Πώς και γιατί θα απαγορευτεί η χρήση κινητών στα σχολεία

Η Παιδεία θα βρεθεί στο επίκεντρο της κυβέρνησης το 2025. Αυτό το μήνυμα εκπέμπει εδώ και λίγες εβδομάδες το Μαξίμου και με αυτή τη διαβεβαίωση έφυγε η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας από τη χθεσινή σύσκεψη υπό τον Κυριάκο Μητσοτάκη για τις αλλαγές στα σχολεία της Ελλάδας από τη νέα σχολική χρονιά. Μετά την ολοκλήρωση του κύκλου μεταρρυθμίσεων «από κάτω προς τα πάνω» (από το Νηπιαγωγεία έως και τα Πανεπιστήμια), που ξεκίνησε ήδη από την προηγούμενη θητεία της ΝΔ, η κυβέρνηση στρέφει το βλέμμα της στην αντιμετώπιση ζητημάτων που αποτελούν τροχοπέδη για τη σχολική ζωή και εμπόδια για τη διδακτική διαδικασία. 

Τα περισσότερα από τα 11 σημεία αλλαγών στα σχολεία από τις 11 Σεπτεμβρίου, τα οποία ανακοίνωσαν εχθές (29.8) Μητσοτάκης και Πιερρακάκης, είχαν γίνει ήδη γνωστά από τα μέσα του προηγούμενου σχολικού έτους. E-parents, πλατφόρμα για το Bullying και διαδραστικοί πίνακες περνούν σε νέα φάση λειτουργίας. Μεγάλες αλλαγές στη σχολική ζωή αναμένεται, όμως, να φέρει και το τέλος των κινητών στα σχολεία. Η κυβέρνηση ανακοίνωσε το «κινητό στην τσάντα», σε μία προσπάθεια να ακολουθήσει - όπως είπε ο υπουργός Παιδείας - τη διεθνή βιβλιογραφία και να γίνει πράξη το αίτημα γονέων και εκπαιδευτικών για μείωση του χρόνου παραμονής των παιδιών μπροστά από την οθόνη. 

Θα γραφτεί το τέλος των κινητών στα σχολεία; 

Αρκετά χρόνια τώρα, δάσκαλοι και καθηγητές δίνουν «μάχη» για τη χρήση κινητών τηλεφώνων στα σχολεία, επιμένοντας στην ανάγκη να αυστηροποιηθεί το πλαίσιο για το πότε οι μαθητές μπορούν να έχουν μαζί τους στην τάξη το κινητό τους τηλέφωνο. Τα περιστατικά bullying που καταγράφηκαν από κινητά, όσο και οι κατά καιρούς περιπτώσεις όπου μαθητές εκβιάζονται με υλικό που έχουν τραβήξει συμμαθητές τους εντός του σχολείου, χτύπησαν το «καμπανάκι» για την ανάγκη αλλαγής του πλαισίου. Με την προσπάθεια «κινητό στην τσάντα» καθ' όλη τη διάρκεια της σχολικής ημέρας, το Υπουργείο Παιδείας επιδιώκει να γράψει το τέλος στη χρήση κινητού στα σχολεία. 

«Ο λόγος για τον οποίο θέλουμε να επιμείνουμε πολύ σε αυτή την προσπάθεια είναι πολύ απλός. Τα επιστημονικά δεδομένα πια για το πώς η χρήση του κινητού κατά τη διάρκεια της ημέρας στο σχολείο επηρεάζει την ίδια τη μαθησιακή διαδικασία είναι καταλυτικά. Από τη διάσπαση προσοχής μέχρι άλλα σημαντικά ζητήματα είναι σαφές ότι το κινητό δεν έχει θέση στο σχολείο την ώρα της ημέρας», υπογράμμισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης στη σύσκεψη με την ηγεσία του αρμόδιου Υπουργείου και πρόσθεσε: «Δεν έχουμε κατά ανάγκη την απαίτηση να έχουμε 100% συμμόρφωση από την πρώτη στιγμή, αλλά θέλουμε να εξηγήσουμε και στα παιδιά και στους γονείς και στους εκπαιδευτικούς γιατί είναι σημαντικό ο μαθητής, η μαθήτρια στο σχολείο να είναι απολύτως προσηλωμένοι στην εκπαιδευτική διαδικασία. Με τη χρήση tablets, όποτε αυτό χρειάζεται, αλλά χωρίς τη διάσπαση προσοχής που δυστυχώς προκαλείται αναπόφευκτα όταν οι μαθητές περνούν πολλές ώρες σε πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης. Και νομίζω ότι όλοι οι γονείς αντιλαμβάνονται απόλυτα αυτό το οποίο λέω. Οπότε ξεκινάμε αυτή τη μεγάλη προσπάθεια με την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς και πιστεύω ότι είναι κάτι το οποίο μόνο θετικά οφέλη μπορεί να έχει συνολικά για την εκπαιδευτική διαδικασία στα σχολεία μας». 

Από την πλευρά του ο Κυριάκος Πιερρακάκης, χωρίς να θέλει να χαρακτηριστεί «τεχνοφοβικός», σημείωσε ότι η προσπάθεια να δοθεί τέλος στη χρήση κινητών στα σχολεία, «έχει να κάνει και με κατευθυντήριες οδηγίες που έχει δώσει η UNESCO. Είναι κάτι το οποίο είναι πλέον κοινά αποδεκτό στους ανθρώπους οι οποίοι χειρίζονται αυτό το ζήτημα ότι πρέπει να συμβεί και θα φροντίσουμε να γίνει με την καλύτερη δυνατή συνθήκη και μέριμνα».

Περισσότερες λεπτομέρειες για τις συνέπειες στους μαθητές που θα έχουν τα κινητά τους σε εμφανές μέρος στο σχολείο, θα δοθούν το προσεχές διάστημα. Πάντως, μέχρι σήμερα, αν μαθητής «πιανόταν» να φωτογραφίζει, τραβά βίντεο ή να ηχογραφεί εκπαιδευτικούς και συμμαθητές τους, το πρώτο βήμα θα ήταν να κληθεί στο γραφείο του Διευθυντή, να ενημερωθούν οι γονείς του και να του επιβληθεί έως και 3ήμερη αποβολή. Πληροφορίες αναφέρουν ότι με την εξαίρεση περιπτώσεων χρήσης κινητού για λόγους υγείας, θα απαγορευτεί η εμφανής κατοχή και χρήση του κινητού καθ΄ όλη τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας ενώ η μη συμμόρφωση των μαθητών και μαθητριών θα επιφέρει την επιβολή του μέτρου της μονοήμερης αποβολής. Σε περίπτωση που ένας μαθητής ή μία μαθήτρια βιντεοσκοπεί /φωτογραφίζει/ μαγνητοφωνεί καθηγητές ή συμμαθητές του, χωρίς συναίνεση ή συγκατάθεση, η ποινή του θα είναι τριήμερη αποβολή ενώ με συγκατάθεση/ συναίνεση θα αποβάλλεται για 1 έως 3 ημέρες. Αν η φωτογράφιση/βιντεοσκόπηση αφορά προσωπικά δεδομένα τρίτων προσώπων, τότε ο Σύλλογος Διδασκόντων υποχρεούται να εφαρμόσει το παιδαγωγικό μέτρο της αλλαγής σχολικού περιβάλλοντος.

Η Ελλάδα στη λογική άλλων ευρωπαϊκών κρατών 

Η απόφαση για τη μη χρήση κινητών στα σχολεία, κινείται στη λογική άλλων ευρωπαϊκών κρατών και της διεθνούς βιβλιογραφίας σχετικά με τη διάσπαση της προσοχής των μαθητών. 

Μόλις την Τρίτη (27.8) η υπηρεσιακή υπουργός Παιδείας της Γαλλίας, Νικόλ Μπελουμπέτ, ανακοίνωσε ότι η χώρα προχωρά στη δοκιμαστική απαγόρευση των κινητών στα σχολεία όπου φοιτούν μαθητές έως 15 ετών, προκειμένου οι μικροί μαθητές να κάνουν μία «ψηφιακή παύση». Η δοκιμαστική περίοδος του μέτρου ξεκινά από 200 σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και δεν αποκλείεται από τη νέα χρονιά, τον Ιανουάριο του 2025 να επεκταθεί σε εθνικό επίπεδο. Έτσι, οι μαθητές των σχολείων στη Γαλλία θα καλούνται να αφήσουν τα κινητά τους κατά την είσοδό τους στα σχολεία. Να σημειωθεί ότι ήδη από το 2018 νόμος απαγόρευε στους μαθητές των σχολείων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης να χρησιμοποιούν τα τηλέφωνά τους στις σχολικές μονάδες, αλλά τους επέτρεπε να τα έχουν στην κατοχή τους. Επιτροπή που συστάθηκε πριν από λίγους μήνες για να εξετάσει το ζήτημα, σε έκθεση 140 σελίδων που δημοσίευσε τον Μάρτιο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπήρχαν «άμεσες και έμμεσες αρνητικές επιπτώσεις των ψηφιακών συσκευών στον ύπνο, την καθιστική ζωή, την έλλειψη σωματικής δραστηριότητας και τον κίνδυνο παχυσαρκίας…»

Από το νέο σχολικό έτος και η Ιταλία προχωρά στην απαγόρευση των κινητών τηλεφώνων στα σχολεία, ακόμη και για εκπαιδευτικούς σκοπούς, επιστρέφοντας στο «χάρτινο ημερολόγιο». Μάλιστα, τον Ιούλιο ο υπουργός Παιδείας, Τζουζέπε Βαλντιτάρα, είχε υποστηρίξει σε μήνυμά του ότι η απόφαση αυτή αποτελεί «ένα σημαντικό βήμα προς τα εμπρός για την αποκατάσταση της εξουσία των δασκάλων και για την καταπολέμηση εκφοβισμού και βίας».

Αντίστοιχη απόφαση απαγόρευσης έχει λάβει και η κυβέρνηση της Ολλανδίας, ενώ και η Γερμανία στρέφεται προς την υιοθέτηση αυστηρών μέτρων για την απαγόρευσή της χρήσης κινητών στις σχολικές μονάδες. Από την άλλη πλευρά, στη Μεγάλη Βρετανία, οι διευθυντές των σχολείων έχουν προειδοποιήσει τους μαθητές που αψηφούν την απαγόρευση των κινητών τηλεφώνων ότι θα χρησιμοποιηθούν σαρωτές χειρός προκειμένου να ανιχνεύουν αν έχουν μαζί τους κινητά τηλέφωνα. Σύμφωνα με το BBC, το μέτρο ελέγχου ίσως τεθεί σε εφαρμογή στο Notley High School & Braintree Sixth Form, στο Έσσεξ, ενώ υπάρχουν αρκετές αντιδράσεις από γονείς. 

Η Κύπρος και η Σουηδία κινούνται, επίσης, προς την κατεύθυνση απαγόρευσης των κινητών στα σχολεία. 

Η Pisa 2022 έδειξε «ψηφιακή απόσπαση»

Τα ευρήματα της PISA 2022 έδειξαν ότι η χρήση τηλεφώνων και άλλων ψηφιακών συσκευών μπορεί να επηρεάσει τη μάθηση στην τάξη. Κατά μέσο όρο, σε όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ, το 65% των μαθητών ανέφερε ότι αποσπάται η προσοχή τους χρησιμοποιώντας ψηφιακές συσκευές σε ορισμένα - τουλάχιστον - μαθήματα, όπως τα Μαθηματικά. Το 59% των μαθητών είπε ότι η προσοχή τους αποσπάται λόγω άλλων μαθητών που χρησιμοποιούν τηλέφωνα, tablet ή φορητούς υπολογιστές.

Στην έκθεση υπογραμμίζεται ότι ο χρόνος που αφιερώνεται σε ψηφιακές συσκευές στο σχολείο επηρεάζει τα μαθησιακά αποτελέσματα. Σύμφωνα με τα δεδομένα, οι μαθητές που χρησιμοποιούν λίγο ψηφιακές συσκευές μπορούν να αποκτήσουν μαθησιακό κέρδος, αν και «οι μαθητές που τις χρησιμοποιούσαν περισσότερο από μία ώρα την ημέρα για αναψυχή – εφαρμογές μέσων κοινωνικής δικτύωσης, περιήγηση στο διαδίκτυο ή παιχνίδια – παρουσίασαν μεγάλη βαθμολογική πτώση».

Αρκιοί και Γαύδος αποκτούν αυτόνομες τάξεις

Κι ενώ το «κινητό στην τσάντα» βρίσκεται ακόμη σε μία πρώτη φάση, λύση στο ζήτημα λειτουργίας στα σχολεία των Αρκιών και της Γαύδου δίνει με τις «αυτόνομες τάξεις». Όπως ανακοινώθηκε, η Γαύδος (2024) και οι Αρκιοί (2025) γίνονται οι δυο πρώτες απομακρυσμένες περιοχές που αποκτούν σχολεία με φυσική παρουσία τριών εκπαιδευτικών, βασικών ειδικοτήτων, σε συνδυασμό με σύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση για όλα τα υπόλοιπα μαθήματα. Με αυτόν τον τρόπο οι μαθητές, παραμένοντας στον τόπο διαμονής τους, αποκτούν πρόσβαση στην εκπαίδευση. Την ίδια ώρα, μέσω του ψηφιακού φροντιστηρίου, μπορούν να υποστηριχθούν και με ενισχυτική διδασκαλία.

Το Ψηφιακό Φροντιστήριο θα κάνει πρεμιέρα στις 16 Σεπτεμβρίου και αφορά χιλιάδες μαθητές σε όλη τη χώρα. Κάθε υποψήφιος των Πανελληνίων Εξετάσεων θα έχει τη δυνατότητα να παρακολουθεί ζωντανά απογευματινές παραδόσεις για το σύνολο της ύλης στα εξεταζόμενα μαθήματα, συμπεριλαμβανομένων των ειδικών μαθημάτων, όπως γραμμικό και αρχιτεκτονικό σχέδιο, γερμανικά και γαλλικά. Οι μαθητές και οι μαθήτριες θα έχουν τη δυνατότητα διαδραστικής συμμετοχής και εξατομικευμένης υποστήριξης από τους 98 εκπαιδευτικούς που έχουν αναλάβει την ενισχυτική διδασκαλία στα 45 μαθήματα που εξετάζονται πανελλαδικά τον Ιούνιο στα γενικά και στα επαγγελματικά λύκεια. Η διδασκαλία θα αφορά και 10 μαθήματα Ειδικής Αγωγής για τα Ενιαία Ειδικά Επαγγελματικά Γυμνάσια και Λύκεια. Το Ψηφιακό Φροντιστήριο υπόσχεται να δίνει τη δυνατότητα σε όλους τους μαθητές να παρακολουθούν το σύνολο της διδακτέας ύλης σε ηλεκτρονική μορφή. Το υλικό από τα μαθήματα Νεοελληνικής Γλώσσας και Μαθηματικών για όλες τις τάξεις του Γυμνασίου είναι ήδη διαθέσιμο, ενώ μέχρι το τέλος του 2025 θα έχουν αναρτηθεί 2.500 εύληπτα και ψηφιοποιημένα βίντεο για 49 συνολικά μαθήματα από την Ε’ Δημοτικού έως και την Γ’ Λυκείου.

Στροφή στον επαγγελματικό προσανατολισμό 

Το Υπουργείο Παιδείας κάνει, επιπλέον, στροφή στον επαγγελματικό προσανατολισμό, σημειώνοντας ότι μέχρι το τέλος της σχολικής χρονιάς όλοι οι μαθητές και οι μαθήτριες της Α’ λυκείου θα έχουν τη δυνατότητα να ανακαλύψουν τις κλίσεις και τα ταλέντα τους. Με ένα προσωπικό κωδικό σε ηλεκτρονική εφαρμογή, όπου θα επιλέγουν εταιρία επαγγελματικού προσανατολισμού από μητρώο πιστοποιημένων εταιριών από τον ΕΟΠΠΕΠ θα μπορούν να συμπληρώνουν τυποποιημένο ερωτηματολόγιο επαγγελματικού προσανατολισμού σε ψηφιακή μορφή και να έχουν ατομική συνεδρία με εξειδικευμένο σύμβουλο επαγγελματικού προσανατολισμού.

Πιστοποιητικό πληροφορικής ήδη από το Γυμνάσιο 

Στις αλλαγές που έρχονται από τη νέα σχολική χρονιά περιλαμβάνεται και η αναμόρφωση του μαθήματος της πληροφορικής στο Γυμνάσιο, με επικαιροποίηση του περιεχομένου των σχολικών βιβλίων και με τον σχεδιασμό νέου πιστοποιητικού που βασίζεται σε τέσσερις άξονες: Βασικές αρχές computing, χειρισμό και ανάλυση δεδομένων, διαδίκτυο και δίκτυα, ηθικές/ κοινωνικές πτυχές. Τα νέα βιβλία πληροφορικής και για τις τρεις τάξεις του γυμνασίου θα είναι διαθέσιμα από φέτος σε ψηφιακή μορφή και σε έγχαρτη από το 2025-2026.

Διεύρυνση των οριζόντων των μαθητών με «καράβι» τη Λογοτεχνία

Μία από τις βασικότερες στοχεύσεις του Υπουργείου Παιδείας είναι η διεύρυνση των οριζόντων των μαθητών, στην κατανόηση των κειμένων και στην απομάκρυνση από την αποστήθιση, μέσω της ενίσχυσης της φιλαναγνωσίας. Κάτι για το οποίο είχε δεσμευτεί η ηγεσία του Υπουργείου, ήδη επί των ημερών της Νίκης Κεραμέως. Από τις 11 Σεπτεμβρίου εισάγεται στα σχολεία η ανάγνωση ολόκληρων λογοτεχνικών έργων, αντί αποσπασματικών κειμένων όπως συνέβαινε έως σήμερα. Σε όλες τις τάξεις, από το νηπιαγωγείο έως και τη Γ’ λυκείου, θα διανεμηθούν από ένα έως τρία βιβλία (ανάλογα την τάξη), πάνω στα οποία οι μαθητές θα κάνουν εργασίες και συγκεκριμένες δραστηριότητες. Κορυφαίοι Έλληνες και ξένοι συγγραφείς θα βοηθήσουν τα παιδιά να αγαπήσουν το βιβλίο και να αναπτύξουν την κριτική τους ικανότητα και σκέψη. Οι εκπαιδευτικοί θα μυηθούν, μέσω ειδικής επιμόρφωσης, για τον τρόπο λειτουργίας της τάξης ενώ οι μαθητές θα λάβουν τα βιβλία τους μέσω της αποστολής σχολικών βιβλίων.

Στην ίδια λογική και η εφαρμογή του πολλαπλού βιβλίου, το οποίο θα είναι διαθέσιμο σε ψηφιακή μορφή από τον Απρίλιο του 2025 ενώ σε έντυπη από τον Σεπτέμβριο του 2026. Εκπαιδευτικοί και μαθητές θα έχουν στη διάθεσή τους πολλαπλές πηγές μάθησης. Πληροφορίες από το ΥΠΑΙΘ αναφέρουν ότι για το πολλαπλό βιβλίο εργάζονται 60 συγγραφικές ομάδες για 187 διδακτικά πακέτα πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Τις 636 προτάσεις αξιολόγησαν 2.593 εν ενεργεία εκπαιδευτικοί, μέλη ΔΕΠ και άλλοι επιστήμονες, οι οποίοι ενέκριναν 590 από αυτές.

Ποιος είναι ο νέος κανονισμός λειτουργίας των σχολείων

Ο νέος κανονισμός λειτουργίας των σχολείων τίθεται σε ισχύ από το νέο σχολικό έτος και προβλέπει αυστηροποίηση των παιδαγωγικών και πειθαρχικών μέτρων. Σύμφωνα με το Υπουργείο Παιδείας, ο διευθυντής του σχολείου μπορεί να αποφασίσει έως και τριήμερη αποβολή, από μία ημέρα που ίσχυε έως σήμερα. Επίσης, ο Σύλλογος Διδασκόντων μπορεί να αποφασίσει έως πενθήμερη αποβολή από τρεις ημέρες που είχε έως τώρα τη δυνατότητα, ενώ στην ευχέρειά του είναι και η αλλαγή τμήματος ή σχολικού περιβάλλοντος καθώς και ο αποκλεισμός από δράσεις, πολιτιστικές ή αθλητικές εκδηλώσεις, εκπαιδευτικές εκδρομές και μετακινήσεις.

Αλλαγές θα υπάρξουν και στο πλαίσιο των απουσιών. Επαρκής χαρακτηρίζεται η φοίτηση όταν οι απουσίες, κατά τη διάρκεια της διδακτικής χρονιάς, δεν ξεπερνούν τις 50 ή όταν δεν ξεπερνούν τις 114 από τις οποίες, οι άνω των 50 είναι δικαιολογημένες. Η καθυστερημένη προσέλευση στην αίθουσα θεωρείται απουσία.

Την ίδια ώρα, σε περιπτώσεις φθοράς/καταστροφής, μερικής ή ολικής, σχολικών κτιρίων, χώρων και υλικοτεχνικής υποδομής που αποδίδονται σε συγκεκριμένο μαθητή/μαθήτρια, η δαπάνη αποκατάστασης βαραίνει τον ίδιο (αν είναι ενήλικος) ή τους γονείς και κηδεμόνες του. Αφού πρώτα καθοριστεί το ποσό της δαπάνης αποκατάστασης οι γονείς / κηδεμόνες οφείλουν να καλύψουν το κόστος. Αν δεν συναινέσουν, η δαπάνη βεβαιώνεται και ακολουθεί η διαδικασία είσπραξής της.

Το πρώτο κουδούνι θα ηχήσει στα σχολεία στις 11 Σεπτεμβρίου 2024. Ο υπουργός Παιδείας, Κυριάκος Πιερρακάκης, υποστήριξε ότι «αυτή θα είναι η χρονιά της Παιδείας», σημειώνοντας ότι μέσα στο έτος αναμένονται και άλλες μεταρρυθμίσεις. Την εικόνα για τις αλλαγές στην Παιδεία θα δώσει από τη ΔΕΘ ο Κυριάκος Μητσοτάκης το επόμενο Σαββατοκύριακο.