Μειώσεις φόρων: το τυράκι και η φάκα

Ποιος δεν θέλει μειώσεις φόρων; Ποιος δεν χαίρεται κάθε φορά που η κυβέρνηση ανακοινώνει μειώσεις φόρων; Ποιος δεν χαίρεται όταν το ποσό που πρέπει να πληρώσει βάσει του εκκαθαριστικού του μικραίνει; (Ναι, ξέρω! Αυτός που έχει μειωμένα έσοδα, αλλά τώρα δεν μιλάμε γι’ αυτόν). Όλοι μας θέλουμε να πληρώνουμε λιγότερους φόρους και η κυβέρνηση το ξέρει καλά κι έτσι σπεύδει να ανακοινώσει μειώσεις φόρων και να μας χαρίσει ένα τυράκι το οποίο είναι πολύ πολύ νόστιμο, αλλά μπορεί να πηγαίνει πακέτο και με μια φάκα. Γιατί υπάρχει η πιθανότητα, για πάρα πολλούς από εμάς, οι μειώσεις φόρου να μην είναι καθόλου συμφέρουσες.

Είναι η μείωση φόρων συμφέρουσα για όλους;

Βλέπετε, οι φόροι είναι ο τρόπος με τον οποίο το κράτος χρηματοδοτεί τις υπηρεσίες του. Υπηρεσίες που όσο ασθενέστερος οικονομικά είναι κάποιος τόσο περισσότερο χρειάζεται και χρησιμοποιεί. Αν μειώνοντας τους φόρους μειώνεται και η ποιότητα των υπηρεσιών (ή αν αντί για τη μείωση του φόρου δεν επιλέγεται η βελτίωση των υπηρεσιών), πολλοί άνθρωποι μπορεί να χάσουν περισσότερα χρήματα από όσα θα κερδίσουν. Και αυτό είναι κάτι που δεν αφορά μόνο τα πολύ χαμηλά εισοδήματα.

Ας πάρουμε ως παράδειγμα ένα μεσαίο νοικοκυριό με δύο παιδιά. Ας υποθέσουμε ότι με τη μείωση φόρου καταφέρνουν να εξοικονομήσουν 2000 ή 3000 ή ακόμα και 5000 ευρώ (προφανώς στις περισσότερες περιπτώσεις η μείωση θα είναι πολύ μικρότερη). Αν τα δημόσια σχολεία στα οποία μπορούν να πάνε τα παιδιά τους είναι κακά σχολεία (καθόλου ασυνήθιστο), θα αναγκαστούν να στείλουν τα παιδιά τους σε ιδιωτικό. Με κόστος 10 με 15 χιλιάρικα. Ένα κόστος που δεν θα το είχαν αν τα δημόσια σχολεία της περιοχής τους ήταν σχολεία στα οποία μπορείς με άνεση να εμπιστευτείς τη μόρφωση των παιδιών σου (υπάρχουν και τέτοια δημόσια αλλά είναι λίγα). Δηλαδή αν ήταν σχολεία στα οποία έπεφτε περισσότερο χρήμα (και φυσικά όλα όσα πρέπει να τα συνοδεύουν, όπως αξιολόγηση, απομάκρυνση ακατάλληλου προσωπικού κ.λπ.). Δηλαδή αν κάποια από τα χρήματα της μείωσης του φόρου πήγαιναν στην παιδεία, μπορεί πολλοί γονείς να γλίτωναν το (μεγαλύτερο από τη μείωση) κόστος ενός ιδιωτικού σχολείου. Όσο γι’ αυτούς που δεν μπορούν έτσι κι αλλιώς να στείλουν τα παιδιά τους σε ιδιωτικό (δηλαδή τους περισσότερους), με επιστροφή αντί για αξιοποίηση των φόρων χάνουν εντελώς τη δυνατότητα τα παιδιά τους να φοιτήσουν σε καλύτερα σχολεία. Και το ίδιο ισχύει για την υγεία, τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς και κάθε άλλη υπηρεσία που προσφέρει το δημόσιο.

Μια σοβαρή κοινωνία δεν θα απαιτούσε λιγότερους φόρους αλλά σοβαρή αξιοποίησή τους

«Μα τι λες, ρε Βουλαρίνε, αφού τα χρήματα θα τα σπαταλούσαν και η παιδεία θα έμενε ως έχει» θα πει κάποιος προσφέροντας το πιο πολύτιμο δώρο που μπορεί να προσφέρει ένας πολίτης σε κάθε κυβέρνηση: τις χαμηλές προσδοκίες. Η λογική ότι «η δημόσια υπηρεσία είναι έτσι κι αλλιώς χάλια, οπότε καλύτερα να υποχρηματοδοτείται» είναι βούτυρο στο ψωμί των κυβερνήσεων, που προτιμούν να επιστρέφουν λεφτά ως μειώσεις φόρου και ως επιδόματα παρά να δουλεύουν για να βελτιώνουν τις υπηρεσίες (βελτίωση που για τους πολίτες οικονομικά μπορεί να έχει πολλαπλάσιο όφελος). Μια σοβαρή κοινωνία δεν θα απαιτούσε λιγότερους φόρους αλλά σοβαρή αξιοποίησή τους (με ελέγχους, αξιολογήσεις, απολύσεις κ.λπ.) έτσι ώστε αυτά που κερδίζουν τελικά οι πολίτες να είναι περισσότερα από αυτά που «χάνουν». Δεν θα πρόσφερε άλλοθι στις κυβερνήσεις για να κρατούν τις δημόσιες υπηρεσίες στα μαύρα τους τα χάλια.

Βέβαια, για να είμαι ειλικρινής, αυτό που περιγράφω δεν συμφέρει όλους τους πολίτες. Το πιο εύπορο κομμάτι της κοινωνίας είναι αυτό που χρησιμοποιεί λιγότερο τις δημόσιες υπηρεσίες. Στέλνει έτσι κι αλλιώς τα παιδιά του σε ιδιωτικά σχολεία, νοσηλεύεται έτσι κι αλλιώς σε ιδιωτικά νοσοκομεία, δεν χρησιμοποιεί ΜΜΜ, έχει μια πολύ καλή ιδιωτική ασφάλεια, πληρώνει και τους περισσότερους φόρους από όλους, οπότε προφανώς η κάθε μείωση φόρου, η κάθε μείωση των χρημάτων που μπορεί να διατεθούν για τη βελτίωση των δημόσιων υπηρεσιών (και άρα της δικής του συνεισφοράς), μόνο να τους ωφελεί μπορεί. Γι’ αυτούς τους συμπολίτες το τυράκι είναι σίγουρα χωρίς φάκα (αν και είμαι σίγουρος ότι κάποιοι βλέπουν και πέρα από τον εαυτό τους). Οι περισσότεροι όμως, είναι πολύ πιθανόν να βγαίνουμε χαμένοι από τα κυβερνητικά δώρα. Και μπράβο μας.