώσουν, ότι είναι να αποδώσουν σε 3-4 χρόνια από σήμερα με αμφίβολα και πάλι αποτελέσματα.
Άρα, τι μπορεί να κάνουν οι εταίροι μας για την πολυπόθητη ανάπτυξη και να κοπεί το επικίνδυνο το σπιράλ συρρίκνωσης της ελληνικής οικονομίας; Μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι έχουν κάνει το καλύτερο δυνατό; Πόσο συχνά αντικείμενο διαπραγμάτευσης ήταν θέματα περί ανάπτυξης;
Είναι κοινός τόπος ότι πρώτη προτεραιότητα είναι να γίνουν οι σοβαρές μεταρρυθμίσεις για να βελτιωθεί το επιχειρηματικό περιβάλλον στη χώρα. Μεταρρυθμίσεις που ακουμπάνε στη λειτουργία του δημοσίου αλλά και της δικαιοσύνης, του φορολογικού δικαίου και του ασφαλιστικού συστήματος. Μεταρρυθμίσεις γενικότερα για τη βελτίωση του «Επιχειρείν» με ό,τι αυτό συνεπάγεται και όπως ορίζεται από διεθνείς οργανισμούς όπως ο ΟΟΣΑ και η Παγκόσμια Τράπεζα και αφορούν ενδεικτικά στο Φορολογικό Καθεστώς, Εμπορικό και Πτωχευτικό δίκαιο, το πλαίσιο αδειοδοτήσεων και λειτουργίας, τις χρήσεις γης, την ύπαρξη υποδομών και πολλά ακόμα.
Όμως πέρα από αυτές τις μεταρρυθμίσεις, η ΕΕ θα μπορούσε να μελετήσει το ενδεχόμενο ενός έκτακτου αναπτυξιακού μηχανισμού με στόχο την Ελλάδα. Εξάλλου η πρωτοβουλία Junker, του επενδυτικού ταμείου των 315 δις, που δυστυχώς δεν αφορά τις επιχειρήσεις της χώρας λόγω του μεγάλου ποσοστού 1 προς 15 μόχλευσης που στοχεύει, δείχνει το ενδιαφέρον της Ευρώπης για τόνωση της ανάπτυξης. Ένας έκτακτος μηχανισμός ανάπτυξης είναι κάτι που η Ελλάδα οφείλει να βάλει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων από εδώ και στο εξής. Ο μηχανισμός αυτός δεν θα «χαρίζει» αναπτυξιακά χρήματα στη χώρα μας και δεν θα πετάει άλλα χρήματα σε ένα πηγάδι χωρίς πάτο, σε ένα γραφειοκρατικό Δημόσιο τομέα με αμφίβολα αποτελέσματα, αλλά θα επενδύει χρήματα στην ιδιωτική οικονομία με στόχο την επιστροφή του επενδυμένου κεφαλαίου και μάλιστα με κάποια επιπλέον απόδοση επί αυτού. Τι θα μπορούσε να είναι αυτός ο μηχανισμός;
Θα μπορούσε να είναι η δημιουργία ενός επενδυτικού σχήματος (ας το ονομάσουμε Greek Growth Fund -GGF) χρηματοδοτούμενο από την ΕΕ (κράτη μέλη) ή/και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ). To GGF θα μπορούσε να είναι μεγέθους κάποιων αρκετών δισεκατομμυρίων ευρώ και να έχει μια επενδυτική περίοδο περί τα 10χρόνια. Θα μπορούσε μάλιστα να εξετασθεί και νομικά η χρηματοδότηση αυτού του αναπτυξιακού fund μέσα από την αποπληρωμή των χρεολυσιών της χώρας από τα επόμενα 2-3χρόνια. Δηλαδή μέρος των χρεολυσίων για τις επόμενες χρονιές να πάνε ως κεφάλαιο στο Fund αυτό. Έτσι, οι εταίροι δεν θα ξαναβάλουν το χέρι στην τσέπη, ούτε θα επιβαρύνουν επιπλέουν τους δικούς τους φορολογούμενους.
Το GGF θα είχε ως αντικείμενο τις απευθείας επενδύσεις στην Ελλάδα. Κυρίως θα μπορούσε να αφορά:
1) Επενδύσεις σε εταιρείες ειδικού σκοπού (SPVs) που αναλαμβάνουν την υλοποίηση μεγάλων έργων ΣΔΙΤ και παραχώρησης. Αυτό το SPV μέσα από το έργο προσβλέπει σε μια ικανοποιητική εσωτερικού βαθμού απόδοση (IRR) της επένδυσης μέσα στη χρονική διάρκεια του έργου. Σήμερα, στα έργα ΣΔΙΤ, τo IRR αυτό διασφαλίζεται από εγγυημένα έσοδα από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να συμπληρώνεται και από ανταποδοτικά τέλη που δημιουργούνται μέσα στο έργο. Το Fund θα συμμετείχε στο SPV αυτό μέσω συμμετοχής στο κεφάλαιο της εταιρείας και θα προσέβλεπε σε μια σημαντική απόδοση IRR σε βάθος χρόνου. Με αυτό τον τρόπο:
• Το GGF θα μπορούσε να βγάζει ικανοποιητική απόδοση από τα έργα παραχώρησης και ΣΔΙΤ στην Ελλάδα. Έτσι οι ευρωπαϊκοί θεσμοί δεν θα χρηματοδοτούν απλά την ελληνική οικονομία (όπως γίνεται στο ΕΣΠΑ) χωρίς ανταποδοτικότητα αλλά θα βγαίνουν και ωφελημένοι μεσο-μακροπρόθεσμα.
• Το SPV και εταιρείες που θα συμμετέχουν σε αυτό θα βρίσκουν πρόσβαση σε κεφάλαια αναγκαία για τα σημαντικά ποσά της επένδυσης χωρίς να οδηγούνται σε ακριβό τραπεζικό δανεισμό όπου μειώνει και το περιθώριο κέρδους της επένδυσης.
2) Επενδύσεις στην όποια αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας αποφασίσει η ελληνική κυβέρνηση. Το Fund μέσω αυτής της προσπάθειας θα είναι συμμέτοχο, μαζί με ξένους και εγχώριους επενδυτές, στις μεγάλες επενδύσεις της χώρας. Έτσι θα διεκδικεί και θα πιέζει για την καλύτερη δυνατή απόδοση αυτών των επενδύσεων, μέσω βελτίωσης του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, προκειμένου να υπάρχει απόδοση της επένδυσής του. Με αυτό τον τρόπο οι εταίροι μας γίνονται συμμέτοχοι στις σημαντικότερες ιδιωτικές επενδύσεις στη χώρα μας. Η ύπαρξη του GGF, με συμμετοχή των εταίρων μας, θα αύξανε την εμπιστοσύνη και προς τους ξένους επενδυτές για αναπτυξιακές πρωτοβουλίες στη χώρα μας.
3) Επενδύσεις απευθείας σε μεγάλες επιχειρήσεις της χώρας που επιθυμούν άντληση σημαντικών κεφαλαίων για την περαιτέρω ανάπτυξη τους. Η επένδυση σε μεμονωμένες επιχειρήσεις θα γινόταν μόνο με βάση κριτήρια του GGF και θα μπορούσε να εξεταστούν ειδικά κίνητρα για τους επιχειρηματίες και νυν μετόχους προκειμένου να είναι ελκυστική η σύμπραξη με το συγκεκριμένο fund.
4) Επενδύσεις σε νέες επιχειρήσεις καινοτομίας, από ένα μικρό μέρος αυτού του Fund. Αυτό το μέρος τους προγράμματος θα ενίσχυε σημαντικά την προσπάθεια της χώρας να αναδείξει παγκόσμιους πρωταθλητές στο κομμάτι της καινοτομίας και θα καλλιεργούσε ακόμα περισσότερο το οικοσύστημα νεανικής καινοτομικής επιχειρηματικότητας. Ένα οικοσύστημα το οποίο αναπτύσσεται ολοένα και περισσότερο σήμερα, είναι χρήσιμο για το μεσο-μακροπρόθεσμο ορίζοντα (10ετίας) μιας νέας ελληνικής παραγωγικής οικονομίας με δημιουργία υψηλού επιπέδου θέσεων εργασίας, αλλά σίγουρα βραχυπρόθεσμα δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της υπανάπτυξης και της υψηλής ανεργίας.
Συνοψίζοντας, εταιρείες ειδικού σκοπού σημαντικών έργων παραχώρησης (αυτοκινητόδρομοι, διαχείρισης απορριμμάτων, υποδομές, τηλεπικοινωνίες κ.α.), ανάδοχοι επενδύσεων αξιοποίησης δημόσιας περιουσίας, μεγάλες και μεσαίες επιχειρήσεις της χώρας αλλά και μικρές καινοτομικές και ανερχόμενες επιχειρήσεις σε ανερχόμενους κλάδους (rising stars) θα μπορούσαν να βρουν στήριξη σε έναν τέτοιο μηχανισμό όπως το GGF.
Μέσω ενός τέτοιους μηχανισμού, η Ευρώπη θα μπορούσε να αποδείξει, ανέξοδα, ότι πέρα από τα μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής, ενδιαφέρεται στο να επενδύσει και να υποστηρίξει την ανάπτυξη της χώρας χωρίς να επιβαρύνει άλλο τον Ευρωπαίο φορολογούμενο. Για την καλύτερη λειτουργία ενός τέτοιους μηχανισμού η ΕΕ θα μπορούσε μάλιστα, να δημιουργήσει ένα πιο ευέλικτο και απλοποιημένο μηχανισμό διαδικασιών και εγκρίσεων αποφάσεων μέσα στη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού (DG COMP) αλλά και σε όλες τις άλλες εμπλεκόμενες Γενικές Διευθύνσεις στις Βρυξέλλες, λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη για άμεση υλοποίηση επενδύσεων στη χώρα. Ο μηχανισμός του GGF θα είναι υπό την επίβλεψη της ΕΤΕπ, αλλά θα μπορούσε να συμμετέχει και μια ομάδα ειδικών από την Ελληνική Διοίκηση με εμπειρία, έτσι ώστε να μεταφερθεί στην Ελλάδα η τεχνογνωσία της ΕΤΕπ σε επενδύσεις τέτοιου τύπου και να διασφαλίζεται ότι οι επενδύσεις έχουν πραγματική προστιθέμενη αξία για τη χώρα.
Θα μπορούσε να πει κανείς ότι ήδη μέσω Ευρωπαϊκής Τράπεζας επενδύσεων υπάρχει η δυνατότητα στήριξης μεγάλων αναπτυξιακών έργων. Σωστό, αλλά το pool των χρημάτων της ΕΤΕπ α) δεν είναι αφιερωμένο μόνο για τη χώρα μας και άρα τα έργα μας ανταγωνίζονται άλλα ευρωπαϊκά τα οποία σήμερα έχουν ένα σημαντικό προβάδισμα σε πολλούς τομείς, β) τα έργα που συνήθως χρηματοδοτεί πρέπει να είναι διευρωπαϊκού χαρακτήρα και γ) μιλάμε για μια δύσκολη διαδικασία έγκρισης από το συγκεκριμένο φορέα.
Η επένδυση στην ελληνική πραγματική οικονομία από το GGF θα μπορούσε να χρηματοδοτήσει και το ελληνικό χρέος. Στο κλείσιμο της επενδυτικής περιόδου, οι εταίροι ουσιαστικά να προσυμφωνήσουν ότι οποιαδήποτε απόδοση του fund πάνω από ένα συγκεκριμένο IRR θα αποπλήρωνε χρέος της χώρας.
Πρόκειται για μια πρωτοβουλία με ορατά πολιτικά και κοινωνικά οφέλη για την ΕΕ και για εμάς. Η ΕΕ για πρώτη φορά θα λάβει ξεκάθαρα μια αναπτυξιακή πρωτοβουλία για την Ελλάδα, δείχνοντας ότι εμπιστεύεται την ελληνική πραγματική οικονομία και τις επενδύσεις στη χώρα. Επίσης και για τους ξένους επενδυτές, η δημιουργία ενός επενδυτικού κεφαλαίου για τη χώρας μας θα σηματοδοτήσει κάτι θετικό αν μάλιστα αυτό όπως αναφέρθηκε συνοδευτεί και από τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις.
Οι επιχειρήσεις μας θα έχουν διαθέσιμο ένα σύγχρονο εργαλείο, το οποίο δεν θα έχει να κάνει σε τίποτα με τις γραφειοκρατικές διαδικασίες των διαρθρωτικών ταμείων και των υπηρεσιών αυτών, με στόχο την πρόσβαση σε επενδυτικά κεφάλαια αλλά και στη συμμετοχή ενός συνεργάτη που θα προσδώσει και ξεχωριστή αξία στο επενδυτικό περιβάλλον της χώρας.
Ας μην ξεχνάμε ότι το μεγάλο πρόβλημα της ανεργίας δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με ευχολόγια ούτε με πεντάμηνα εμπόρια ελπίδας στους Δήμους. Σίγουρα δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με τα νέα επιχειρησιακά προγράμματα, τα οποία είναι μεσοπρόθεσμα εργαλεία, προσανατολισμένα να κρατήσουν ζωντανές επιχειρήσεις και όχι να πετύχουν μια πραγματική επενδυτική άνοιξη για τη χώρα. Το 1,3 εκ. ανέργων μπορεί να μειωθεί εντυπωσιακά μόνο με μεγάλες και σημαντικές επενδύσεις στη χώρα, με τη συγκρότηση μιας ισχυρής παραγωγικής οικονομίας, την ανασυγκρότηση μιας ισχυρής μεσαίας τάξης, που θα τροφοδοτήσει προφανώς και την καταναλωτική πλευρά της οικονομίας και έτσι τα οφέλη στη μείωση της ανεργίας θα είναι πολλαπλασιαστικά.
Η εμμονή σε ψευδαισθήσεις κοστίζει. Ελλάδα και ΕΕ χρειάζεται σήμερα να βάλουμε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων γενναίες αναπτυξιακές πρωτοβουλίες. Στο τέλος θα κερδίσουμε όλοι.
9°
