Το Παιχνίδι της Μίμησης: Μύθοι και πραγματικότητα

Με 8 υποψηφιότητες για όσκαρ (ανάμεσά τους τα όσκαρ καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, Α' ανδρικού για τον Μπένεντικτ Κάμπερμπατς και Β' γυναικείου ρόλου για την Κίρα Νάιτλι) και εξαιρετική εισπρακτική πορεία στη χώρα μας εδώ και τρεις εβδομάδες, το «Παιχνίδι της Μίμησης» είναι αναμφίβολα η ταινία που κέρδισε τις εντυπώσεις τον φετινό χειμώνα. Το φιλμ στηρίζεται στη βιογραφία του Άλαν Τούρινγκ, του ανθρώπου που θεωρείται πατέρας της επιστήμης της πληροφορικής και έπαιξε κεντρικό ρόλο στην αποκωδικοποίηση των μυστικού κώδικα επικοινωνίας του γερμανικού στρατού για λογαριασμό της Μεγάλης Βρετανίας κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Ταυτόχρονα υπήρξε μαζί με τον Όσκαρ Ουάιλντ το πιο διάσημο θύμα της βικτοριανής νομοθεσίας που καταδίωκε τους ομοφυλόφιλους στην πατρίδα του. Βάσει αυτής της νομοθεσίας καταδικάστηκε σε ευνουχισμό μέσω χορήγησης θηλυκών ορμονών και δύο χρόνια αργότερα αυτοκτόνησε.

Πάντως παρά τη μεγάλη καλλιτεχνική και εισπρακτική επιτυχία της ταινίας, δεν είναι λίγοι εκείνοι που επισημαίνουν ότι οι δημιουργοί της απομακρύνθηκαν σκόπιμα από την ιστορική αλήθεια προκειμένου να δραματοποιήσουν ακόμα περισσότερο τη ζωή μιας έτσι κι αλλιώς ξεχωριστής προσωπικότητας. Παρακάτω μπορείτε να διαβάσετε τα κύρια σημεία όπου το σενάριο της ταινίας απέχει από την ιστορική πραγματικότητα. Αν δεν την έχετε δει και σκοπεύετε να το κάνετε, να έχετε υπόψη σας ότι παρακάτω αποκαλύπτονται σημαντικά στοιχεία από την πλοκή της ταινίας.

Η εφηβική απώλεια

Όπως φαίνεται και στην ταινία, το γεγονός που σημάδεψε τη ζωή του έφηβου Άλαν υπήρξε πράγματι ο θάνατος του συμμαθητή του Κρίστοφερ Μόρτον προς τον οποίο έτρεφε ισχυρά ερωτικά συναισθήματα - τα οποία πάντως δεν φαίνεται να βρήκαν ανταπόδοση. Ο θάνατός του στοίχειωσε τον Τούρινγκ για την υπόλοιπη ζωή του, κάνοντάς τον να αναπτύξει ζωηρό ενδιαφέρον για ζητήματα όπως η πιθανότητα επιβίωσης του πνεύματος χωριστά από το σώμα και η δυνατότητα τηλεπαθητικής επικοινωνίας με τους νεκρούς. Όμως ο θάνατος του Μόρτον δεν έπεσε ως «κεραυνός εν αιθρία» στη ζωή του νεαρού Άλαν όπως φαίνεται στην ταινία. Ο Τούρινγκ γνώριζε ότι ο φίλος του έπασχε από φυματίωση και ότι έπρεπε να προετοιμάζεται για το χειρότερο. Και σε αντίθεση με τη σχετική σκηνή της ταινίας, ο διευθυντής του σχολείου δεν φώναξε τον Τούρινγκ στο γραφείο του για να του ανακοινώσει ψυχρά και κοφτά τον θάνατο του φίλου του. Στην πραγματικότητα ο διευθυντής μάζεψε όλα τα αγόρια του σχολείου και προσπάθησε να τα παρηγορήσει με ευγενικό και συμπονετικό τρόπο.

Ο τρελός επιστήμονας και το αγαπημένο του δημιούργημα

Η ταινία παρουσιάζει τον Τούρινγκ ως μια μονήρη μεγαλοφυΐα στα όρια του αυτισμού, χωρίς αίσθηση του χιούμορ και ανίκανου να λάβει υπόψη του τα συναισθήματα των άλλων και να συνεργαστεί μαζί τους. Στην πραγματικότητα, αν και αρκετά απότομος απέναντι σε όσους θεωρούσε πως σπαταλούσαν τον χρόνο του, ο Τούρινγκ είχε φίλους, καταλάβαινε από χιούμορ και συνεργαζόταν χωρίς προβλήματα με τους συνεργάτες του. Στην ταινία η πιο στενή σχέση που αναπτύσσει ο Τούρινγκ είναι με το δημιούργημά του, ένα μηχάνημα που τον βοηθάει να αποκρυπτογραφήσει του μυστικούς κώδικες των γερμανών και το οποίο ονομάζει «Κρίστοφερ» προς τιμή του νεκρού φίλου του. Στην πραγματικότητα, στην αρχική του εκδοχή το μηχάνημα ονομάστηκε «Βόμβα» ενώ το τελικό πρωτότυπο ονομάστηκε «Νίκη» (Victory).

H σχέση του με την Τζόαν Κλαρκ

Η ταινία έχει δεχτεί αρκετές επικρίσεις για το γεγονός ότι απουσιάζουν πλήρως οι ομοφυλοφιλικοί δεσμοί που είχε ο Τούρινγκ στην ενήλικη ζωή του. Αντί γι'αυτό η ταινία παρουσιάζει την Τζόαν Κλαρκ, συνάδελφό του στην υπηρεσία αποκρυπτογραφήσεων του βρετανικού ναυτικού, ως τη σημαντικότερη συναισθηματική παρουσία στη ζωή του μεγάλου επιστήμονα. Η αλήθεια είναι πως ο Άλαν πράγματι αρραβωνιάστηκε την Τζόαν, αν και δεν προχώρησε σε γάμο μαζί της εξαιτίας της ομοφυλοφιλίας του. Όμως η Κλαρκ γνώριζε εξαρχής την αλήθεια και δεν είχε πρόβλημα με αυτό. Όσο για τη σκηνή που τον επισκέπτεται μετά την καταδίκη του από το δικαστήριο, αυτή είναι εντελώς φανταστική. Στην πραγματικότητα ο Τούρινγκ δεν έκρυβε την ομοφυλοφιλία του και ήταν αρκετά ανοιχτός για τα δεδομένα της εποχής. Θεωρούσε ότι αυτή του η ειλικρινής στάση και η μεγαλοφυΐα του μπορούσαν να τον προστατεύσουν, τελικά όμως αποδείχτηκε πως έκανε τραγικό λάθος.

Ένα δίλημμα ζωής και θανάτου

Ίσως η πιο εκβιαστικά μελοδραματική σκηνή της ταινίας είναι εκείνη όπου η ομάδα του Τούρινγκ αποκρυπτογραφεί μήνυμα του γερμανικού ναυτικού για επίθεση σε μια νηοπομπή όπου υπηρετεί ο αδελφός ενός από τα μέλη της ομάδας. Αρνούμενος να κρίνει με βάση το συναίσθημα ο Τούρινγκ αποφασίζει να μην ειδοποιήσει το ναυτικό για την επίθεση, ώστε να μην καταλάβουν οι γερμανοί ότι έχει σπάσει τον κώδικα. Στην πραγματικότητα βέβαια η ομάδα απλώς διαβίβαζε στους ανωτέρους της τα μηνύματα που αποκρυπτογραφούσε. Οι επιχειρησιακές αποφάσεις λαμβάνονταν σε πολύ ψηλότερα κλιμάκια της ιεραρχίας και η ομάδα δεν τις γνώριζε καν. Αυτό που ισχύει είναι ότι η αποκρυπτογράφηση του μυστικού κώδικα των γερμανών με την ονομασία "Enigma" έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη επικράτηση των συμμάχων κατά τη «Μάχη του Ατλαντικού» όταν τα γερμανικά υποβρύχια προσπαθούσαν να ανακόψουν τον ανεφοδιασμό της Μ. Βρετανίας από τις ΗΠΑ.

Ο κατάσκοπος των σοβιετικών

Ίσως η χειρότερη παραποίηση της ιστορίας από τη μεριά των δημιουργών της ταινίας ισοδυναμεί με συκοφαντία σε βάρος του Τούρινγκ, τον οποίο παρουσιάζουν να προδίδει την πατρίδα του συγκαλύπτοντας έναν σοβιετικό πράκτορα. Ο Τζον Κέρνκρος, ένας από τους πέντε απόφοιτους του Κέιμπριτζ που υπήρξαν πράκτορες για λογαριασμό της Σοβιετικής Ένωσης, υπηρέτησε πράγματι στο πάρκο Μπλέτσλεϊ κατά τη διάρκεια του πολέμου. Ήταν όμως σε εντελώς διαφορετική μονάδα από τον Τούρινγκ και, με δεδομένη την άκρα μυστικότητα και την πλήρη στεγανοποίηση μεταξύ των διάφορων υπηρεσιών, είναι απίθανο οι δυο τους να είχαν συναντηθεί. Στην ταινία ο Τούρινγκ ανακαλύπτει πως ο Κέρνκρος είναι κατάσκοπος αλλά αποφασίζει να τον καλύψει όταν ο τελευταίος τον εκβιάζει με αποκάλυψη της ομοφυλοφιλίας του. Συν τοις άλλοις, με αυτό τον τρόπο η ταινία εμμέσως ενστερνίζεται την προκατάληψη της εποχής ότι οι γκέι σε ευαίσθητα πόστα αποτελούσαν «κίνδυνο» για την εθνική ασφάλεια.

Η σύλληψη και η καταδίκη

Η εμμονή της ταινίας με τους ...σοβιετικούς πράκτορες συνεχίζεται και στο κομμάτι που αναφέρεται στη σύλληψη του Τούρινγκ από την αστυνομία. Στην ταινία ένας επιθεωρητής που έχει αναλάβει την υπόθεση μιας καταγγελίας γειτόνων για διάρρηξη στο σπίτι του Τούρινγκ, τον υποπτεύεται για πράκτορα των σοβιετικών όταν ανακαλύπτει πως τα αρχεία σχετικά με τη στρατιωτική του υπηρεσία έχουν εξαφανιστεί. Στην πραγματικότητα ο ίδιος ο Τούρινγκ κατήγγειλε τη διάρρηξη στην αστυνομία, υπέπεσε όμως σε αντιφάσεις προσπαθώντας να κρύψει από τους αστυνομικούς το γεγονός ότι γνώριζε και είχε ερωτικές σχέσεις με τον δράστη. Τελικά αναγκάστηκε να ομολογήσει, γεγονός που οδήγησε στην καταδίκη του από το δικαστήριο σύμφωνα με τους ομοφοβικούς νόμους της εποχής με την κατηγορία της «ασέλγειας».

* Με πληροφορίες από εδώ