Άννα Διαμαντοπούλου: Η υποψήφια πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ - Κίνημα Αλλαγής μιλάει στην Athens Voice

Ποια είναι τα πολιτικά χαρακτηριστικά που διαφοροποιούν την υποψηφιότητα της κ. Άννας Διαμαντοπούλου από εκείνες των άλλων υποψηφίων; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του κοινού που την υποστηρίζει; Μπορεί η Άννα Διαμαντοπούλου να μετασχηματίσει το ΠΑΣΟΚ σε ευρωπαϊκό σοσιαλδημοκρατικό κόμμα; Και ποια είναι εντέλει η διαφορά μεταξύ της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας και του «δημοκρατικού σοσιαλισμού» που θέλησε να εγκαταστήσει στην Ελλάδα ο Ανδρέας Παπανδρέου μαζί με όλες τις κομμουνιστογενείς τάσεις που αναπτύχθηκαν στην Ελλάδα πριν, κατά και μετά τη Μεταπολίτευση του 1974; Η Άννα Διαμαντοπούλου έχει διανύσει μακρύ δρόμο. Γεννήθηκε στην Κοζάνη, σπούδασε πολιτικός μηχανικός στο ΑΠΘ και κατέλαβε διάφορες πολιτικές θέσεις: νομάρχης Καστοριάς, πρόεδρος του Ελληνικού Οργανισμού Μικρών-Μεσαίων Επιχειρήσεων και Χειροτεχνίας, βουλευτής Κοζάνης, υφυπουργός Ανάπτυξης, Επίτροπος στην ΕΕ, βουλευτής Α΄ Αθήνας, υπουργός Παιδείας.

— Διεκδικείτε την προεδρία του ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής στις εσωκομματικές εκλογές που θα πραγματοποιηθούν στις 6 Οκτωβρίου. Επιστρέφετε σε ένα κόμμα από το οποίο είχατε απομακρυνθεί από το 2012. Για όσους βλέπουν το ΠΑΣΟΚ απ’ έξω, η λεγόμενη κεντροαριστερά έχει προσκολληθεί στον «δημοκρατικό σοσιαλισμό» του Ανδρέα Παπανδρέου· φαίνεται να μην μπορεί να εξελιχθεί σε ευρωπαϊκό σοσιαλδημοκρατικό κόμμα.

Το ΠΑΣΟΚ έχει μακρά διαδρομή και έχει περάσει από διαφορετικούς σταθμούς. Έφτασε σε κορυφές και έπεσε σε γκρεμούς. Σήμερα, μέσα από αλλεπάλληλες κρίσεις και στη συγκεκριμένη πολιτική συγκυρία, έχει κατά την άποψή μου μια ευκαιρία να ξαναγίνει μεγάλο και κυβερνών. Να κρατήσει τον βασικό κορμό αρχών της σοσιαλδημοκρατίας και οι θέσεις του να αφορούν τις μεγάλες νέες προκλήσεις, τον ψηφιακό μετασχηματισμό, την τεχνητή νοημοσύνη, την κλιματική κρίση, το μεταναστευτικό, τις μεγάλες γεωπολιτικές αλλαγές.

—Πάντως, αν και τα τελευταία χρόνια έγιναν πολλές πολιτικές μετατοπίσεις, η ιδεολογία και η ρητορική του ταυτίζεται εν πολλοίς με εκείνη της σήμερα μισοδιαλυμένης κοινοβουλευτικής αριστεράς.

Υπάρχουν και τέτοιες απόψεις. Όπως υπήρχαν κάποτε και την εποχή που το ΠΑΣΟΚ ήταν μεγάλο. Το θέμα είναι αυτές οι εκλογές να δώσουν τη δυνατότητα να καταστούν σαφείς οι διαχωριστικές γραμμές τόσο με το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας, όσο και με τον ΣΥΡΙΖΑ και τις διάφορες συνιστώσες του. Είναι ένα από τα στοιχήματα της εκλογικής αναμέτρησης στο ΠΑΣΟΚ.

—Όλοι συμφωνούμε πως χρειάζεται μια «καλή» αντιπολίτευση στη σημερινή κυβέρνηση. Σε τι θα συνίστατο μια «καλή» αντιπολίτευση εκ μέρους ενός ενωμένου ΠΑΣΟΚ με τη δική σας, νηφάλια σοσιαλδημοκρατική ταυτότητα;

Η καλή αντιπολίτευση πρέπει να είναι σκληρή και τεκμηριωμένη για όλες τις λανθασμένες πολιτικές, καθώς και για την έλλειψη μεταρρυθμίσεων, που είναι πια σαφής έπειτα από πέντε χρόνια διακυβέρνησης. Ταυτόχρονα, η καλή αντιπολίτευση πρέπει να μπορεί να συναινεί στα μεγάλα ζητήματα που αφορούν  το συμφέρον της χώρας.

—Ποιες είναι αυτές οι λανθασμένες πολιτικές, οι καθυστερήσεις και οι παραμορφώσεις της κυβέρνησης του κ. Μητσοτάκη; Μερικά από τα αιτήματα των ψηφοφόρων που δεν έχουν ικανοποιηθεί είναι κάθε άλλο παρά «αριστερά», αν λάβουμε υπόψη ότι η ευρύτερη αριστερά δεν ενδιαφέρεται για την εφαρμογή των νόμων, για την ασφάλεια, την ευταξία ή τις τολμηρές μεταρρυθμίσεις. Kι ότι συχνά τις εμποδίζει, όπως συνέβη με τον νόμο που είχατε προτείνει για τα ΑΕΙ.

Έπειτα από πέντε χρόνια διακυβέρνησης, η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας και ο κ. Μητσοτάκης κρίνονται από την έλλειψη αποτελεσματικότητας. Η εφαρμογή των νόμων, η ασφάλεια, η ευταξία, η απρόσκοπτη λειτουργία των πανεπιστημίων δεν είναι θέματα δεξιάς ή αριστερής πολιτικής, είναι ο πυρήνας της Δημοκρατίας. Ελευθερία χωρίς ασφάλεια είναι αναρχία. Ασφάλεια χωρίς ελευθερία είναι δικτατορία.

—Θα αναλάβει το ΠΑΣΟΚ την αστυνόμευση των πανεπιστημίων; Δεν θα είναι κόντρα ρόλος;

Το ΠΑΣΟΚ θα επαναφέρει το νόμο του 2011, ο οποίος άλλαζε το διοικητικό μοντέλο των πανεπιστημίων. Το διοικητικό συμβούλιο και όχι ο πρύτανης θα έχει την ευθύνη και τους πόρους για την ασφάλεια του κάθε πανεπιστημιακού ιδρύματος. Έτσι γίνεται σε όλα τα ΑΕΙ της Δυτικής Ευρώπης. Όταν ένα πανεπιστήμιο έχει το δικό του σύστημα ασφάλειας, ο ρόλος της αστυνομίας περιορίζεται σε πολύ ακραία γεγονότα.

—Στο βιβλίο σας «Έξυπνη Ελλάδα» παρουσιάζατε τις ανάγκες για καινοτομία. Τι έχει αλλάξει στην αντίληψή σας για τον κόσμο και για την Ελλάδα από το 2006, όταν γράφατε τα περί Smart Greece; Σε τι έχετε αλλάξει εσείς από τότε που ήσασταν βουλευτής Κοζάνης κι από τότε που ήσασταν υπουργός με δύο διαφορετικά χαρτοφυλάκια;

Είμαι σταθερά υπέρ της «Έξυπνης Ελλάδας», δηλαδή κόντρα στην «ξύπνια» Ελλάδα. Αυτό που πιστεύω σταθερά σε όλη μου την πολιτική διαδρομή είναι η ανάγκη η πολιτική να προβλέπει το μέλλον, να μπορεί να σχεδιάζει για να προλαβαίνει τις μεγάλες αλλαγές, που, αν δεν τις προλάβει, θα οδηγήσουν σε ανισότητες. Η εμπειρία μου σε διαφορετικές θέσεις επιβεβαιώνει αυτή την αντίληψη, την οποία υπηρέτησα σταθερά και από το think tank που ίδρυσα, το Δίκτυο για τη Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα.

—Έχουμε παραμείνει κι εμείς «σταθεροί» στις νοοτροπίες μας; Ή πιστεύετε ότι έχουμε αλλάξει από τότε που παρουσιάσατε τον νόμο για τα ΑΕΙ και κάποιοι πρυτάνεις και φοιτητοπατέρες πήγαν να σας κατασπαράξουν; Τι έχει αλλάξει από το 2011 στον τρόπο με τον οποίο σκέφτονται οι Έλληνες;

Εκτιμώ ότι ένα σημαντικό μέρος των Ελλήνων έχει κατανοήσει ότι για την κρίση δεν μας έφταιγαν μόνον οι άλλοι και ότι έχουμε ανάγκη από μεγάλες αλλαγές. Δεν μπορώ με βεβαιότητα όμως να πω ότι σκέφτεται έτσι η πλειονότητα. Γι’ αυτό προσπαθούμε, αυτή είναι η επιδίωξή μου, ο βασικός πολιτικός μου στόχος.

—Πολλοί από τον χώρο του ΠΑΣΟΚ ίσως θεωρούν ότι δεν είστε επαρκώς αντιδεξιά — το αντιδεξιό μένος χαρακτηρίζει την πλειονότητα των ανθρώπων της αριστεράς και της κεντροαριστεράς, μολονότι η κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη δεν μπορεί να θεωρηθεί «δεξιά» (ό,τι κι αν σημαίνει αυτό στη σύγχρονη Ευρώπη), και μάλιστα πιέζεται από εθνικιστές και συντηρητικούς.

Το πιο εύκολο πράγμα στην πολιτική είναι να είσαι «αντί». Δεν χρειάζεται ούτε πολλή δουλειά ούτε γνώση ούτε σκέψη. Αυτό που θέλω να προσδιορίζει εμένα είναι η θετική ατζέντα, τι θα κάνω εγώ η ίδια, όχι μόνο να επισημαίνω ό,τι κάνουν λάθος οι άλλοι.

—Δεν θελήσατε να συμμετάσχετε στην κυβέρνηση Μητσοτάκη, στην οποία ωστόσο υπάρχουν τρεις υπουργοί που προέρχονται από το ΠΑΣΟΚ.

Δεν υπήρξε ποτέ συζήτηση για κάτι τέτοιο.

—Φαίνεται ότι κομίζετε στο ΠΑΣΟΚ και στην ελληνική πολιτική σκηνή common sense, που, αν και «κοινή», μας λείπει. Η κοινή λογική δυσαρεστεί πολλές κοινωνικές ομάδες. Πώς θα τις διαχειριστείτε;

Με κοινή λογική… και πολύ διάλογο.

—Αν εκλεγείτε και το ΠΑΣΟΚ ξαναγίνει κόμμα εξουσίας, ποια θα είναι τα βασικά σημεία της πολιτικής του; Σε τι θα αποκλίνει από την πολιτική της κυβέρνησης Μητσοτάκη; Η χώρα μας χρειάζεται επενδύσεις, παραγωγή… Αυτή είναι η ουσία της κοινής λογικής. Πώς θα το επιτύχουμε αυτό; Οι σοσιαλδημοκρατικές πρακτικές ίσως είναι αποτελεσματικότερες σε πιο προηγμένα κράτη… Ίσως έχουμε ανάγκη από μια περίοδο οικονομικού φιλελευθερισμού.

Βρισκόμαστε σε μια κατάσταση που ακολούθησε μια μεγάλη κρίση. Το κράτος πρέπει να παίξει σημαντικό ρόλο στις επενδύσεις και να θεσπίσει ένα σαφές και σύγχρονο ρυθμιστικό πλαίσιο για την αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου. Μιλάμε βέβαια για ένα κράτος ισχυρό, αδιάφθορο· όχι πελατειακό και στην υπηρεσία της εξασφάλισης ψήφων, είτε αυτή αφορά επιχειρηματικά συμφέροντα είτε αφορά κοινωνικές ομάδες.

—Κάνετε διάκριση μεταξύ πολιτικής και κοινωνικής αντιπολίτευσης. Αλλά στη χώρα μας αυτή η διάκριση δεν γίνεται κατανοητή. Οι αγανακτισμένοι ήταν πάντοτε «κοινωνική» αντιπολίτευση. Από την προεκλογική σας επαφή με τους Έλληνες, πού αποδίδετε τη σημερινή αγανάκτηση;

Η αγανάκτηση οφείλεται στο ότι η κυβέρνηση, αντί για συγκεκριμένες πολιτικές που επιλύουν προβλήματα, επιλέγει επιδόματα και εμβαλωματικά μέτρα που αντιμετωπίζουν προβλήματα της στιγμής – και σε κάποιες περιπτώσεις ούτε καν αυτά. Έπειτα από πέντε χρόνια, ο αγρότης, ο επιχειρηματίας, ο μισθωτός, ο δημόσιος λειτουργός –κάθε κοινωνική κατηγορία– δεν βλέπει ούτε αντιμετώπιση των διαχρονικών παθογενειών ούτε αντιμετώπιση των καθημερινών του προβλημάτων.

—Αν και, όπως υπαινιχθήκαμε, η Νέα Δημοκρατία κατηγορείται, όχι αδίκως, για πελατειοκρατία, για ευνοιοκρατία, για πολλές παλιές μορφές νοσηρής συμπεριφοράς, το ίδιο βεβαίως έκανε και το ΠΑΣΟΚ επί δεκαετίες. Πώς μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι ότι θα αλλάξετε μια τόσο παγιωμένη κατάσταση;

Έχω πει δημοσίως ότι, στα 50 χρόνια Δημοκρατίας, το πολιτικό σύστημα απέτυχε να αντιμετωπίσει την πελατειοκρατία και τον παρασιτισμό. Φυσικά και έχουμε ευθύνες. Αλλά όποια προσπάθεια έγινε προς αυτή την κατεύθυνση έγινε από το ΠΑΣΟΚ. Σημαντικά παραδείγματα το ΑΣΕΠ και η Διαύγεια. Θέλω όμως να κάνω σαφές ότι είμαι σε μια φάση πολιτικής ωριμότητας και ηλικίας όπου ξέρω ότι δεν πάει άλλο, και είμαι αποφασισμένη να σπάσω αυγά ανεξάρτητα από το πολιτικό κόστος. Το ερώτημα μέσα μου είναι, αν όχι τώρα, πότε;

—Ποιες είναι οι μεταρρυθμίσεις που θα κάνατε όχι μόνο ως πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ αλλά και ως πρωθυπουργός; Μπορείτε να αναφέρετε μερικές από αυτές σε bullets; Στο debate, δύο, τουλάχιστον δύο, υποψήφιοι μιλούσαν πολύ γενικά, χρησιμοποιώντας τη γνωστή αντιδεξιά ρητορική περί «κυνικού κράτους»… Αλλά αυτό που ενδιαφέρει εμάς τους πολίτες είναι οι συγκεκριμένες πολιτικές...

Αλλαγή του πρωθυπουργοκεντρικού μοντέλου της χώρας, αποκέντρωση πόρων στην τοπική αυτοδιοίκηση, δύο μεγάλες μεταρρυθμίσεις στην παιδεία, με τίτλο «Αριστοτέλης και Τεχνητή Νοημοσύνη», και στην υγεία νέο σύστημα διοίκησης και αντιμετώπισης, με κεντρικό τίτλο «Πρώτα ο ασθενής». Τέλος, θα ήθελα να μιμηθώ τον Βρετανό πρωθυπουργό στο ότι κάθε φορολογική αλλαγή θα πρέπει να ανακοινώνεται δύο χρόνια νωρίτερα, δίνοντας έτσι την ευκαιρία στις επιχειρήσεις και στις οικογένειες να προετοιμάζονται.