Ο πρωθυπουργός της Ολλανδίας ή ένα εγκώμιο στην πλήξη

Τελείωνε η προηγούμενη χιλιετία, και σε μια παρέα, ο David, ευφυής και συμπαθέστατος Αμερικανός διπλωμάτης, σχολίαζε την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα του Κώστα Σημίτη. «Έχετε πετύχει αξιοζήλευτη σταθερότητα», έλεγε. «Σχεδόν δεν έχει σημασία ποιος κυβερνά τη χώρα σας. Ακριβώς όπως συμβαίνει με την Ολλανδία. Ποιος από εσάς γνωρίζει το όνομα του Ολλανδού πρωθυπουργού;» Ομολογουμένως, κανένας στην ομήγυρη δεν μπόρεσε να απαντήσει σωστά.

Σήμερα, κάπου ένα τέταρτο αιώνα αργότερα, η Ελλάδα έχει κυριολεκτικά περάσει από σαράντα κύματα, προτού επιστρέψει σε μια κατάσταση «κανονικότητας». Ο πρωθυπουργός ασφαλώς φέρει ένα όνομα πιο αναγνωρίσιμο από εκείνο του «λογιστή» των 1990s, που επίμονα προώθησε την ένταξή μας στην ευρωζώνη – και ακόμα λοιδορείται γι’ αυτό. Ωστόσο, η πολιτική ζωή της χώρας με δυσκολία τροφοδοτεί συζητήσεις στις παρέες – όπως συνέβαινε και το «μακρινό» 1999 του Χρηματιστηρίου και των διακοποδανείων.

Σήμερα, το κυβερνών κόμμα έχει για βασικό αντίπαλο τον εαυτό του (Νέα Δημοκρατία)· ωστόσο, η παραμονή στην εξουσία εξακολουθεί να προσφέρει το καλύτερο αντίδοτο στις κεντρόφυγες τάσεις. Εξαιρούνται πρώην πρωθυπουργοί που μισούν τα γηρατειά τους.

Το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης έχει βρεθεί στη θέση αυτή από σπόντα. Οπωσδήποτε είναι πολύ πρόωρο να μιλά κανείς για επαναφορά στο κραταιό παρελθόν του (ΠΑΣΟΚ). Έτσι, η απόσταση που το χωρίζει από το κυβερνών κόμμα δεν επιτρέπει να γίνεται λόγος ούτε για την αποκατάσταση του δικομματισμού (που συνήθως σταθεροποιεί το πολιτικό σύστημα).

Από εκεί και πέρα, επικρατεί ακραίος κατακερματισμός. Το κόμμα που (συγ)κυβέρνησε την περίοδο 2015-19 όχι μόνο εισέπραξε τη φθορά του Τρίτου (και μακρύτερου) Μνημονίου αλλά και ξανακύλησε σε συνήθειες του παρελθόντος που οδηγούν σε πολυδιάσπαση (ΣΥΡΙΖΑ). Το ΚΚΕ παραμένει σταθερό στην άρνηση της μεταψυχροπολεμικής πραγματικότητας, αφού και έτσι εξασφαλίζει μια αξιοπρεπή παρουσία στο (αστικό) κοινοβούλιο. Παρουσία εξασφαλίζουν και τα κόμματα της Άκρας Δεξιάς, εκφραστές ανεκπλήρωτων φαντασιώσεων αλλά και ανασφάλειας και νοσταλγίας για ένα παρελθόν που δεν υπήρξε ποτέ. Μοιάζουν κάπως με τους καλικάντζαρους που πριονίζουν το δέντρο της ζωής (εδώ, της φιλελεύθερης δημοκρατίας). Όσο δεν αναδεικνύεται μια ηγετική μορφή, ικανή να τους ενώσει, μπορούμε να κοιμόμαστε ήσυχοι.

Ως θέμα συζήτησης, λοιπόν, η ελληνική πολιτική ζωή προκαλεί πλήξη. Και αυτό δεν είναι κατ’ ανάγκην κακό. Ιδίως αν αναλογιστεί κανείς τι αντιμετωπίζουμε στα διεθνή, στο παρά πέντε του Νέου Έτους: το δίδυμο Trump-Musk στις ΗΠΑ και ακόμα παραπέρα· την τροπή του ρωσοουκρανικού πολέμου· τον πόλεμο και την αναταραχή στη Μέση Ανατολή· την πολιτική αστάθεια στη Γαλλία· τις αβέβαιες προοπτικές στη Γερμανία· ένα αναδυόμενο φαιό μέτωπο σε όλο και περισσότερες χώρες της Ευρώπης· και στο βάθος, οι ανεξιχνίαστες βουλές του Κινέζου Ξι. Μια ματιά στα θέματα αυτά αρκεί για να νοιώσεις ανακούφιση με τη σχετική εθνική μας άπνοια.

Βέβαια, η Ολλανδία έχει την πολυτέλεια να διαθέτει πρωθυπουργό no-name – αν και ακόμα και στη δική της περίπτωση, κάποια βασικά προβλήματα επιμένουν πιεστικά. Σε μας; Είναι πράγματι καλή η άπνοια και η πλήξη; Σίγουρα όχι αν είναι αποτέλεσμα ατολμίας που γεννά ακινησία. Και δεν είναι μόνο το χρέος και το έλλειμμα που καραδοκούν. Είναι και ο πληθυσμός μας που γερνά και μειώνεται· είναι η άπνοια στον τομέα των παραγωγικών επενδύσεων· είναι η φυγή των ταλαντούχων, ειδικευμένων Ελλήνων· είναι η προβληματική δημόσια παιδεία· είναι ο εθισμός μας στη μικροδιαφθορά· είναι η κακή μας σχέση με το περιβάλλον, τη διαχείριση των απορριμμάτων, την κυκλοφορία πεζών και οχημάτων, κ.ο.κ. Είναι, εν τέλει, η δική μας αίσθηση «κανονικότητας» που υπονομεύει το μέλλον του τόπου, όπου μας έλαχε να ζούμε.

Αλλά τα θέματα αυτά τα αποδιώχνουμε από τη σκέψη μας, χρονιάρες μέρες· με την ελπίδα ότι δεν θα μας επισκεφτούν (και) φέτος.

Ευτυχές, λοιπόν, το νέο Έτος!