Σύγχρονο σοσιαλδημοκρατικό κόμμα ή υπόκλιση στον λαϊκισμό;

Η συγκέντρωση στην Αθήνα με την οποία η Άννα Διαμαντοπούλου έκλεισε τις προεκλογικές της ομιλίες ήταν μια ζωντανή απεικόνιση της απόστασης που χωρίζει την υποψηφιότητά της από τις υποψηφιότητες των συνδιεκδικητών της ηγεσίας του ΠΑΣΟΚ. Η μεγάλη διαφορά φάνηκε τόσο στη σύνθεση του κοινού που κατέκλυσε τον χώρο της εκδήλωσης όσο και στο περιεχόμενο της ομιλίας της. Δεν υπήρχαν ομάδες οπαδών να φωνάζουν συνθήματα του τύπου «Το ΠΑΣΟΚ είναι εδώ με την Άννα αρχηγό» ή «Άννα, γερά να φύγει η Δεξιά». Ήταν ένα πολύχρωμο ηλικιακά και κοινωνικά κοινό που ήρθε να ακούσει με προσοχή ένα διαφορετικό οραματικό και προγραμματικό πολιτικό λόγο. Άλλωστε η Άννα Διαμαντοπούλου δεν τα είχε ποτέ καλά με τα συνθήματα.

Είναι κοινή η αποδοχή, ακόμα και μεταξύ των αντιπάλων της, ότι η απόφαση της Άννας Διαμαντοπολου να διεκδικήσει την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ αναβάθμισε την προεκλογική αντιπαράθεση προσδίδοντάς της άλλο νόημα και περιεχόμενο. Παρουσίασε ένα σύγχρονο σύνολο θέσεων για την οικονομία και το νέο εξωστρεφές παραγωγικό μοντέλο που μπορεί να αυξήσει θεαματικά την εγχώρια παραγωγή και να φέρει πίσω το ξενιτεμένο επιστημονικό και ερευνητικό δυναμικό της χώρας. Μίλησε για την τεχνική εκπαίδευση η οποία θα απορροφήσει στο μέλλον το μεγαλύτερο ποσοστό των νέων ανθρώπων, για την παιδική φτώχεια ως βασική πληγή για το δημογραφικό, για τη συνεργασία του κράτους -που θέτει τους κανόνες- με τον ιδιωτικό τομέα, για την αντιμετώπιση των σύγχρονων παγκόσμιων απειλών και προκλήσεων.

Πολιτικές θέσεις που διαμορφώθηκαν στη διάρκεια μιας πολυκύμαντης πολιτικής διαδρομής, στη διάρκεια της οποίας η Άννα Διαμαντοπούλου υπηρέτησε τη χώρα από διαφορετικές αυτοδιοικητικές και κυβερνητικές θέσεις στην Ελλάδα αλλά και υπεύθυνες θέσεις στην Ευρώπη. Θέσεις που έχουν επεξεργαστεί συλλογικά θεσμοθετημένα όργανα και καταξιωμένα επιστημονικά think tanks. Και ταυτόχρονα έχουν δοκιμαστεί με επιτυχία στην πράξη σε μια σειρά χώρες της Ευρώπης και όχι μόνο. Θεματικά αφορούν τη μετανάστευση, την κλιματική αλλαγή, τις νέες επαναστατικές τεχνολογίες στη διαμόρφωση των οποίων αφιέρωσε και η ίδια μεγάλο μέρος του χρόνου της. Γι’ αυτό άλλωστε και καταχειροκροτήθηκε όταν, σε μια αποστροφή της ομιλίας της, είπε ότι «η ζωή δεν αρχίζει και τελειώνει μέσα στη Χαριλάου Τρικούπη».

Η προεκλογική εκστρατεία των περισσότερων από τους άλλους υποψήφιους δεν συνέβαλε δυστυχώς στη διατήρηση ενός επιπέδου υψηλής πολιτικής αντιπαράθεσης. Αντίθετα, ο λαϊκισμός φάνηκε να σαγηνεύει σε πολλές περιπτώσεις ορισμένους διεκδικητές της ηγεσίας που θεώρησαν ότι ο καλύτερος τρόπος να γεμίσεις με ψήφους την κάλπη σου είναι να χαϊδέψεις αυτιά. Κάποιος διαβεβαίωσε τους πολίτες ότι θα συναποφασίζει πάντα με τις «συλλογικότητες» της κοινωνίας, στήριξε αναφανδόν τις καταλήψεις των σχολών κατά της ίδρυσης μη κρατικών πανεπιστημίων ενώ δεν δίστασε να βραβεύσει και σύσσωμο τον ελληνικό λαό για την αντίστασή του στη χούντα. Κάποιος άλλος υποσχέθηκε να κάνει τη «Μεγάλη Μεταβίβαση» εξουσιών, πόρων, περιουσίας, ευθύνης και λογοδοσίας σε θεσμούς όπως οι Δήμοι, τα επιμελητήρια, οι συνεταιρισμοί, τα εργατικά κέντρα και τα πανεπιστήμια.

Εκεί που ο λαϊκισμός χτυπάει κόκκινο είναι στο θέμα του γενικότερου προσανατολισμού των υποψηφίων σχετικά με τις πολιτικές συμμαχίες που θα φέρουν το ΠΑΣΟΚ στην εξουσία. Την ώρα που η Άννα Διαμαντοπούλου μιλάει για τη δημιουργία ενός μεγάλου και σύγχρονου σοσιαλδημοκρατικού κόμματος που θα απευθυνθεί στις δυνάμεις του πολιτικού κέντρου και τις δυνάμεις της κεντροαριστεράς, διαβεβαιώνοντας ότι το ΠΑΣΟΚ δεν θα γίνει «Συριζομάγαζο», από τις άλλες πλευρές ακούγονται θολές απαντήσεις. Ο Δήμαρχος Αθηναίων, για παράδειγμα, θέλει να «ξανανικήσει τον Μητσοτάκη» όπως το έκανε και στις δημοτικές εκλογές της Αθήνας σε συμμαχία με τον ΣΥΡΙΖΑ και την ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Προκειμένου δε να πείσει ότι δεν πρόκειται να συνεργαστεί με τη Νέα Δημοκρατία, δηλώνει ότι «το ΠΑΣΟΚ δεν θα ξαναγίνει δεκανίκι της Δεξιάς» αποκηρύσσοντας έτσι τη γενναία απόφαση του ΠΑΣΟΚ, το ‘12, να γίνει δεκανίκι της χώρας για τη σωτηρία της.

Σε αυτόν τον μισό αιώνα που συμπληρώθηκε από τη πτώση της χούντας, το ΠΑΣΟΚ έβαλε τη σφραγίδα του με τη θετική συνεισφορά αλλά και με τις αντιφάσεις της στάσης του σε κρίσιμες συγκυρίες. Υπήρξαν περίοδοι στις οποίες ο λαϊκισμός βρήκε πρόσφορο έδαφος και μέσα στις γραμμές του ΠΑΣΟΚ, προξενώντας ζημιά τόσο στη δημοκρατική παράταξη όσο και στη χώρα. Ο «Αυριανισμός» αποτελεί μια μαύρη κηλίδα στην ιστορία του και μια σελίδα που ελπίζουμε ότι έχει διαγραφεί οριστικά. Ωστόσο, σήμερα ελλοχεύει ο κίνδυνος της επανεμφάνισης του νέου, «σύγχρονου» λαϊκισμού τον οποίο βιώσαμε με τον πιο επώδυνο τρόπο στα χρόνια των μνημονίων. Κι αυτό σε συνεργασία με τους πρωταγωνιστές του λαϊκισμού των «αγανακτισμένων» που έφερε τη χώρα στο χείλος της καταστροφής. Η κάλπη της Κυριακής οφείλει να κλείσει τον δρόμο στη λαϊκιστική απειλή.