Βασίλης Κικίλιας: Προστατεύουμε και βοηθούμε τους πολίτες στον δύσκολο κόσμο της κλιματικής κρίσης

Εδώ κάθε λεπτό μετράει. Όπως και η άμεση λήψη αποφάσεων. Οι οθόνες στους τοίχους αναμεταδίδουν συνεχώς δεδομένα, ενημερώσεις και ζωντανές εικόνες από διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Καταγραφές από drones. Ομάδα ειδικών παρακολουθεί τις εξελίξεις σε πραγματικό χρόνο, επιχειρησιακοί συντονιστές λαμβάνουν αναφορές από το πεδίο κι επικοινωνούν με τα εμπλεκόμενα τμήματα. Αυτό που λένε εδώ «war room» είναι ένας χώρος που αποπνέει μια αίσθηση επείγοντος κι έντασης. Είναι το Εθνικό Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων και Διαχείρισης Κρίσεων, και περιλαμβάνει την Πολιτική Προστασία, το Πυροσβεστικό Σώμα, το Λιμενικό, την Αστυνομία, τις Ένοπλες Δυνάμεις, τα δασαρχεία, τον ΔΕΔΔΗΕ, τον ΑΔΜΗΕ, το ΕΚΑΒ, το 112 και ό,τι απαιτείται για τη διαλειτουργικότητα του έκτακτου σε ό,τι έχει να κάνει με την αντιμετώπιση καιρικών φαινομένων, δυστυχημάτων, ατυχημάτων, έκτακτων συνθηκών. Έξι μήνες παλεύουν, non stop, με τις πιο δύσκολες πυρο-μετεωρολογικές συνθήκες των τελευταίων 40 χρόνων. Ο υπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, Βασίλης Κικίλιας, καταφτάνει κι ενημερώνεται για πυρκαγιά στη Λαυρεωτική, μία από τις χιλιάδες φωτιές που έχουν ξεσπάσει τη φετινή χρονιά.

«Εδώ δεν υπήρχε τίποτε. Δεν υπήρχε Υπουργείο Πολιτικής Προστασίας. Υπήρχε μια Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, σε ένα από αυτά τα καταθλιπτικά κτίρια στο κέντρο της Αθήνας. Κουρασμένη, αδιάφορη και χωρίς ουσιαστική πρόληψη. Και έγινε μια πολύ μεγάλη προσπάθεια τα τελευταία πέντε χρόνια, που την οραματίστηκε ο Πρωθυπουργός και κορυφώθηκε τη φετινή χρονιά. Οι ανάγκες απαιτούσαν να αναβαθμιστεί αυτή η γενική γραμματεία και να γίνει υφυπουργείο το 2020, με τον Νίκο Χαρδαλιά, και στη συνέχεια υπουργείο, με πραγματικές αρμοδιότητες, τη δυνατότητα διαλειτουργικότητας, αλλά και τα τεχνολογικά μέσα, προκειμένου να προσπαθήσει να προστατεύσει τον κόσμο έναντι της κλιματικής κρίσης», εξηγεί ο Βασίλης Κικίλιας πριν ξεκινήσουμε τη συζήτησή μας.

Βασίλης Κικίλιας: Συνέντευξη με τον υπουργό Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας

Έχετε θητεύσει σε κρίσιμα υπουργεία κι έχετε διαχειριστεί διάφορες κρίσεις. Τι σκεφτήκατε όταν βρεθήκατε εδώ στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας;

Το 2014 είχα την τιμή να είμαι υπουργός Προστασίας του Πολίτη, πραγματικά σε πάρα πολύ δύσκολες εποχές, θυμίζω: ISIS, εγχώρια τρομοκρατία, συλλάβαμε τον Νίκο Μαζιώτη, τον Χριστόδουλο Ξηρό –μεγάλες επιτυχίες–, αλλά και «αγανακτισμένοι», πορείες, εκδηλώσεις... τεράστια πίεση. Και ήμουν σε άλλη ηλικία τότε, πολύ νεότερος. Ήταν μια τεράστια εμπειρία. Και μετά μου έκανε την τιμή ο Πρωθυπουργός να με ορίσει υπουργό Υγείας. Σε αχαρτογράφητα νερά επίσης. Μια τεράστια προσπάθεια να προστατεύσουμε τον κόσμο, την κοινωνία· και είμαι πολύ περήφανος για αυτή την προσπάθεια που κάναμε όλοι μαζί, και οι γιατροί και οι νοσοκόμες και οι τραπεζοκόμοι και οι καθαρίστριες και όλη η κοινωνία. Και μείναμε όρθιοι, ενώ άλλες πολλές χώρες κατέρρευσαν. Και φτιάξαμε πράγματα εν κινήσει: 1.000 ΜΕΘ, μοντέρνο και έξυπνο ψηφιακό πρόγραμμα εμβολιασμού, κινητές μονάδες κτλ. Όμως αυτή στο Υπουργείο Πολιτικής Προστασίας είναι μια εντελώς διαφορετική εμπειρία, γιατί εδώ έχεις να κάνεις με τα στοιχεία της Φύσης, μπροστά στα οποία ο άνθρωπος αισθάνεται αδύναμος. Δηλαδή, βλέπουμε πλέον mega-πυρκαγιές, βλέπουμε πλημμύρες της εκατονταετίας, βλέπουμε συνθήκες κρίσεων στον πλανήτη.

Οπότε, η δουλειά μας ποια είναι; Να προστατέψουμε τον κόσμο. Και πώς το κάνουμε αυτό; Χρησιμοποιώντας, εκπαιδεύοντας και ενισχύοντας πρώτα απ' όλα το έμψυχο δυναμικό, τους πυροσβέστες μας, και τις μονάδες των δασoκομάντος που έχουμε φτιάξει, τις ΕΜΟΔΕ. Δεν υπήρχε καμία ΕΜΟΔΕ. Φτιάξαμε 6, φέτος σχεδόν τις τριπλασιάσαμε (16 μονάδες, εκ των οποίων οι 10 αερομεταφερόμενες) και τώρα είμαι στην ευχάριστη θέση να ανακοινώσω ότι, με απόφαση του Αρχηγείου της Πυροσβεστικής, οι μονάδες δασοκομάντος θα φτάσουν τις 20, καθώς θα συστήσουμε άλλες τέσσερις: Μία στη Χαλκίδα, μία στην Ηλεία, μία στη Ζάκυνθο και άλλη μία στα Χανιά. Το 2019 είχαμε 13.200 μόνιμους πυροσβέστες, τώρα έχουμε 14.900 και με τις προσλήψεις του 2025 θα φτάσουμε τους 15.500 μόνιμους πυροσβέστες. Και κάθε χρόνο προσλαμβάνουμε και άλλους δασoκομάντος κι άλλους πυροσβέστες και, έπετα από πάρα πολλά χρόνια, δασάρχες, δασικούς υπαλλήλους, και τους δίνουμε τη δυνατότητα, με σύγχρονα μέσα τεχνολογίας, να κάνουν καλύτερα τη δουλειά τους, να υπάρχει καλύτερη πρόγνωση και πρόβλεψη.

Εμείς τι θέλουμε; Να υπάρχει έγκαιρη πρόγνωση, άρα ενημέρωση, να χρησιμοποιήσουμε με τον καλύτερο τρόπο εργαλεία τα οποία φέραμε ενώ δεν υπήρχαν, όπως το 112, εργαλεία τα οποία ενημερώνουν μαζικά τον κόσμο για πιθανές εκκενώσεις που πρέπει να γίνουν και για την κατεύθυνση προς την οποία πρέπει να κινηθούν οι πολίτες ανά περιοχή. Το 112, που είναι ένα πολύ σημαντικό εργαλείο –να θυμίσω ότι πριν από δύο χρόνια η Γερμανία δεν το είχε, και το είχαμε εμείς–, το αναβαθμίζουμε τώρα με το «ΑΙΓΙΣ». Μεγάλες κρίσεις, μεγάλες πυρκαγιές ή μεγάλες πλημμύρες, σεισμοί, σοβαρά ατυχήματα… είναι ένα υπουργείο των κρίσεων, ένα υπουργείο που διαχειρίζεται σκληρές καταστάσεις. Νομίζω ότι κατά γενική ομολογία είναι –αν όχι η πιο δύσκολη– από τις πιο δύσκολες υπουργικές θέσεις που υπάρχουν, με βάση την καθημερινότητα. Αλλά πιστεύω ότι αυτό είσαι υποχρεωμένος να κάνεις, και είναι τιμή μου που με επέλεξε ο Πρωθυπουργός, γιατί πάνω απ’ όλα είναι η αξία της ανθρώπινης ζωής. Το ίδιο έλεγα και στο Υγείας, το ίδιο λέω και τώρα. Yπηρετείς τον άνθρωπο και κάνεις ό,τι είναι ανθρωπίνως δυνατό για να προστατεύσεις, να ενημερώσεις, να καθοδηγήσεις, να εκπαιδεύσεις.

Ποια είναι τα σημαντικότερα μαθήματα που έχετε αντλήσει από προηγούμενες κρίσεις, όπως οι πυρκαγιές του καλοκαιριού;

Δουλεύουμε εδώ πλέον δύο χρόνια ασταμάτητα. Δεν ξέρω βιολογικά πώς αυτό αποτιμάται, αλλά αυτή είναι η πραγματικότητα. Και βέβαια έξι μήνες τώρα σε αυτή την αντιπυρική περίοδο, χωρίς στοπ, όλες οι δυνάμεις της Πολιτικής Προστασίας, του Πυροσβεστικού Σώματος, οι εθελοντές, οι δύο βαθμοί της τοπικής αυτοδιοίκησης, οι αρμόδιες μονάδες της Αστυνομίας, και η δομή του στρατού που φτιάχτηκε για τις φυσικές καταστροφές. Είναι τεράστια η ευθύνη και πρέπει να είσαι συνεχώς από πάνω. Αυτό το οποίο μπορώ να πω είναι ότι και οι λεπτομέρειες κάνουν τη διαφορά. Εδώ απαιτούνται οργανωμένα σχέδια, πάντα με το πιο δύσκολο σενάριο. Το χειρότερο σενάριο.

Και το τυχαίο, έτσι;

Είσαι υποχρεωμένος και αυτό να το αντιμετωπίσεις. Υπολογίζεις τη στρατηγική σου και τα σχέδιά σου με βάση τα χειρότερα σενάρια. Δεν μπορείς να αφήσεις τίποτα να ξεφύγει, μια μικρή λεπτομέρεια μπορεί να οδηγήσει στο να λύσεις ή να βοηθήσεις να λυθεί μια δύσκολη κατάσταση ή, από την άλλη, αν την αμελήσεις ή την προσπεράσεις, να δημιουργήσεις τεράστια προβλήματα. Την ευθύνη για όλα τα εναέρια μέσα, όπως και για όλες τις επιχειρήσεις, την έχουν αποκλειστικά ο Αρχηγός του Πυροσβεστικού Σώματος και οι επιχειρησιακοί παράγοντες, και είναι θέμα αρχής και νόμων, δεν εμπλεκόμαστε σε αυτό, στις επιχειρησιακές αποφάσεις. Άρα, ποιος είναι ο ρόλος ενός υπουργού ή ενός πολιτικού; Μα, όλα τα θέματα πρόληψης. Το ότι μπήκαμε μέσα στα δάση έπειτα από 50 χρόνια, ο ΔΕΔΔΗΕ και ο ΑΔΜΗΕ, με τις συμβάσεις και τα μνημόνια που υπογράψαμε μαζί τους, και έκαναν ζώνες δεξιά και αριστερά από τα καλώδια υψηλής τάσης και τα καλώδια της ΔΕΗ, το ότι το AntiNero, που ήρθε και καθιέρωσε ο κύριος Πρωθυπουργός με το Υπουργείο Ενέργειας και Περιβάλλοντος, έχει μπει επιτέλους μέσα στα δάση και φτιάχνει ζώνες, καθαρίζει χωμάτινους δρόμους, ανοίγει αντιπυρικές οδούς, κόβει ξερά κλαδιά κτλ. Η τεράστια καινοτομία και τομή ότι πείσαμε 840.000 συμπολίτες μας να καθαρίσουν τις ιδιοκτησίες τους, έτσι ώστε να μην «τρέχουν» μέσα από τα ακαθάριστα οικόπεδα οι πυρκαγιές· αυτό δεν γινόταν μέχρι πέρυσι. Η δυνατότητα στο πεδίο να είναι και οι δασάρχες με τους δασοφύλακες – μια κουλτούρα συνεργασίας με το Πυροσβεστικό Σώμα και τους πυροσβέστες που δεν υπήρχε μέχρι πρότινος. Είμαστε στο 14-15% κάτω από τον μέσο όρο των καμένων της τελευταίας 20ετίας. Με τις χειρότερες πυρο-μετεωρολογικές συνθήκες.

Των τελευταίων τεσσάρων δεκαετιών...

Ακριβώς. Είναι εμφανές σε όλους, δεν χρειάζεται να τα πω εγώ. Δεν έχει βρέξει πουθενά, για μήνες. Η γη είναι ξερή και τα φύλλα και τα φυτά επίσης. Από τον Μάιο και τον Ιούνιο είχαμε δει δείκτη επικινδυνότητας πυρκαγιάς 3 και 4, ακόμα και 5 – κάτι πολύ ασυνήθιστο. Και λίγο πριν την εκπνοή της αντιπυρικής περιόδου στις 31 Οκτωβρίου –παρά το γεγονός ότι συνήθως από τις αρχές Σεπτεμβρίου μειωνόταν σημαντικά ο αριθμός και η ένταση των πυρκαγιών λόγω των φθινοπωρινών βροχοπτώσεων– φέτος βλέπετε ότι, εξαιτίας των κλιματολογικών συνθηκών, της παρατεταμένης ανομβρίας και της ξηρασίας, εξακολουθούμε να έχουμε καθημερινά δεκάδες φωτιές. Σήμερα που μιλάμε, 21 Οκτωβρίου, έχουμε 37 ενάρξεις πυρκαγιών, εκ των οποίων οι δύο σοβαρές: Μία στην Κερατέα και μία στην ημιαστική, ημιδασική περιοχή πάνω από τον Κορυδαλλό. Δεν έχει σταματήσει η δουλειά μας, δεν έχουν σταματήσει αυτοί οι άνθρωποι να παλεύουν και να προσπαθούν. Είμαι ευγνώμων στους άντρες και στις γυναίκες του Πυροσβεστικού Σώματος και στους εθελοντές μας, στους αυτοδιοικητικούς, στους στρατιώτες, στους αστυνομικούς και στους πολίτες, γιατί δεν υπήρχε περίπτωση να είχαμε επιτύχει αυτά που επιτύχαμε φέτος χωρίς τη δική τους πολύ σημαντική συνεισφορά και βοήθεια. 

Έρχεται χειμώνας. Πώς προχωρά η υλοποίηση των αντιπλημμυρικών έργων σε περιοχές υψηλού κινδύνου;

Για του λόγου το αληθές, πρέπει να πω ότι αυτή τη στιγμή, με βάση τις τελευταίες εβδομάδες, στη μισή χώρα αντιμετωπίζουμε εν δυνάμει πλημμυρικά φαινόμενα, κυρίως στο Ιόνιο και στη Δυτική και Βόρεια Ελλάδα, και παράλληλα στην άλλη μισή πυρκαγιές. Μας έλεγε η Μετεωρολογική Υπηρεσία «αλλάζει ο καιρός», «καταιγίδες σε όλη τη χώρα» και «ακραία καιρικά φαινόμενα». Οι πιο πολλές καταιγίδες, όμως, ήταν ξηρές. Δηλαδή, έβρεχε από λίγο έως καθόλου και είχαμε χιλιάδες κεραυνούς. Από τους χιλιάδες κεραυνούς προκαλούνται πάρα πολλές ενάρξεις πυρκαγιών, και τρέχαμε πίσω απ’ αυτό. Δηλαδή, εκεί που περιμέναμε ότι ενδεχομένως μια αλλαγή του καιρού θα έφερνε βροχοπτώσεις –που τις έχουμε τόσο ανάγκη στην πρωτογενή παραγωγή, καθώς έχουμε λειψυδρία στους υδάτινους πόρους–, είχαμε να αντιμετωπίσουμε αυτό.

Kαι εξαιτίας της κλιματικής κρίσης έχουμε και κάτι καινούργιο, το οποίο δεν είχαμε αντιμετωπίσει μέχρι τώρα, στη Βόρεια Ελλάδα κυρίως, όπου είναι ακόμα πιο υψηλή η υγρασία, χιονίζει περισσότερο και οι συνθήκες είναι πιο ψυχρές: μέχρι πρότινος, όποτε έπεφτε ένας κεραυνός σε μεγάλο υψόμετρο –στον Όλυμπο, ας πούμε, ή στα Πιέρια Όρη ή στη Ροδόπη–, λόγω του χιονιού ή του νερού ή της υγρασίας, το βράδυ έσβηνε από μόνη της η φωτιά. Φέτος, όμως, είχαμε πυρκαγιές που διαρκούσαν 10, 15 και 20 μέρες, παλεύαμε σε υψόμετρα πάνω από 1.000-2.000 μέτρα, με πολύ ισχυρές δυνάμεις του Πυροσβεστικού Σώματος και πολλά εναέρια μέσα, σε χαμηλή βλάστηση –γιατί δεν ήταν δάση αυτά, ήταν ρίγανη, αλπικό τοπίο– και δώσαμε τεράστιες μάχες στη Βόρεια Ελλάδα γι’ αυτό. Τεράστιες μάχες. Άρα, είναι εμφανές ότι η κλιματική κρίση είναι εδώ, επηρεάζει και αλλάζει τις συνθήκες στις οποίες παλεύουν οι άντρες και οι γυναίκες του Πυροσβεστικού Σώματος.

Σε ό,τι έχει να κάνει με τις πλημμύρες, το Υπουργείο Υποδομών έχει την ευθύνη της κατασκευής των μεγάλων αντιπλημμυρικών έργων. Οι περιφέρειες έχουν την ευθύνη των καθαρισμών των ρεμάτων, όπως του Κηφισού, και οι δήμοι έχουν την ευθύνη των καθαρισμών των φρεατίων. Η δική μας αρμοδιότητα είναι η πρόληψη, η προετοιμασία και ο συντονισμός όλων των φορέων του μηχανισμού, καθώς και η έγκαιρη ενημέρωση των πολιτών σε ενδεχόμενη κακοκαιρία, προκειμένου να λάβουν όλοι τα μέτρα τους. Θέλω να πω όμως ότι, παρόλο που έχουν κάνει πολύ μεγάλη προσπάθεια οι περιφερειάρχες και οι δήμαρχοι προς αυτή την κατεύθυνση, έχουν αυξηθεί ραγδαία οι εντάσεις των πλημμυρών, των καταιγίδων και των φαινομένων αυτών.

Να ξεκινήσουμε από τη Θεσσαλία πέρσι; 800 mm βροχής ανά τετραγωνικό μέτρο σε μία μέρα; Ή 800 τόνοι ανά στρέμμα; 40 χρόνια παλεύαμε στη Θεσσαλία με την ξηρασία, και η συζήτηση, αν θυμάστε, στα δημόσια φόρα ήταν αν θα γίνει εκτροπή του Αχελώου ή όχι για να αρδευτεί η Θεσσαλία και να υπάρχει πρωτογενής παραγωγή. Και σε μία μέρα έγινε τρεις φορές το μέγεθός της η λίμνη Κάρλα. Και τώρα πάλι για ξηρασία μιλάμε στη Θεσσαλία. Αλλά το κυριότερο, που έχει να κάνει με τους δημόσιους λειτουργούς και απαιτεί μεγάλη προσπάθεια και από το κράτος επίσης, είναι ότι, ωραία, έγιναν αντιπλημμυρικά έργα πριν από 50, 40, 30, 20 χρόνια για συγκεκριμένα μεγέθη καταιγίδας και πλημμυρικών φαινομένων. Αν τώρα αυτά τα φαινόμενα είναι υπερ-πολλαπλάσια, όπως μας έδειξαν ο «Ιανός» και ο «Ντάνιελ», τότε απαιτούνται άλλου μεγέθους και παραμέτρων αντιπλημμυρικά έργα ανά περιοχή. Για όλα αυτά χρειάζονται περιβαλλοντολογικές μελέτες από το υπουργείο Ενέργειας και Περιβάλλοντος, διαγωνισμοί μεγάλης κλίμακας, διεθνείς διαγωνισμοί, που έχουν ενστάσεις, προσφυγές κτλ. μέχρι να κατοχυρωθεί και να ξεκινήσει η κατασκευή αυτών των έργων. Όλα αυτά τα μεγάλα, «βαριά» έργα, ύψους δισεκατομμυρίων ευρώ, προτεραιοποιούνται, ενώ παράλληλα προχωρούν και άλλα επίσης σημαντικά έργα σε κρίσιμους τομείς, όπως στις Ένοπλες Δυνάμεις και στην Υγεία, και ταυτόχρονα στηρίζεται το κοινωνικό κράτος, η πρωτογενής παραγωγή κ.ά. Γίνονται πολύ σημαντικές προσπάθειες. Και ταυτόχρονα το ελληνικό κράτος είναι παντού και στηρίζει. Η ελληνική κυβέρνηση, ο Πρωθυπουργός, το έχει αποδείξει αυτό. Σε κάθε μεγάλη καταστροφή που είχαμε ήμασταν εκεί και με το κομμάτι της αρωγής, που έχουμε πλέον εδώ στο υπουργείο, δηλαδή της άμεσης καταμέτρησης των ζημιών, της αποζημίωσης και της στήριξης των πληγέντων.

Οι συνέπειες των μεγάλων φυσικών καταστροφών είναι σε πολλές περιπτώσεις δύσκολες για τις εθνικές οικονομίες. Τι πρέπει να κάνει κατά τη γνώμη σας η Ευρωπαϊκή Ένωση σε κεντρικό επίπεδο για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης;

Το είπα ευθέως στο συνέδριο του «Economist» ότι η Ευρώπη πρέπει να ξυπνήσει. Στην κρίση της πανδημίας, τα κράτη-μέλη ήταν το καθένα μόνο του στην αρχή. Ένας πόλεμος για το ποιος θα μπορέσει να έχει μέσα ατομικής προστασίας, μάσκες, γάντια, στολές ή αναπνευστήρες. Όταν ομονόησε η Ευρώπη και κατάλαβε ότι η ισχύς βρίσκεται εν τη ενώσει, έγινε κοινό πρόγραμμα προμήθειας εμβολίων για την Ευρωπαϊκή Ένωση, κι έτσι και τα πιο μεγάλα κράτη και τα πιο μικρά πήραν ανάλογα με τον πληθυσμό τους τα εμβόλια τα οποία απαιτούνται προκειμένου να προχωρήσουν στον εμβολιασμό. Αυτός είναι ο τρόπος. Και στην κλιματική κρίση, η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να καταλάβει και να κατανοήσει ότι είναι προφανές πως ένα κράτος-μέλος από μόνο του δεν μπορεί να αποπληρώσει, στο επίπεδο των αποζημιώσεων, και για τους πολίτες και για τα έργα υποδομής, έπειτα από διαδοχικές μεγάλες φυσικές καταστροφές. Είναι αδύνατο αυτό, θα καταρρεύσει η οικονομία του. Οπότε και εκεί απαιτείται εγρήγορση, συνοχή, ένα πλάνο και υποστήριξη των κρατών-μελών, άρα υποστήριξη των πολιτών. Αυτό ζήτησε και ο Πρωθυπουργός, πολύ σωστά, και επειδή ζούμε και βιώνουμε κρίσεις, πρέπει να κινηθούμε προς αυτή την κατεύθυνση. Πιο νωρίς περισσότερο, παρά πιο αργά. Μονίμως όλα γίνονται πιο αργά στην Ευρώπη· πιο νωρίς πρέπει πλέον.

Υπάρχει κάποια χώρα που θεωρείτε πρότυπο στην οργάνωση της Πολιτικής Προστασίας;

Πρέπει να είσαι σεμνός και ταπεινός απέναντι στη φύση, διαφορετικά έρχεται και πολύ εύκολα σε τιμωρεί. Και δεν λέω ότι δεν συμβαίνει αυτό με άλλες χώρες, απλά δίνω ένα παράδειγμα, αυτό της Πορτογαλίας: Το 2017 έκανε μια επένδυση δισεκατομμυρίων ευρώ στην πολιτική προστασία της, σε μια τεράστια προσπάθεια, μετά από καταστροφικές πυρκαγιές, προκειμένου να τις ελέγξει. Από το 2017 μέχρι το 2023 είχε, πράγματι, πολύ καλές αντιπυρικές περιόδους. Και ήρθε η φετινή της απόλυτη καταστροφή – ένας ισχυρός άνεμος από τον Ατλαντικό, που προκάλεσε 67 παράλληλες ενάρξεις πυρκαγιών και κάηκαν 1.300.000 στρέμματα μέσα σε 4 ημέρες. Άρα, όλα αυτά είναι πολύ σχετικά. Νομίζω και το γαλλικό μοντέλο έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον ως προς την πολιτική προστασία. Θέλω να υπενθυμίσω και ότι αρκετές ευρωπαϊκές χώρες είχαν πολύ προηγμένα υγειονομικά μοντέλα, τα οποία όμως στην πανδημία κατέρρευσαν δύο και τρεις φορές. Από την άλλη εμείς αντέξαμε, ενώ όλοι έλεγαν ότι δεν θα τα καταφέρουμε.

Πολλοί θεωρούν ότι η κυβέρνηση δεν επενδύει αρκετά στην πρόληψη των φυσικών καταστροφών. Τι απαντάτε;

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει επενδύσει τα τελευταία χρόνια εκατομμύρια ευρώ στο πρόγραμμα AntiNero, με το οποίο έχουν προχωρήσει οι καθαρισμοί των δασών, όπου η καύσιμη ύλη (ξερά κλαδιά, φύλλα κ.ά.) έχει φτάσει τα 1,5-2 μέτρα. Αυτό συνέβη γιατί εδώ και πέντε δεκαετίες ήταν ταμπού να μπαίνει κανείς μέσα στο δάσος, ήταν απαγορευμένο. Και επειδή δεν υπήρχε η ανθρώπινη διάδραση μέσα στο δάσος –οι υλοτόμοι, οι μελισσοκόμοι, αυτοί που παίρνουν τη μελάσα, ο περιπατητικός τουρισμός, οι αθλοπαιδιές, το απλό περπάτημα, η επικοινωνία και η επαφή των πολιτών και των παιδιών μας με τη φύση– φτάσαμε να έχουμε απροσπέλαστα δάση, στα οποία δεν μπορούμε να μπούμε μέσα και να σβήσουμε πυρκαγιές, εξαιτίας της  τεράστιας ποσότητας συσσωρευμένης καύσιμης ύλης. Έγινε, λοιπόν, μια πολύ μεγάλη προσπάθεια. Επίσης, όπως προανέφερα, φέτος καθαρίστηκαν 840.000 οικόπεδα και ευχαριστώ πάρα πολύ τους συμπολίτες μου γι’ αυτή την προσπάθεια που έκαναν μαζί μας, την οποία στην αρχή ορισμένοι την είδαν σκωπτικά και με κριτική, στη συνέχεια όμως πανηγύριζαν όλοι γι’ αυτήν.

Και φυσικά, επειδή ρωτήσατε αν επένδυσε ή όχι η κυβέρνηση Μητσοτάκη στην πολιτική προστασία, θέλω να σας πω ότι μέχρι σήμερα δεν είχε ποτέ επενδυθεί σχεδόν τίποτα στην πολιτική προστασία, ενώ τώρα έχουν επενδυθεί 2,1 δισεκατομμύρια ευρώ σε ένα πολύ φιλόδοξο, «βαρύ» και μεγάλο πρόγραμμα, το «ΑΙΓΙΣ». Έχω την τιμή να μπορώ να ανακοινώσω ότι τους τελευταίους 10 μήνες έχουν δημοπρατηθεί έργα 1,7 δισεκατομμυρίων ευρώ που αφορούν 7 νέα καναντέρ CL-515, 10 μεσαίου τύπου ελικόπτερα, 24 τράκτορες, 1.200 νέα πυροσβεστικά οχήματα, πυροσβεστικά-διασωστικά σκάφη, 110 drones, μετεωρολογικούς σταθμούς, ραντάρ, σένσορες, δορυφορικές λήψεις, τεχνητή νοημοσύνη, έτσι ώστε όλα να λειτουργούν μέσω AI και να κάνουμε πιο εύκολα και γρήγορα τους υπολογισμούς μας στο πεδίο. Επίσης ατομικό εξοπλισμό και εκπαίδευση για τους πυροσβέστες μας, ομοίως και για τους εθελοντές μας.

Ποιο θεωρείτε το μεγαλύτερό σας «φάουλ» στην πολιτική;

Νομίζω το ότι στην πορεία κατάλαβα –ή άργησα να καταλάβω– ότι οι κανόνες δεν είναι ίδιοι με τους κανόνες στον αθλητισμό. Το άθλημα το οποίο υπηρέτησα, το μπάσκετ, έχει 4 γραμμές. Μπαίνεις στις 4 γραμμές του γηπέδου και αποδεικνύεις την αξία σου ως αθλητής. Αν είσαι καλός, όλοι το βλέπουν, αν πάλι δεν είσαι καλός, το βλέπει ο προπονητής σου, βγαίνεις αλλαγή, πας στον πάγκο. Δεν είναι ίδιοι οι κανόνες στην πολιτική. Το έχει πει και ο εθνάρχης, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής: «Yπάρχουν ορισμένα πράγματα που γίνονται και δεν λέγονται, και άλλα που λέγονται και δεν γίνονται». Η πολιτική είναι ένα πολύ πιο επικίνδυνο σπορ, να το πω έτσι.

Ενστερνίζεστε ότι η άμυνα είναι η καλύτερη επίθεση;

Ενστερνίζομαι ότι ένας άνθρωπος –σε κάθε επάγγελμα και λειτούργημα, άρα και ο πολιτικός– πρέπει να μένει στοχοπροσηλωμένος και να κοιτάζει να κάνει τη δουλειά του με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Τότε ο κόσμος κρίνει ότι αυτό είναι δίκαιο και το επιβραβεύει. Όλα τα άλλα είναι στο επίπεδο της μικρό-πολιτικής, και ουσιαστικά περνάνε χωρίς να ακουμπήσουν.

Σας έχουν κατηγορήσει ότι εμφανίζεστε αξύριστος επίτηδες στις ενημερώσεις για τις πυρκαγιές και ότι κάνετε επικοινωνιακά σόου. Πόσο σας απασχολούν αυτές οι επιθέσεις; Γίνεται η τρίχα τριχιά;

Αποφάσισα από την αρχή της αντιπυρικής περιόδου –μετά από 6 μήνες μάχης μου επιτρέπεται να το λέω και χαριτολογώντας– να μη ξυρίζομαι, και αυτό είναι ένα προσωπικό μου θέμα, δεν έχει καμία σχέση με την πολιτική. Είναι ευτελές και ξεφεύγει από τα επίπεδα της πραγματικής δουλειάς. Θα έπρεπε να αναρωτηθεί κανείς τι απαιτείται για όλους αυτούς τους ανθρώπους στην Πολιτική Προστασία, και για εμάς που έχουμε την πολιτική ευθύνη και παλεύουμε εδώ μαζί τους καθημερινά. Επίσης, τι να πω; Ότι σχολιάστηκε πως είχα κάταγμα στο ακρώμιο και έπρεπε να είμαι με ανάρτηση στο χέρι για κάποιες εβδομάδες; Νομίζω ότι αυτός είναι ένας «ωραίος» και εύκολος τρόπος να φεύγει το βάρος της κοινής γνώμης από τα σοβαρά και τα μεγάλα και να μετατοπίζεται στα επουσιώδη και στα μικρά.

Οι φυσικές καταστροφές αποτελούν «εύφλεκτη ύλη» για τη διάδοση θεωριών συνομωσίας στα social media ειδικά την εποχή έκρηξης AI υλικού. Πώς μπορεί να προστατευτεί το κοινό από στρατευμένους και ψεκασμένους;

Αν κανείς πάει και μιλήσει στους κατοίκους ανά περιοχή, θα διαπιστώσει ότι ξέρουν πολύ καλά αυτοί οι άνθρωποι τι γίνεται. Αν πετάνε εναέρια, αν κάνουν περιπολίες πάνω από τα σπίτια και την περιουσία τους, αν πετάνε drones, αν φτάνει γρήγορα η Πυροσβεστική, αν σβήνουν τις φωτιές και αν έχει γίνει εξαιρετική δουλειά στη φετινή αντιπυρική περίοδο. Γι’ αυτό εξηγώ ότι πάντα η αλήθεια λάμπει στο τέλος και είναι πιο δυνατή από το οτιδήποτε, από όποια επικοινωνιακή πομφόλυγα σκάει δεξιά και αριστερά. Τώρα, σε ό,τι έχει να κάνει με την Πολιτική Προστασία, στην πολιτική, στο επιχειρείν, δυστυχώς το βλέπουμε αυτό. Υπάρχουν στρατοί με bots ή με στοχευμένα πληκτρολόγια που κάνουν αυτή τη δουλειά. Είναι αναπόφευκτο, το βλέπουμε σε πολύ σημαντικές εκφάνσεις της οικονομικής ή πολιτικής δραστηριότητας. Θεωρώ ότι θα έρθει να ακουμπήσει μαζί με την ωρίμανσή μας και σε αυτόν τον τομέα. Η δουλειά της οργανωμένης πολιτείας είναι να βρει εκείνη την ισορροπία που επιτρέπει την ελευθερία, ενισχύει και στηρίζει τον πλουραλισμό και την ενημέρωση, καθώς και τη δυνατότητα του κάθε πολίτη να μπει, να γράψει, να επικοινωνήσει τη γνώμη του, την άποψή του. Αλλά όλα αυτά μέσα από φίλτρα ή διαδικασίες που ουσιαστικά δεν επιτρέπουν τη διασπορά ψευδών ειδήσεων, τη συκοφάντηση ανθρώπων, τον κανιβαλισμό τους, τον τρόπο που πολλές φορές δολοφονούνται πολιτικά. Εάν μόνιμα συντελείται αυτή η ανθρωποφαγία σε όσους έχουν προβεβλημένες θέσεις ευθύνης, στο τέλος της ημέρας ποιοι θα είναι αυτοί οι οποίοι θα ασχολούνται με τα κοινά και την πολιτική; Θα πρέπει να αρχίζει να προβληματίζει αυτό. Το λέω εγώ, που πάντα τις κινήσεις μου τις κάνω με το όνομά μου και το επώνυμό μου. Είμαι περήφανος γι’ αυτό, αυτή είναι η σχέση που έχω οικοδομήσει με τους πολίτες, με τους δημοσιογράφους, με τα ΜΜΕ, με όλους. Και θέλω να είναι όλα διαυγή, διαφανή και στο φως. Μπορεί αυτή τη συνεχή πίεση προσωπικά να την αντέχω και να την αντιπαρέρχομαι, με ενδιαφέρει όμως η πραγματική πολιτική, όχι η παραπολιτική.

Είστε αντιμέτωπος με τα προβλήματα των πολιτών και είστε δημοφιλής και σε σταυρούς. Σας πέρασε ποτέ από το μυαλό να φύγετε από την πολιτική; Τι θα θέλατε να έχετε αφήσει πίσω σας αποχωρώντας από αυτό το υπουργείο;

Έχει πολύ ενδιαφέρον αυτή η ερώτηση. Θέλω να πω ότι είναι η τρίτη καριέρα που κάνω, καθότι ήμουν επαγγελματίας αθλητής πολλά χρόνια, και βέβαια γιατρός-ορθοπεδικός, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών. Προέκυψε μετά η ενασχόλησή μου με τα κοινά, πρώτα με την τοπική αυτοδιοίκηση, που έχει μια άλλη μαγεία, στον Δήμο της Αθήνας, και τελικά στην κεντρική πολιτική σκηνή. Κάνω αυτή τη δουλειά συνειδητοποιημένα, είναι άμεση η σχέση και η επαφή μου με τους πολίτες, χωρίς λαϊκισμό, με αξίες και αρχές. Νομίζω ότι αυτό διαπερνά οριζοντίως ό,τι δουλειά κι αν έκανα: και την ιατρική, που εμπεριέχει προσφορά, και τον αθλητισμό, που έχει ένα ομαδικό πνεύμα, και τώρα την πολιτική. Οπότε συνεχίζει κανείς όσο αισθάνεται ότι η πορεία του είναι αυτή που είναι παραγωγική, αυτή που προσφέρει και αυτή η οποία έχει αντικείμενο και αποτέλεσμα. Ποιο είναι το αποτέλεσμα αυτών των τελευταίων χρόνων; Νομίζω –όντας πολιτικός προϊστάμενος και έχοντας την ευθύνη του Υπουργείου Πολιτικής Προστασίας και Κλιματικής Κρίσης σε πολλές και μεγάλες κρίσεις, αν προσθέσει κανείς και το Υπουργείο Υγείας– ότι προστατεύουμε και βοηθούμε τους πολίτες στον δύσκολο κόσμο της κλιματικής αλλαγής. Οπότε θεωρώ ότι αυτό είναι το μεγαλύτερο παράσημο, και αυτό είναι που με κάνει να συνεχίζω να παλεύω και να προσπαθώ.

Μόνιμα προσπαθώ να κάνω οτιδήποτε είναι διαδραστικό σε σχέση με τους πολίτες, οτιδήποτε τους υπηρετεί, και αυτό με βοηθάει –όσες δυσκολίες κι αν υπάρχουν και προβλήματα και πιέσεις– το βράδυ να μπορώ να κοιμάμαι με ήσυχη τη συνείδησή μου. Φρέσκος μπαμπάς, με έναν πιτσιρικά γιο, τον οποίο δεν έχω προλάβει να δω, η αλήθεια είναι, όσο θα ήθελα και να χαρώ τα τελευταία χρόνια…