Ο Κικέρων και οι διακοπές του Βρούτση

Όταν το διάβασε ο Τζέιμς Κάρβιλ, ο αρχιτέκτονας της νίκης του Μπιλ Κλίντον, έγραψε πως τότε μόλις συνειδητοποίησε ότι “σχεδόν όλα όσα έλεγα είχαν ηλικία 2000 ετών”. Και η διάσημη κλασικίστρια Μαίρη Μπίαρντ , σε μια συναρπαστική αντιπαράθεση με τον Μπόρις Τζόνσον με θέμα “Αρχαία Ελλάδα η Ρώμη”, είχε χρησιμοποιήσει το ίδιο κείμενο για να υποστηρίξει ότι έχουμε κληρονομήσει από τους Ρωμαίους τον τρόπο άσκησης της πολιτικής. Ο λόγος για το “Μικρό Εγχειρίδιο Προεκλογικού Αγώνα” το οποίο συνέγραψε ο Κόιντος Κικέρωνας, για τον διάσημο αδελφό του, υποψήφιο για το αξίωμα του Ύπατου.

Η ανάγνωση του λειτουργεί ως και ανακουφιστικά. Συνειδητοποιείς ότι αυτά που μας ενοχλούν στην πολιτική, δεν είναι ελληνικό κουσούρι, αλλά κατά κάποιο τρόπο αποτελούν μέρος της ανθρώπινης φύσης ή τέλος πάντων της συμπεριφοράς μας ως κοινωνικά όντα. Οι συμβουλές του Κόιντου για τα όπλα που θα πρέπει να μεταχειριστεί ο αδελφός του μας φαίνονται εξαιρετικά οικείες. Κολακεία, προσποιητή οικειότητα, υποσχέσεις που ξέρεις ότι δεν θα τηρήσεις, προτεραιότητα στην εικόνα, καλλιέργεια ελπίδων και βέβαια σκανδαλολογία. Όλα αποτελούσαν και εξακολουθούν να αποτελούν τον τρόπο με τον οποίο κερδίζουν οι πολιτικοί την εμπιστοσύνη των πολιτών. Και το κάνουν επειδή οι πολίτες, εμείς δηλαδή, αυτά θέλουμε. Όπως λέει ο Κόιντος, πρόκειται για χαρακτηριστικά απαράδεκτα “για την κανονική ζωή” αλλά απαραίτητα “για όποιον διεξάγει προεκλογικό αγώνα”.

Δεν περνά ημέρα χωρίς να τα δούμε στην πράξη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι πρόσφατες φωτιές. Όλοι οι πολιτικοί αρχηγοί έσπευσαν να δείξουν ότι ενδιαφέρονται προσωπικά. Ο πρώτος πυροσβέστης διέκοψε τις διακοπές του για να συντονίσει το κυβερνητικό έργο, παρόλο που φαντάζομαι, για την ακρίβεια ελπίζω, ότι για την κατάσβεση δεν τον περίμεναν όπως δεν περίμεναν και τον αρμόδιο υπουργό. Έστω κι έτσι έκανε σωστά, όσοι δοκιμάζονται θέλουν αυτή την συμπαράσταση. Το ίδιο, εξίσου σωστά, έκαναν και οι αρχηγοί του Σύριζα και του ΠΑΣΟΚ. Μόνο που ο πρώτος εξ αυτών το πήγε και ένα βήμα παραπέρα: σκηνοθέτησε κανονική επαγγελματική φωτογράφηση με σκυλάκι στην αγκαλιά, δείχνοντας σε όσους ίσως είχαν την παραμικρή απορία, ότι η επικοινωνία, η διαφήμιση αν προτιμάτε, είναι το κυρίως αν όχι το αποκλειστικώς ζητούμενο. Ένα σκηνικό για να δείχνουν κάποιοι τον καλό τους εαυτό.

Επικοινωνία ή όχι, όποιος παραβιάζει τους κανόνες της τιμωρείται. Ο Κικέρων για παράδειγμα προειδοποίησε ότι ο πολιτικός δεν μπορεί να πηγαίνει διακοπές. Δεν τον άκουσε ο Βασίλης Οικονόμου, φωτογραφήθηκε σε ταβέρνα στη Ρόδο και τον περιέλαβαν τα κοινωνικά δίκτυα. Θα πείτε δικαίως, η φωτιά ήταν στην περιοχή του, έπρεπε να σπεύσει. Οι σπόντες όμως πήραν και τον Βρούτση, φωτογραφήθηκε και αυτός σε διακοπές, κι η Αυγή ζήτησε την παραίτηση του! Τι σημασία έχει αν βρίσκεται στην περιφέρεια του, τις Κυκλάδες και αν είναι υφυπουργός αθλητισμού; Για τέτοιες υπερβολές ο Κικέρων δεν είπε κάτι. Για να έχουμε ένα μέτρο ωστόσο, τη ματαίωση των διακοπών του ανακοίνωσε κι ο Βρετανός πρωθυπουργός. Ήταν οι διαδηλώσεις και τα εκτεταμένα επεισόδια που προκάλεσαν ακροδεξιοί αλλά και ο φόβος ανάφλεξης στη Μέση Ανατολή που τον οδήγησαν σε αυτή την απόφαση. Βρέθηκε έτσι στο στόχαστρο της κριτικής για τον αντίθετο λόγο, από ότι οι δικοί μας. Όλοι οι άνθρωποι του είπαν, χρειάζονται ένα διάλειμμα και η κυβέρνηση μπορεί να λειτουργήσει για λίγες ημέρες χωρίς την παρουσία του. Οι παλαιότεροι θυμούνται άλλωστε στον πρώτο πόλεμο του Κόλπου, όταν ο πρόεδρος Μπους παρακολουθούσε τα της εισβολής από την παραθεριστική του κατοικία. Οι διακοπές τότε έγιναν μέρος της επικοινωνίας, μια εκδήλωση δύναμης και αυτοπεποίθησης.

Η φωτιά φυσικά δεν είναι επικοινωνία, είναι μια τραγωδία και ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα για το μέλλον, όχι μόνο ελληνικό. Μόλις προχθές για παράδειγμα εφημερίδες φιλοξενούσαν την εκτίμηση ότι τα βόρεια δάση του Καναδά καίγονται πιο γρήγορα από όσο χρειάζονται για να ξαναγεννηθούν. Στην Καλιφόρνια πάλι, σε τρεις περιφέρειες, 4 φορές στο μέγεθος της Αττικής, έχει καεί την τελευταία δεκαετία περίπου του 50% του εδάφους τους. Μπορούμε να φανταστούμε τι θα συμβεί στο δικό μας Νότο, πόσο σύνθετα και πρωτόγνωρα προβλήματα βάζει η κλιματική αλλαγή. Παρόλα αυτά ο Χάρης Δούκας έσπευσε να διαγνώσει ότι “κατέρρευσε το επιτελικό κράτος” ενώ ο Κασσελάκης μέτρησε τα αεροπλάνα που πετούσαν και δεν τα βρήκε να συμφωνούν με τους αριθμούς της κυβέρνησης. Για τους άλλους με τις θεωρίες για τις ανεμογεννήτριες πάλι, ας μη μιλήσουμε. “Με κάθε ευκαιρία πρέπει να κηλιδώνεις τους αντιπάλους σου” γράφει ο Κόιντος. Δεν είπε ότι πρέπει να τηρείς και το μέτρο. Πόσο αυτά φθείρουν την εικόνα του Μητσοτάκη θα το δούμε. Μια άλλη προειδοποίηση του Κόιντου ωστόσο σίγουρα τον αφορά. Μην παραλείπεις, λέει, την οικογένεια σου και εκείνους με τους οποίους έχεις στενό δεσμό “γιατί η πιο καταστροφική φήμη που φθάνει στο λαό, ξεκινά πάντα από την οικογένεια ή από τους φίλους”.

Αν αυτό μας παρηγορεί πάντως, τα ίδια και χειρότερα συμβαίνουν στις Ηνωμένες Πολιτείες. Είναι να απορεί μάλιστα κανείς πώς το εκλογικό αποτέλεσμα και μαζί τόσο κρίσιμα ζητήματα για το ίδιο το μέλλον της ανθρωπότητας, με κορυφαίο ίσως τη συμμετοχή των ΗΠΑ στη συμφωνία για το κλίμα, μπορεί να κριθούν τελικά από τα πιο ασήμαντα. Η πολιτική μοιάζει να έχει εξοριστεί από την προεκλογική αντιπαράθεση, και τη θέση της έχουν πάρει οι θεατρινισμοί του Τραμπ.  Η επίθεση του στην Κάμαλα Χάρις για το πότε “αποφάσισε” να γίνει μαύρη, αν είναι “χαζή”, αν γελάει όπως μια τρελή, αν υποστηρίζει τις εκτρώσεις ως την τελευταία ημέρα πριν τη γέννα ή αν πρόκειται να φέρει τον κομμουνισμό! Τουλάχιστον εμείς δεν έχουμε φτάσει σε αυτό το σημείο ευτέλειας. Η μόνη που δεν θα απορεί πάντως για αυτά τα συμπτώματα σήψης της νέας Ρώμης, φαντάζομαι πως είναι η Μαίρη Μπίαρντ. Τα έχει ξαναδεί. Άλλωστε αυτός ήταν ο λόγος που πήρε το μέρος της Ρώμης έναντι της Ελλάδας: μελετώντας την ιστορία της μπορούμε να καταλάβουμε καλύτερα και τους εαυτούς μας. Της μοιάζουμε και του μοιάζουμε περισσότερο από όσο πιστεύουμε, κι ας έχουν περάσει 2000 χρόνια.