Aτελείωτα καλοκαίρια στην Ψίμυθο

Στο βιβλίο του «The Western Illusion of Human Nature» (Η δυτική ψευδαίσθηση της ανθρώπινης φύσης) ο Αμερικανός κοινωνικός ανθρωπολόγος Μάρσαλ Σάλινς κάνει λόγο για το «μεταφυσικό τρίγωνο της αναρχίας, της ιεραρχίας και της ισότητας». Τι εννοεί; Προσπαθεί να βάλει τάξη στο χάος των ανταγωνισμών σε μία οργανωμένη πολιτικά κοινότητα, καταθέτοντας τους προβληματισμούς του μεταξύ δύο εναλλακτικών λύσεων: της ιεραρχικής λύσης (π.χ. του φιλομοναρχικού Χομπς) και της εξισωτικής λύσης (π.χ. του φιλελεύθερου κοινοβουλευτισμού). Προς όφελος πάντα της δημιουργικής και παραγωγικής συλλογικότητας.

Κεντρική θέση στο βιβλίο έχει η χομπσιανή αντίληψη περί τιθάσευσης της φυσικής κατάστασης ως μίας άναρχης συνθήκης ατελείωτου «πολέμου όλων εναντίον όλων». Εξαιτίας της έμφυτης τάσης των ορθολογικών ατόμων να ανταγωνίζονται μεταξύ τους με επεκτατικό σκοπό και επιδιώκοντας πάση θυσία τη βέλτιστη εξυπηρέτηση του στενού τους συμφέροντος.

Η Ελλάδα ίσως είναι το πιο χαρακτηριστικό δείγμα δυτικού κράτους όπου το τρίγωνο «αναρχία, ιεραρχία, ισότητα» δεν είναι συνεχές, αλλά εναλλασσόμενο! Γιατί και οι τρεις αυτονομημένες σχεδόν έννοιες εργαλειοποιούν η μία την άλλη προς όφελός τους. Η αναρχία ως «οντολογικό άλλοθι», η ιεραρχία ως «διαχειριστικό σύστημα» και η ισότητα ως «αξιακή φαντασίωση».

Τι μπορεί να κάνει το πολιτικό σύστημα στο όνομα μιας καλύτερης δημοκρατίας ή μιας αναπτυξιακής πορείας της οικονομίας; Όχι πολλά πράγματα για μια κοινωνία η οποία δεν ενδιαφέρεται να συμμετάσχει συλλογικά στην επίτευξη των φιλόδοξων στόχων.

Τι θα μπορούσε να προτείνει η οποιαδήποτε αντιπολίτευση ως λύση στα αδιέξοδα της σημερινής κυβέρνησης; Μόνο χάος και πειραματισμούς που θα οδηγούσαν σε άλλη μια τραγική περιδίνηση λαϊκισμού και δημαγωγίας.

Για όσους λοιπόν σπεύδουν να αναδειχθούν σε τιμητές της σημερινής κυβέρνησης θα πρέπει να αναρωτηθούν για τη διάθεση της ίδιας της κοινωνίας να υιοθετήσει ταχύτατα τις μεταρρυθμίσεις. Να αναρωτηθεί για τους γονείς και εκπαιδευτικούς στα σχολεία, τους ελεύθερους επαγγελματίες, τους επιδοτούμενους αγρότες, τους δημόσιους υπαλλήλους και τα τεράστια αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα. Που άλλοτε βολεύονται με την «αναρχία» άλλοτε αναζητούν μεσσιανικά την «ιεραρχία» και άλλοτε επικαλούνται ηθικολογικά την «ισότητα». Ποτέ για τη συσσώρευση συλλογικού πλούτου με την προσδοκία του μελλοντικού μερίσματος. Αλλά πάντα για την πρόσκαιρη προσωπική ευδοκίμηση που μπορεί να προκύψει από την επικράτηση των συνθηκών.

Υπάρχει άραγε αυτή τη στιγμή κάποιο κόμμα ή παράταξη που καταθέτει ιδέες η προγράμματα εξισορρόπησης των αιώνιων συντεχνιακών συμφερόντων στη χώρα; Απολύτως κανένα.

Για αυτόν ακριβώς τον λόγο, η Νέα Δημοκρατία συνεχίζει να αποτελεί τη μόνη υπεύθυνη πολιτική δύναμη για τη διακυβέρνηση της χώρας. Χωρίς να προκύπτουν ούτε θαύματα ούτε και κοσμογονικές μεταρρυθμίσεις η οικονομία αναπτύσσεται, το κράτος εκσυγχρονίζεται και η κοινωνία μπορεί να αισθάνεται ασφαλής απέναντι σε όσα συμβαίνουν μέσα και έξω από τα σύνορα της χώρας.

Συνήθως θέλουμε να αλλάξουν όλοι οι άλλοι εκτός από εμάς. H διαχρονική όμως, ουτοπία μιας άλλης φαντασιακής χώρας, όσο και να ανανεώνει την ελπίδα της ελληνικής κοινωνίας, το μόνο που επιφέρει είναι μια συνεχή και επώδυνη ματαίωση. Και ταυτόχρονα μία πάγια αναβολή κάθε δημιουργικού ενστίκτου για τις ευρείες μάζες του πληθυσμού.

Από εκεί και πέρα, όσοι φαντασιώνονται «ατελείωτα καλοκαίρια» στη δίκαιη και πλούσια «πλατωνική Ψίμυθο» θα πρέπει να είναι αποφασισμένοι να συμμετάσχουν και οι ίδιοι στις αλλαγές ή στις μεταρρυθμίσεις που ονειρεύονται. Γιατί κανένα κράτος, καμία εξουσία, καμία δημοκρατία δεν άλλαξε ποτέ χωρίς τους πολίτες της.