Βία ανηλίκων; Αναζητήστε το «νόθο αντιαυταρχικό σχολείο»

Άντε πάλι με τη βία των ανηλίκων. Τριάντα επτά μαθητές την ημέρα συλλαμβάνει η αστυνομία φέτος. «Μόνο στην Αττική, το πρώτο οκτάμηνο του 2024, οι αρχές διαχειρίστηκαν 1.258 υποθέσεις με εγκληματική δραστηριότητα ανηλίκων και συνέλαβαν 1.877 μαθητές». Και φυσικά έχει σημάνει συναγερμός στην Ελληνική Αστυνομία. Αυξημένη παρουσία εκεί που συχνάζει η νεολαία, νέο τμήμα Προστασίας Ανηλίκων, panic button, πενταψήφιος αριθμός 10201 για σχετικές καταγγελίες, πλατφόρμα saveYOUth, αλλά και σκέψεις για αλλαγές στον ποινικό κώδικα. Ειδικά για τους γονείς που παραμελούν συστηματικά τα ανήλικα παιδιά τους.  Διότι μια παλιά θεωρία λέει ότι πίσω από όλον αυτόν τον χαμό είναι η οικογένεια που έχει «αφήσει λάσκα τα λουριά». Λες και δεν είχαμε ανάλογα συμβάντα  σε εποχές που η πατριαρχία λειτουργούσε «καλύτερα». 

Ωστόσο, σήμερα υπάρχει μεγαλύτερη ποικιλία και βαρύτητα εγκλημάτων, μεγαλύτερη συχνότητα και καλύτερη οργάνωση με τη βοήθεια και του διαδικτύου. Εντυπωσιακή είναι και αύξηση στη συμμετοχή και παρουσία κοριτσιών σε βίαια περιστατικά. Και όλα αυτά σε ένα περιβάλλον «ελεύθερης» χρήσης ναρκωτικών, σεξιστικών μουσικών ιδιωμάτων, υπερκατανάλωσης αλκοόλ, οπαδικής βίας, ουσιαστικής ατιμωρησίας, απώλειας επαφής με την οικογένεια, εντυπωσιακής αδιαφορίας για τα κοινά (π.χ. πολιτική) και αποσάθρωσης του δημόσιου σχολείου.

Φυσικά και η αύξηση της παραβατικότητας δεν σημαίνει ότι η πλειοψηφία των μαθητών μας δέρνει και δέρνεται καθημερινά. Διότι κάτι τέτοιο επιδιώκουν να παρουσιάσουν κάποια ΜΜΕ. Χιλιάδες παιδιά πηγαίνουν κανονικά στο σχολείο, φοιτούν ανελλιπώς στα φροντιστήρια, παίρνουν πτυχία ξένων γλωσσών, ξενυχτούν διαβάζοντας και δίνουν πανελλήνιες εξετάσεις, επιτυγχάνουν στις σχολές των ελληνικών ΑΕΙ ή συνεχίζουν τις σπουδές τους στο εξωτερικό και στα κολέγια. Και αυτά  τα παιδιά ανήκουν στη νεολαία αλλά δεν παρανομούν. Αντιθέτως τιμούν συχνά την πατρίδα μας με επιτυχίες σε διεθνείς διαγωνισμούς, συμβάλλουν σε καινοτομίες (π.χ. ρομποτική) και πολλά όταν τελειώσουν τις σπουδές τους θα συνεχίσουν σε πανεπιστήμια ή επιχειρήσεις της Ελλάδας και του εξωτερικού.  

Το «αντιαυταρχικό» σχολείο της Μεταπολίτευσης και αιτίες αύξησης της παραβατικότητας στους ανήλικους

Να σκαλίσουμε όμως λίγο την αύξηση της παραβατικότητας. Οι καιροί έχουν αλλάξει και η πυρηνική οικογένεια των παλιών αναγνωστικών του δημοτικού σχολείου δεν υπάρχει, όχι μόνο στα κέντρα αλλά ούτε στην επαρχία. Οι αυταρχικές δομές της κοινωνίας έχουν διαλυθεί εδώ και πολλά χρόνια, η πατριαρχία έχει εκπέσει, τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι ισχυρά, η ενημέρωση πανταχού παρούσα και συνεχής και ο ρόλος της οικογένειας στη «διάπλαση των παίδων», από μια ηλικία και μετά, αισθητά υποβαθμισμένος. Φυσικά και υπάρχουν ακραίες περιπτώσεις προβληματικών οικογενειών που έχουν απωλέσει κάθε επαφή με τα παιδιά τους, αλλά δεν είναι ο κανόνας. Μεγαλύτερη συμμετοχή στη συμπεριφορά των νέων έχει το σχολείο.

Το νέο σχολείο της Μεταπολίτευσης. Αυτό για τη διαμόρφωση του οποίου δεν μιλάει σχεδόν κανείς εδώ και 40 χρόνια γιατί δεν συμφέρει στο «προοδευτικό» αφήγημα. Το σχολείο που εγκαταστάθηκε μετά το 1981, με τα εύσημα της προοδευτικότητας, της ανεκτικότητας και του αντιαυταρχισμού, για να αποδειχτεί πολύ γρήγορα ότι ήταν ένα σχολείο υπονομευμένο, προγραμματισμένο για να αυτοδιαλυθεί και να αφήνει αγράμματη την πλειοψηφία της νεολαίας μας.

Και ευτυχώς τελικά που υπάρχουν οι πανελλήνιες εξετάσεις και λειτουργούν τα φροντιστήρια ώστε να παρέχουν κάποιες γνώσεις στα παιδιά μας, έστω τεχνικές και σε ένα περιορισμένο πεδίο, αλλά γνώσεις επιστημονικές που από μόνες τους διαπαιδαγωγούν. Τις οποίες πρέπει να κοπιάσεις σκληρά, τόσο για να τις αποκτήσεις όσο και για να μπορείς να τις αναπαράγεις στο παράλογα υψηλό και μοναδικό στον κόσμο επίπεδο των πανελληνίων εξετάσεων. Αλλά για τα παιδιά που μπαίνουν στα πανεπιστήμια γίνεται κουβέντα μια μέρα τον χρόνο μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων. Τις υπόλοιπες ημέρες τα ξεχνάμε και ασχολούμαστε μόνο με την παραβατικότητα. Βάζοντας όχι ένα, αλλά πολλά χέρια στη μυθοποίηση και την εξάπλωσή της.

Το «αντιαυταρχικό» σχολείο κατήργησε σταδιακά, σε 20 χρόνια, την αντικειμενική ενδοσχολική εξέταση και βαθμολογία, τους ανεξεταστέους, τους στάσιμους, το όριο των απουσιών, τους κανόνες λειτουργίας της τάξης και του σχολείου, τη διαγωγή, το ποινολόγιο και τις αποβολές, την όποια λειτουργία συμβουλευτικής και τον διαπαιδαγωγικό του ρόλο. Και φυσικά απαξίωσε τον δάσκαλο. Επέτρεψε και ενθάρρυνε την κατάληψη και καταστροφή των σχολικών κτιρίων ως έκφραση δήθεν αντίστασης στις κυβερνήσεις και το κράτος, ως ύστατο μέσον διεκδίκησης νεανικών και μαθητικών αιτημάτων. Αποτέλεσμα; Το «κάτσε καλά, Γεράσιμε» ανέδειξε μέχρι και πρωθυπουργό με τα γνωστά αποτελέσματα.  

Τι πέτυχε όμως; Πέτυχε να κάνει καθολική την απαξίωση της δημόσιας Μέσης Εκπαίδευσης, να τη μετατρέψει σε μια απλώς τυπική διαδικασία, όπου όλοι έχουν την αίσθηση ότι δεν συμβαίνει τίποτα σοβαρό. Όλοι θα πάρουν απολυτήριο με μεγάλους βαθμούς. Παρά το γεγονός ότι άξιοι δάσκαλοι σε όλη την επικράτεια αγωνίζονται με νύχια και με δόντια να κρατήσουν το σχολείο σε ένα κάποιο επίπεδο. Και η πολιτεία τους αμείβει με μισθούς πείνας και δεν τους ξεχωρίζει από τους ανάξιους συναδέλφους τους κάνοντας επιτέλους μια πραγματική αξιολόγηση με συνέπειες. Που θα δίνει βαθμούς αλλά και αυξήσεις στους άριστους και τους εργατικούς. Διότι και το σχολείο λειτουργεί ως στρατώνας του στιλ «ο παλιός είναι αλλιώς». Διότι η αναξιοκρατία στη χώρα της κάλπικης προόδου λογίζεται ως προοδευτικό αξεσουάρ.

Το παιδί που φοιτά για 12 χρόνια σε ένα σχολείο που δεν κρίνει αξιοκρατικά, δεν βαθμολογεί, δεν αμείβει τους καλύτερους, δεν βάζει όρια και δεν τιμωρεί, προφανώς διαπαιδαγωγείται ανάλογα και για την υπόλοιπη ζωή του. Και όταν υπάρχουν οι κατάλληλες οικογενειακές και κοινωνικές συνθήκες δεν έχει από κάπου να πιαστεί, δεν έχει παραστάσεις να τον ανακαλέσουν στην τάξη και είναι ευκολότερο να παρασυρθεί και να πέσει στη βία και την παραβατικότητα. Και αν κρίνουμε από τους αριθμούς, πάλι καλά να λέμε που η κατάσταση είναι ακόμα ελεγχόμενη. Και η γιατρειά δεν βρίσκεται μόνο στη βαρύτητα των ποινών.

Αυτό το νόθο προοδευτικό σχολείο απέφυγε φυσικά να θεσμοποιήσει την υποχρεωτική κοινωνική δράση των μαθητών του. Το άφησε στη διακριτική ευχέρεια των εκπαιδευτικών. Τα σχολεία μας απόκτησαν πολύ αργά ψυχολόγους, αλλά  χρειάζονται κοινωνικούς λειτουργούς και προγράμματα υποχρεωτικής κοινωνικής εργασίας που θα εκτελούνται υπό την καθοδήγηση και την εποπτεία τους. Και η συγκεκριμένη δράση θα αναγράφεται στους τίτλους σπουδών τους. Δεν αρκεί μόνο η ψυχολογική υποστήριξη σε κάποιους που έχουν προσωπικά προβλήματα τα οποία σπανίως φθάνουν στον ψυχολόγο. Οι δράσεις κοινωνικής προσφοράς αποτελούν μια γόνιμη εφαρμογή των γνώσεων των μαθητών στην τοπική και ευρύτερη κοινότητα. Αυξάνουν την ευαισθητοποίηση και την υπευθυνότητα και κοινωνικοποιούν τα νέα παιδιά.

Μέσα από τέτοιες δράσεις οι μαθητές έρχονται σε επαφή με έναν αθέατο γι’ αυτούς κόσμο και βιώνουν άμεσα τι θα πει να είσαι θύμα έμφυλης ή ρατσιστικής βίας, οικονομικά αδύναμος, άνθρωπος με ειδικές δεξιότητες ή ανάγκες, απόκληρος, τοξικοεξαρτημένος, μόνος, γέρος και ανήμπορος. Αλλά και επιτυχημένος επιχειρηματίας, σπουδαίος επιστήμονας, δραστήριος φιλάνθρωπος, διάσημος καλλιτέχνης, άξιος πολιτικός και πάει λέγοντας. Τα παιδιά πρέπει να βγαίνουν συντεταγμένα από το σχολείο στη «γειτονιά» και να μαθαίνουν ότι πρέπει να κάνουν το καλό. Η κοινωνική προσφορά είναι μια πολύτιμη εμπειρία, γλυκαίνει τον άνθρωπο, πόσο μάλλον το παιδί, και διευρύνει τους ορίζοντές του.  Από τη μια εκπαίδευση με κανόνες που τηρούνται και από την άλλη κοινωνική προσφορά. Αυτό θα πει πολιτικοποίηση.

Φυσικά τέτοιες δράσεις είναι κανόνας στο εξωτερικό, όπως και σε ιδιωτικά σχολεία της ημεδαπής, αλλά τι ξέρουν οι κουτόφραγκοι και οι επιχειρηματίες από προοδευτικότητα. Αν συνδυαστεί με ένα σχολείο που λειτουργεί με κανόνες, και ευνοεί την καλλιτεχνική δημιουργία που επίσης απουσιάζει, μόνο τα καλύτερα μπορούμε να περιμένουμε. Κάπως πρέπει να ανοίξει ο διάλογος γύρω από πιο ποιοτικά και ωφέλιμα για τη νεολαία πράγματα. Να βάλουμε λίγη κουλτούρα στη ζωή τους. Δυστυχώς η μεταπολιτευτική βουλγκάτα με την ψευδεπίγραφη προοδευτικότητα και το ασύδοτο, δήθεν αντιαυταρχικό σχολείο, θα βάζει για καιρό ακόμα τη σφραγίδα της στην ψυχή των παιδιών μας.