Ο Ηλίας Μόσιαλος, επίτιμος διδάκτορας του πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Ο καθηγητής Ηλίας Μόσιαλος ενημέρωσε την ελληνική κυβέρνηση για την αναγκαιότητα να ληφθούν μέτρα περιορισμού της πανδημίας του κορονοϊού, ήδη από τον Ιανουάριο του 2020. Συμμετείχε μέσω τηλεδιάσκεψης στην πρώτη διυπουργική κυβερνητική συνάντηση, που εξέτασε την πανδημία του κορονοϊού και έκανε συγκεκριμένες προτάσεις για την έγκαιρη αντιμετώπιση της πανδημίας. Ενήργησε αρχικά με άτυπο ρόλο μέχρι και τα τέλη Μαρτίου και τότε ορίστηκε εκπρόσωπος της Ελληνικής Δημοκρατίας, σε διεθνείς οργανισμούς για την πανδημία. Παράλληλα, πρωτοστάτησε στην αδιάκοπη, τεκμηριωμένη ενημέρωση των Ελλήνων πολιτών, μέσω των μέσων μαζικής ενημέρωσης κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

«Τι μπορούμε να μάθουμε από την πανδημία; Τώρα έχουμε την ωριμότητα και την ηρεμία, την απόσταση του χρόνου να αποτιμήσουμε τι μας έμαθε πραγματικά η πανδημία. Την περίοδο εκείνη τα γεγονότα ήταν τραγικά. Με το πέρασμα του χρόνου πρέπει να ερμηνευθούν. Τώρα έχουμε τα επιστημονικά δεδομένα που πρέπει να αναλυθούν και να αποτελέσουν οδηγό για ανάλογες μελλοντικές επιδημίες» είπε η Πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, καθηγήτρια κ. Άννα Μπατιστάτου, στην τελετή αναγόρευσης ως επίτιμου διδάκτορα του πανεπιστημίου Ιωαννίνων, του καθηγητή Ηλία Μόσιαλου.     

«Doctor Honoris Causa. Ο τίτλος του Επίτιμου Διδάκτορα. Απονέμεται από πανεπιστήμια, σε πρόσωπα που έχουν διακριθεί για την εξαιρετική συνεισφορά τους σε συγκεκριμένο επιστημονικό, κοινωνικό, πολιτιστικό ή πολιτικό πεδίο. Ο τίτλος αναγνωρίζει την εξαιρετική συμβολή του προσώπου σε συγκεκριμένο τομέα, την ηθική ακεραιότητα και τη δέσμευση σε σημαντικές αξίες. Σήμερα  είναι ιδιαίτερη τιμή για εμένα να προσφωνήσω τον έπαινο για την απονομή του τίτλου του Επίτιμου Διδάκτορα στον Καθηγητή Ηλία Μόσιαλο. Η επιστημονική δράση του, στον τομέα της Δημόσιας Υγείας και της Πολιτικής της Υγείας είναι αναγνωρισμένη διεθνώς. Το έργο του έχει σημαντικό αντίκτυπο στις εφαρμοσμένες πολιτικές υγείας αλλά και στη βελτίωση των συστημάτων υγείας σε πολλές χώρες του κόσμου. Η σύνδεση του έργου του και οι αρχές και τα ιδανικά του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων ταυτίζονται» είπε ο καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, ο κ. Γιώργος Μακρυδήμας που εκφώνησε τον έπαινο.

Μια από τις στιγμές της ομιλίας που ενθουσίασαν ήταν ένας χάρτης του μετρό του Λονδίνου. Ήταν αρκετά διαφορετικός από αυτούς που έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε, μιας και πάνω στις στάσεις με τα ονόματα των περιοχών αναγράφεται το προσδόκιμο επιβίωσης των κατοίκων. Ήταν εντυπωσιακό το γεγονός πώς άλλαζαν τα νούμερα σε γειτονιές που απέχουν ελάχιστα μεταξύ τους. Ο Καθηγητής Ηλίας Μόσιαλος μιλά για την ανάγκη όχι μόνο της ανάλυσης αλλά κυρίως τη συγκέντρωση δεδομένων. Πιστεύει στην πρόληψη, μιλά για τις μέρες της πανδημίας, τότε που δεν υπήρχαν επιστημονικά δεδομένα και μια χώρα όπως η Ελλάδα, με συγκεντρωμένο το μισό περίπου πληθυσμό της χώρας στην Αθήνα, έπρεπε να προστατέψει τους πολίτες της.

Μιλήσαμε μαζί του για πολιτικές στον χώρο της υγείας.

Την περίοδο αυτή τρέχει στην Ελλάδα το πρόγραμμα Δοξιάδης, αφορά την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, τρέχει το πρόγραμμα Φώφη Γεννηματά, για την πρόληψη του καρκίνου του μαστού καθώς και προληπτικά τεστ για τον καρκίνο του παχέος εντέρου. Ποιες πιστεύετε ότι είναι οι πολιτικές, κατευθυντήριες γραμμές που μπορεί να υιοθετήσει ένα μικρό κράτος όπως η Ελλάδα στον τομέα της πρόληψης; Έτσι ώστε να έχει τη δυνατότητα να προλάβει και όχι να θεραπεύσει.
Η άποψή μου είναι να βελτιώσει αυτές που έχει ήδη υιοθετήσει. Εννοώ, ας πούμε, ότι έχουν λάβει μέρος ένα εκατομμύριο γυναίκες. Οι υπόλοιπες γιατί δεν έχουν κάνει τις εξετάσεις που παρέχονται δωρεάν; Οι πιο εκπαιδευμένες γυναίκες, κυρίως σε μεγάλα αστικά κέντρα κάνουν μαστογραφία, δεν την αποφεύγουν. Οι υπόλοιπες γυναίκες πού βρίσκονται; Η ερώτηση λοιπόν είναι: Αυξήσαμε την πρόσβαση στις γυναίκες που δεν έκαναν μαστογραφία; 

Με αφορμή τα εξήντα χρόνια της ίδρυσης του πανεπιστημίου Ιωαννίνων, το τμήμα Νοσηλευτικής έκανε τρεις μεγάλες δράσεις για την πρόληψη του καρκίνου του μαστού. Ιωάννινα, Μέτσοβο και Άρτα. Ο κύριος αντίπαλος παραμένει ο φόβος απέναντι στις προληπτικές εξετάσεις. Τι πιστεύετε;
Θα πρέπει να δούμε αναλύοντας τα δεδομένα που έχουμε στα χέρια μας σε ποιες περιοχές οι γυναίκες δεν πήγαν να εξετασθούν. Στην Αγγλία, που προσπαθούμε εδώ και δεκαετίες να αυξήσουμε τον αριθμό των γυναικών που συμμετέχουν σε προγράμματα πρόληψης, με μεγάλες καμπάνιες κάθε χρόνο, έχουμε κατορθώσει να κάνει μαστογραφία το 70 τοις εκατό του πληθυσμού. Η ανάγκη που υπάρχει και θα δώσει λύσεις είναι η ανάλυση των δεδομένων.

Επίσης οι γυναίκες δέχονται ένα μήνυμα στο κινητό τους, σου λέει είναι σημαντικό να κάνεις αυτό, σε μια χώρα που υπάρχει φοβία για τις προληπτικές εξετάσεις. Ένα μεγάλο μέρος από αυτές τις γυναίκες, ίσως όχι υψηλού μορφωτικού επιπέδου, που δεν παρακολουθούν εκπομπές ή δεν διαβάζουν άρθρα επιστημονικά, δεν ξέρουν τι είναι αυτό που τους προτείνουν να κάνουν, με αποτέλεσμα να το απορρίπτουν. Κάποιος λοιπόν πρέπει να τους εξηγήσει τι πρέπει να κάνουν και τι σημαίνει και το αποτέλεσμα που παίρνεις. Τι σημαίνει θετικό; Επίσης περιμένουμε στοιχεία, π.χ. το έκαναν τόσες γυναίκες και από αυτές οι μισές δεν είχαν κάνει ξανά μαστογραφία. Είμαι πολύ θετικός στα προγράμματα πρόληψης και πιστεύω ότι πρέπει να επεκταθούν, αλλά πρέπει και να χτίσουμε πάνω στην εμπειρία που έχουμε αποκομίσει. 

Έπαινος

Ο Ηλίας Μόσιαλος είναι Καθηγητής Πολιτικής Υγείας και κάτοχος της έδρας Cheng Yu Tung Chair in Global Health στο London School of Economics and Political Science (LSE), στο οποίο ίδρυσε το 2017 το πρώτο Τμήμα Πολιτικής Υγείας στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η έρευνα και η διδασκαλία του Τμήματος στοχεύουν στη βελτίωση του τρόπου με τον οποίο σχεδιάζεται, υλοποιείται και αξιολογείται η πολιτική υγείας, απαντώντας στις μεγάλες εθνικές και διεθνείς προκλήσεις. Είναι Διευθυντής του LSE Health, ενός σημαντικού ερευνητικού κέντρου, στο οποίο απασχολούνται περισσότεροι από 60 ερευνητές στα πεδία των οικονομικών και της πολιτικής υγείας. Είναι επίσης συνδιευθυντής του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου για τα Συστήματα και τις Πολιτικές Υγείας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και διετέλεσε Καθηγητής Πολιτικής και Διοίκησης της Υγείας στην Ιατρική Σχολή του Imperial College London.

Ο Ηλίας Μόσιαλος είναι Fellow του Faculty of Public Health, Fellow του Royal Colleges of Physicians του Λονδίνου, καθώς και Honorary Consultant της Δημόσιας Υγείας στο NHS στην Αγγλία. Επίσης, έχει συστηματική συνεργασία ετών με διάφορα πανεπιστήμια: είναι Επισκέπτης Καθηγητής στο Harris School of Public Policy του University of Chicago και στο Imperial College Business School, Επίτιμος Καθηγητής στο University of Copenhagen, στο London School of Hygiene & Tropical Medicine, και στη l'École des Hautes Études en Santé Publique στη Γαλλία.

Το βασικό αντικείμενο του επιστημονικού του ενδιαφέροντος σχετίζεται με την καινοτομία στα συστήματα υγείας, τη χρηματοδότηση και τη μέτρηση της αποτελεσματικότητάς τους. Στο πλαίσιο αυτό, έχει αναλύσει εκτεταμένα τον ρόλο και τη φύση της αγοράς για την ιδιωτική ασφάλιση, καθώς και την επίδραση της ιδιωτικής ασφάλισης υγείας στην πρόσβαση και στην ισότητα στις υπηρεσίες υγείας. Στο πλαίσιο της έρευνάς του για την καινοτομία και την αποτελεσματικότητα των συστημάτων υγείας, έχει ασχοληθεί εκτεταμένα με τους προσδιοριστές της βελτίωσης των συστημάτων υγείας σε πλήθος χωρών, μεταξύ των οποίων η Κίνα, το Μεξικό και το Ηνωμένο Βασίλειο. Παράλληλα, κατά τη διάρκεια της ερευνητικής του δραστηριότητας, με αντικείμενο τα αντιβιοτικά, ανέπτυξε ολοκληρωμένα εθνικά πλαίσια φαρμακευτικής πολιτικής σχετικά με τη μικροβιακή αντοχή. Ενδεικτικά, σχεδίασε ένα ειδικό κίνητρο για την αύξηση της φαρμακευτικής καινοτομίας, έρευνας και ανάπτυξης στα αντιβιοτικά (Options Market for Antibiotics). Η έρευνά του έχει μεταφραστεί στα ιαπωνικά, ρωσικά και ισπανικά.

Έχει συγγράψει περισσότερες 500 πρωτότυπες δημοσιεύσεις, συμπεριλαμβανομένων βιβλίων, κεφαλαίων σε συλλογικούς τόμους και άρθρων σε επιστημονικά περιοδικά, στα πεδία της δημόσιας πολιτικής, της πολιτικής υγείας, των οικονομικών και της πολιτικής επιστήμης. Επιχειρώντας να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ της επιστήμης, της θεωρίας και της πολιτικής υγείας, ο Ηλίας Μόσιαλος έχει συστηματικά ασχοληθεί με τον σχεδιασμό εφαρμοσμένης πολιτικής στον τομέα της υγείας και της κοινωνικής προστασίας. Έχει διατελέσει σύμβουλος του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της Παγκόσμιας Τράπεζας και των Υπουργείων Υγείας και Κοινωνικών Θεμάτων σε διάφορες χώρες όπως η Αυστρία, το Βέλγιο, η Βραζιλία, η Κίνα, η Ρωσία, η Νότια Αφρική, η Ισπανία και η Σουηδία.

Ο Ηλίας Μόσιαλος έχει επιδείξει αξιοσημείωτη δραστηριότητα στην προβολή της χώρας μας διεθνώς, με την ίδρυση του Ελληνικού Παρατηρητηρίου και της Έδρας «Ελευθέριος Βενιζέλος» στο London School of Economics, αλλά και με τη συμβολή του στην ανάπτυξη και τη βελτίωση του ελληνικού συστήματος υγείας, και την αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19.

Το 1994, συντόνισε τη Διεθνή Συμβουλευτική Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων για τη μεταρρύθμιση του ΕΣΥ, η οποία εισηγήθηκε ρηξικέλευθες αλλαγές στη δομή, τη χρηματοδότηση και την οργάνωση του συστήματος υγείας. Πολλές από τις προτάσεις υιοθετήθηκαν αρκετά χρόνια αργότερα και ενσωματώθηκαν σε σχέδια για τη μεταρρύθμιση του συστήματος υγείας. Η πιο πρόσφατη εμπλοκή του στην πολιτική υγείας στην Ελλάδα αφορά την εκπόνηση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τις μεταμοσχεύσεις, έπειτα από πρόσκληση του Ιδρύματος Ωνάση και με διακομματική αποδοχή. Κατά την περίοδο 2000-2002, ήταν μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων. Πρόσφατα, ανέλαβε συν-πρόεδρος της Επιτροπής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την παγκόσμια στρατηγική στη δημόσια υγεία, την καινοτομία και την πνευματική ιδιοκτησία, καθώς και Senior Fellow στο Υπουργείο Υγείας της Σιγκαπούρης.

Βραβεύτηκε με το Baxter Award της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Διοίκησης Υγείας (για την καλύτερη δημοσίευση στα πεδία της πολιτικής και της διοίκησης της υγείας το 2002 και το 2007), και έλαβε έπαινο για το καλύτερο βιβλίο στο Διαγωνισμό Βιβλίων της Βρετανικής Ιατρικής Εταιρείας το 2002. Το 2009, το LSE Health, το ερευνητικό κέντρο που διευθύνει ο Ηλίας Μόσιαλος, βραβεύτηκε με το Βραβείο της Βασίλισσας Ελισάβετ II για την Ανώτατη Εκπαίδευση. Το 2010, η Ευρωπαϊκή Ένωση Σχολών Δημόσιας Υγείας και η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Δημόσιας Υγείας του απένειμαν το Μετάλλιο Stampar για τη συμβολή του στη δημόσια υγεία. Πιο πρόσφατα το 2021, το βιβλίο του Challenges to Tackling Antimicrobial Resistance (Cambridge University Press, 2020) αναγνωρίστηκε ως Outstanding Academic Title. Το 2022 τιμήθηκε με το Helen Clark Award για τη συμβολή του στην έρευνα της φαρμακευτικής πολιτικής.

Το 2017, το έγκριτο επιστημονικό περιοδικό British Medical Journal (BMJ) έκανε αφιέρωμα στο ακαδημαϊκό προφίλ και το επιστημονικό του έργο. Παραμένει αξιοσημείωτο, καθότι ιδιαίτερα σπάνιο για ανταγωνιστικά βρετανικά περιοδικά, πως ένα χρόνο αργότερα, το 2018 το περιοδικό The Lancet προέβη σε αντίστοιχο αφιέρωμα, αναφέροντας ότι το έργο του Ηλία Μόσιαλου «σπάει τα σύνορα μεταξύ πολιτικής και επιστημών υγείας».

Τον Αύγουστο του 2020, αποδέχθηκε την πρόταση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας να συμμετάσχει ως Επιστημονικός Συντονιστής και μέλος της Πανευρωπαϊκής Επιτροπής του ΠΟΥ για την υγεία, υπό τον πρώην Ιταλό Πρωθυπουργό Mario Monti, για την επανεξέταση των πολιτικών προτεραιοτήτων υπό το πρίσμα των πανδημιών. Στα πλαίσια της 80ής επετείου από την ίδρυση του Βρετανικού Εθνικού Συστήματος Υγείας, το φημισμένο επιστημονικό περιοδικό Lancet ανέθεσε στον Ηλία Μόσιαλο τον συντονισμό ειδικής επιτροπής για το Μέλλον του Συστήματος Υγείας, στην οποία συμμετείχαν διακεκριμένοι ακαδημαϊκοί. Η επιτροπή ολοκλήρωσε μια εμπεριστατωμένη και λεπτομερή πρόταση σχετικά με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει το NHS τόσο στο άμεσο μέλλον, όσο και σε πιο μακροχρόνιο ορίζοντα για τις επόμενες δύο δεκαετίες.