Δυο πρώην, ένας rebranded και η Κεντροαριστερά

Τους τελευταίους μήνες παρατηρούμε μια θεαματική κινητικότητα στο πολιτικό σκηνικό, με ρευστοποιήσεις κομματικών σχηματισμών, rebranding προσώπων και χώρων, με μεταγραφές και δηλώσεις διαθεσιμότητας, με αλλεπάλληλες αλλαγές εργοδότη για τα τρολ και τα πιστόλια του δημοσιογραφικού υποκόσμου, σε σημείο που θυμίζει το παιδικό παιχνίδι με τις μουσικές καρέκλες.

Θα ήταν συγκινητικές σχεδόν, αν δεν ήταν τόσο αστείες, αυτές οι προσπάθειες από πολιτικούς που τους καλεί –ξανά– η ιστορία, φιλόδοξους καθηγητές πάντα διαθέσιμους να προσφέρουν, λομπίστες και λοιπούς παράγοντες του δημόσιου διαλόγου, να ξαναμπούν στο παιχνίδι, «διορθώνοντας» την προηγούμενη ζωή τους και «ξαναγράφοντας» την ιστορία, τη δική τους και της χώρας.

Τόσοι «κεντροαριστεροί», τόσες «προοδευτικές παρατάξεις», αλλά και τόσοι «ανήσυχοι πατριώτες» που εμφανίστηκαν ξαφνικά, δεν έχουμε τι να τους κάνουμε.

Στην πραγματικότητα, οι πρωταγωνιστές της καταστροφικής προηγούμενης «δεκαετίας του ανορθολογισμού» προσπαθούν να εμφανιστούν με άλλες ταμπέλες.

Όταν στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας ο ουρανός έπεσε στο κεφάλι μας, το πολιτικό σύστημα και η ίδια η ελληνική κοινωνία ήταν παντελώς ανέτοιμοι να αντιμετωπίσουν την οικονομική χρεοκοπία.

Το πραγματικό πρόβλημα που αντιμετώπισε η χώρα δεν ήταν μόνο το τεράστιο χρέος. Αυτό, έστω και καθυστερημένα, η ευρωπαϊκή κοινότητα κάπως το ρύθμισε. Αυτό που αποδείχτηκε μεγαλύτερο πρόβλημα, αυτό που διέλυσε κυριολεκτικά την ελληνική οικονομία και τη συνοχή της κοινωνίας, ήταν η άρνηση υιοθέτησης των αλλαγών και μεταρρυθμίσεων οι οποίες ήταν απαραίτητες για την αλλαγή του παρωχημένου οικονομικού μοντέλου, ώστε να γίνει βιώσιμο και να μην παράγει διαρκώς νέα ελλείμματα.

Εκεί οι αντιδράσεις ήταν πρωτοφανείς σε ένταση, επιθετικές, αδιάλλακτες και τελικά αυτοκτονικές. Με αποτέλεσμα η Ελλάδα να κάνει 10 χρόνια να βγει από την κρίση, ενώ οι άλλες χώρες που αντιμετώπισαν την ίδια εποχή το πρόβλημα το ξεπέρασαν σε 2-3. Η καθυστέρηση δεν ήταν το μόνο και το μεγαλύτερο πρόβλημα. Το χειρότερο ήταν ότι, ενώ η Πορτογαλία και η Ιρλανδία εφάρμοσαν γρήγορα και με αποφασιστικότητα τον οδικό χάρτη και μεταρρύθμισαν την οικονομία τους οδηγώντας σε καλύτερο οικονομικό επίπεδο και ένα πιο σύγχρονο μοντέλο, η Ελλάδα μετά από 10 χρόνια συγκρούσεων δεν κατάφερε να αλλάξει το χρεοκοπημένο μοντέλο της μεταπολίτευσης και ακόμα προσπαθεί να φτάσει το πριν από το 2009 επίπεδο.

Το πολιτικό σύστημα, εκφραστής του πελατειακού κράτους, ήταν σχεδόν αδύνατον να μεταρρυθμίσει τον εαυτό του. Τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα, για τα οποία η έννοια της επιχειρηματικότητας εξαντλείται στο λάδωμα και τον  έλεγχο της κρατικής και κομματικής μηχανής, ήταν από την αρχή εχθρικά. Αντίθετα με όσα ισχυριζόταν τότε η κυρίαρχη προπαγάνδα, τα Μέσα Ενημέρωσης ήταν σχεδόν στο σύνολό τους «αντιμνημονιακά», ιδίως οι τηλεοράσεις με τον εγγενή λαϊκισμό τους. Εκτεταμένα στρώματα της ελληνικής κοινωνίας, εκπαιδευμένα επί δεκαετίες στην απόκτηση προσόδων μέσω του πελατειακού κράτους, στάθηκαν από την αρχή μετωπικά αντίθετα στα πρωτάκουστα και ξενόφερτα αυτά πράγματα που μίλαγαν για αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής, της εισφοροδιαφυγής, των μαϊμού επιδομάτων, των πρόωρων συντάξεων, της καταπάτησης δημόσιας γης, της αυθαίρετης ανοικοδόμησης και άλλων, ων ουκ έστιν αριθμός, προνομίων των insiders του πελατειακού κράτους. Οι outsiders, νέοι, μισθωτοί, άνεργοι, σκληρά εργαζόμενοι, μικροί επιχειρηματίες, δεν είχαν ισχυρή φωνή. Ούτε καν συνείδηση της πραγματικότητας. Οι νέοι που δεν θα έπαιρναν σύνταξη έδιναν μάχες για να μη μειωθούν οι πολυτελείς συντάξεις των ΔΕΚΟ και οι άνεργοι για να μην κοπούν τα πολυάριθμα επιδόματα του δημόσιου τομέα.

Αυτό ήταν το πραγματικό πρόβλημα που δυναμίτισε κάθε ομαλή προσπάθεια εξόδου από την κρίση. Όλα τα άλλα, τα εθνικοπατριωτικά και επαναστατικά, ήταν σημαίες από νάιλον για τους αφελείς. Απόδειξη ότι, όταν η πολύ πατριωτική «πρώτη φορά Αριστερά», για να γίνει αποδεκτή από τους δανειστές, έβαλε ενέχυρο για 99 χρόνια τη δημόσια περιουσία, δεν συγκινήθηκε κανένας. Όταν η κυβέρνηση του λαού χρεοκόπησε, έκλεισε και εκποίησε μετά για ένα κομμάτι ψωμί τις τράπεζες σε ξένα funds, ούτε καν σε ξένες τράπεζες, δεν έγινε ούτε μια διαδήλωση για τον αφελληνισμό ολόκληρου του τραπεζικού συστήματος. Και όταν στις περιβόητες λίστες Λαγκάρντ τελικά αυτός που ανακαλύφθηκε ήταν εκείνος ο δημοσιογράφος οπλαρχηγός που με υπόκρουση Λιλί Μαρλέν κήρυττε κάθε μέρα τον απελευθερωτικό αγώνα ενάντια στους δυτικούς κατακτητές, αυτός που είχε σπίτια στο Μόντε Κάρλο, το Μαϊάμι, το Λας Βέγκας και κάθε φορολογικό παράδεισο αυτού του κόσμου, ούτε ένας δεν βγήκε να πει, ρε μήπως με έπιασαν κορόιδο.

Γιατί όλοι ήξεραν ότι όλα αυτά ήταν το παραμύθι που θα πούλαγαν στους αφελείς. Αυτό που ονομάστηκε τότε «Επανάσταση των Βολεμένων» ήταν η προσπάθεια των ευνοημένων στρωμάτων της μεταπολίτευσης να μη θιγεί κανένα προνόμιο, κανένα έσοδο, καμία εξουσία των insiders.

Τα δύο μεγάλα κόμματα που κυβέρνησαν τη χώρα για σχεδόν μισό αιώνα, εκόντα άκοντα προσπαθούσαν να εφαρμόσουν τα διάφορα μνημόνια, τα πορίσματα από τις επιτροπές σοφών, τις εργαλειοθήκες του ΟΑΣΑ, χωρίς να μπορούν και να θέλουν πραγματικά να αντιμετωπίσουν τον εαυτό τους και την πελατεία τους. Αντικαθιστούσαν τις μεταρρυθμίσεις με «ισοδύναμα», δηλαδή φόρους.

Ακόμα κι έτσι όμως, με ένα βήμα μπρος δυο βήματα πίσω, η ακόμα και επιφανειακή αλλαγή του οικονομικού και κρατικού συστήματος δεν έγινε αποδεκτή.

Η «αγανακτισμένη» οπισθοφυλακή του πελατειακού κράτους, χρησιμοποιώντας ως ξενιστή ένα μικρό κόμμα διαμαρτυρίας της Αριστεράς, συσπειρώθηκε σε έναν νέο συνασπισμό εξουσίας για να αποτρέψει την απειλή. Ακροδεξιά, λαϊκή καραμανλική Δεξιά, πελατειακό Πασόκ, κομφορμιστική Αριστερά, ήταν ο νέος συνασπισμός της τελικής αντίστασης. Ο Σύριζα της περιόδου εκείνης δεν ήταν ένα κόμμα, ήταν η τελευταία αντίσταση της παλιάς Ελλάδας. Γι’ αυτό και με τόση ευκολία, ανεξαρτήτως προέλευσης, όλοι έβρισκαν αμέσως στέγη στον Σύριζα που αφομοίωνε τα πάντα. Κουντουρά και Χαϊκάλης, Παπαγγελόπουλος και Αντώναρος, Τζάκρη και Ραγκούσης, Αχτσιόγλου και Πολάκης.

Με τα γνωστά αποτελέσματα. Που έγραψε η ιστορία και πληρώνει η ελληνική κοινωνία ακόμη.

Η εποχή εκείνη τελείωσε. Και οι πρωταγωνιστές της τελειώνουν μαζί με την εποχή τους. Τα αποτελέσματά τους ήταν τόσο καταστροφικά που, υπ’ αυτή τη μορφή, ο λαϊκισμός δεν μπορεί να επανέλθει στην εξουσία. Είναι ακόμα πολύ νωπές οι μνήμες.

Γι’ αυτό οι τότε πρωταγωνιστές, τώρα με διάφορα «πατριωτικά και εθνικά» προσωπεία, ανησυχούντων πρώην στη μια πλευρά ή «κεντροαριστερά και rebranded» στην άλλη, θα επιδιώξουν να μπουν ξανά στο παιχνίδι με άλλα ονόματα, με ρευστοποίηση κομμάτων, με σβήσιμο της οριζόντιας διαχωριστικής γραμμής ανάμεσα στην Αλλαγή και την Ακινησία. Δύσκολα θα το επιτύχουν.

Και αν υπάρχει μια πιθανότητα να το κάνουν, είναι γιατί τα δύο μεγάλα πολιτικά κόμματα που, έστω και με μισή καρδιά, έστω και με το ζόρι, κράτησαν την Ελλάδα στην Ευρώπη και στην ευημερία, αυτή την ιδεολογική μάχη απέφυγαν να τη δώσουν. Δεν είπαν ποιοι πραγματικά ήταν οι αντιδραστικοί αυτών των χρόνων και ποιοι οι προοδευτικοί. Ποιοι ήταν οι βολεμένοι, το σύστημα, οι δυνάμεις της αντιμεταρρύθμισης. Γιατί φοβήθηκαν ότι μπορεί να μίλαγαν και για τον εαυτό τους.

Η ελληνική Καθυστέρηση κρύφτηκε πίσω από κομματικές ταμπέλες και μεγάλα λόγια. Κι έτσι μπορεί να μιλάει τώρα για «μεγάλη προοδευτική παράταξη», το πολιτικό προσωπικό του μεγαλύτερου κομφορμισμού. Και να παρουσιάζονται ως «ανήσυχοι πατριώτες» οι υπεύθυνοι της χρεοκοπίας.

Όλα τριγύρω αλλάζουνε κι όλα τα ίδια μένουν;