Υπερτουρισμός: Μια αφορμή για να γυρίσουμε στην Ψωροκώσταινα;

Διαβάζω ότι για το 2024 αναμένονται από τον τουρισμό εισπράξεις της τάξης των 22 δις ή περίπου 10% του ΑΕΠ, (20,6 δις το 2023). Αν μάλιστα λάβουμε υπόψη τα πολλαπλασιαστικά οφέλη αυτών, το νούμερο θα είναι σχεδόν τριπλάσιο. Είναι αυτό για το οποίο μιλάμε αρνητικά, τώρα τελευταία, και το χαρακτηρίζουμε ως υπερτουρισμό. Και κάποιοι θέλουν να τον σταματήσουν. Γιατί ζορίζονται όταν η χώρα εισπράττει και ο Έλληνας ευημερεί. Αν τα έσοδα είχαν πτωτική πορεία θα πανηγύριζαν κινδυνολογώντας. Μια νέα μόδα αντίστασης στον καπιταλισμό ανατέλλει.

Γι’ αυτό δεν πρέπει να χάσουμε την ευκαιρία να οργανώσουμε και το σχετικό κίνημα του «αντιτουρισμού». Μιμούμενοι τους κατοίκους της Βαρκελώνης, που χρησιμοποιούν συμβολικά νεροπίστολα, μπορούμε να μπουγελώνουμε τους τουρίστες καθώς θα ανεβαίνουν στην Ακρόπολη και ταυτόχρονα  να τους προπηλακίζουμε μιας και ως Έλληνες εναλλακτικοί είμαστε πιο βίαιοι από τους Σπανιόλους. Ένας άλλος τρόπος είναι να κλείνουμε με καθιστικές διαμαρτυρίες λιμάνια και αεροδρόμια. «Έξω παλιοτουρίστες δεν θέλουμε τα λεφτά σας».

Αν κάποτε κλείσαμε τις παραγωγικές μας επενδύσεις, τις βιοτεχνίες και τις βιομηχανίες μας και το ρίξαμε στην παροχή υπηρεσιών ως πούροι αντικαπιταλιστές, ήρθε η ώρα για τη νέα αλλαγή. Να τελειώνουμε και με τις τουριστικές υπηρεσίες και να ζούμε μόνο με τα χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης ή και με αέρα κοπανιστό αφού και αυτά σε 1-2 χρόνια θα τελειώσουν. Για να μην πλημμυρίζουν τα σοκάκια των Φηρών της Σαντορίνης από τουρίστες. Που τα θυμάμαι πλημμυρισμένα από τις αρχές της δεκαετίας του 1980. Όταν στην παραλία της Περίσσας κοιμόσουν στην άμμο 200 μέτρα μακριά από το τέρμα του λεωφορείου. Ούτε καν με sleeping bang. Mε κουβέρτα μισή κάτω και μισή από πάνω. Και τότε ακόμα είχε 60.000 ψυχές πάνω στο νησί.

Ευτυχώς ο κόσμος προοδεύει, τα εισοδήματα αυξάνονται και όλο και περισσότεροι κάνουν διακοπές. Και φυσικά ή όμορφη αυτή χώρα με το εύκρατο κλίμα του Αιγαίου και τη σπουδαία ιστορία είναι κορυφαίος πόλος έλξης. Και δεν είναι μόνο οι θάλασσες και οι παραλίες αλλά και ο πολιτιστικός πλούτος, αρχαίος και σύγχρονος. Στην Ελλάδα βρίσκεις για παράδειγμα 867 παραδοσιακούς οικισμούς όχι μόνο στις Κυκλάδες αλλά και στην Κρήτη, την Ήπειρο, την Πελοπόννησο και τα πανέμορφα Ιόνια νησιά μας. Αλλά και τα ποιοτικά στοιχεία των υπηρεσιών δεν πάνε πίσω. Με βάση τις σχετικές κριτικές το ποσοστό  στο συνολικό δείκτη ικανοποίησης-GRI των πελατών των ξενοδοχείων αγγίζει το 87% με τις Κυκλάδες και την Ήπειρο να είναι πάνω από 90%.

Άρα κάτι πρέπει να κάνουμε για να χαλάσουμε αυτήν την ωραία εικόνα και να καταστρέψουμε την ανάλογη πηγή εσόδων και να απωλέσουμε τις χιλιάδες θέσεις εργασίας που παρέχει. Για παράδειγμα, μπορούμε να αφήνουμε την Αθήνα πενταβρώμικη ώστε να τους διώχνει με το καλημέρα. Νομίζω ότι ήδη μπήκε  σε εφαρμογή. Και μετά τι; Μετά βέβαια  υπάρχουν «οι φάμπρικες της Γερμανίας και του Βελγίου οι στοές» όπως τη δεκαετία του 1960. Που δεν υπάρχουν ούτε αυτές πια. Υπάρχει μόνο η πείνα. Και ίσως η επανάσταση.

Υπάρχει όμως και μια άλλη διάσταση του τουρισμού πέρα από την οικονομική. Τι θα ήταν η Σαντορίνη και τα άλλα τα νησιά χωρίς τον τουρισμό; Έρημοι τόποι με ελάχιστους ηλικιωμένους, και κάτι κακόμοιρες κατσίκες, με σπίτια γκρεμίδια, χωματόδρομους, φτώχια και εγκατάλειψη. Ούτε ψαράδες δεν θα υπήρχαν πια. Θα ήταν όλα σαφώς πιο γραφικά, πιο άνετα και ευρύχωρα ώστε να προσεγγίζουν για λίγες ώρες τα σκάφη των ελίτ, να ρίχνουν μια ματιά στο ηλιοβασίλεμα και μετά να φεύγουν αναζητώντας κάπου αλλού (πού αλλού;) τις ανέσεις τους.

Δηλαδή μας λες ότι δεν υπάρχει θέμα υπερτουρισμού; Και βέβαια υπάρχει αλλά σε συγκεκριμένους προορισμούς (π.χ. Σαντορίνη) και σε κάποια μικρή περίοδο του θέρους και χρειάζεται μια προσεκτική παρέμβαση της Πολιτείας, αλλά μέχρις εκεί. Και διαβάζω ότι η παρέμβαση είναι στα υπόψη. Ο μόνος τρόπος να τους διώξεις πραγματικά εδώ και τώρα είναι να απαγορεύσεις τη λειτουργία ξενοδοχείων και ή να μειώσεις δικτατορικά τις κλίνες. Γίνεται; Σε καθεστώς δημοκρατίας και ελεύθερης οικονομίας; Ωστόσο μπορείς να περιορίσεις για κάποιο χρόνο τις νέες άδειες τουριστικής δραστηριότητας όπου υπάρχει μεγάλο πρόβλημα. Εκτός και αν τους γιαουρτώνεις. Να είστε σίγουροι ότι κάποια στιγμή θα ακουστεί και αυτό.

Μια άλλη ολέθρια πρόταση που είναι στο τραπέζι είναι η κατάργηση των Airbnb. Που φέρνουν κυρίως νέους ανθρώπους στην χώρα, πολλούς ψηφιακούς νομάδες, που γουστάρουν για κάποιο μικρό χρονικό διάστημα να δουλεύουν από απόσταση συνήθως εκτός τουριστικής περιόδου και δίνουν όχι μόνο έσοδα αλλά και ζωή στις επαρχιακές πόλεις. Νέους και νέες που θέλουν να ζήσουν την πραγματική Ελλάδα, όχι την τουριστική. Αν τους το κόψεις κλείνοντάς τα θα πάνε αλλού.

Βεβαίως και υπάρχει πρόβλημα στέγης στην Ελλάδα. Αλλά αυτό ας το αντιμετωπίσει το κράτος με τα έσοδα που εισπράττει από τη φορολογία των τουριστικών καταλυμάτων. Ας δώσει φθηνά δάνεια να  ανακαινιστούν και να γίνουν λειτουργικά  τα πολλά εγκαταλελειμμένα σπίτια. Ας φτιάξει νεανικές κατοικίες στο πρότυπο των παλιών εργατικών κατοικιών. Ας δημιουργήσει καινούργιες μικρές πολιτείες. Που θα δώσουν ζωή στην επαρχία και στα περίχωρα των μεγάλων πόλεων. Εδώ μιλάμε για δραματική υπογεννητικότητα και πώς θα την ανατρέψουμε. Ας δώσουμε πραγματικά παραγωγικά κίνητρα και όχι ψίχουλα μέσω επιδομάτων. 

Αν ο υπερτουρισμός είναι πρόβλημα και υποβαθμίζει το σχετικό προϊόν η ίδια η αγορά θα δώσει λύση. Και η υποβάθμιση προφανώς και δεν οφείλεται μόνο στη μεγάλη ζήτηση. Οφείλεται στο γεγονός ότι στα νησιά και τις τουριστικές περιοχές αφήσαμε τον καθένα να χτίζει όπου θέλει και όσο θέλει και να καταλαμβάνει παραλίες με μεγαθήρια και όλα αυτά με το αζημίωτο βέβαια. Δώσαμε το δικαίωμα σε μαφίες να διαχειρίζονται μέσω λαδωμάτων τη γη και τη δόμηση ακόμα και με τη βία. Και η πρόσφατη δολοφονία του τοπογράφου στο Ψυχικό είναι απλώς το τραγικό κερασάκι σε μια βρώμικη τούρτα.

Αυτό που πρέπει να κάνει το κράτος είναι να ελέγχει την τήρηση των νόμων, να εξαρθρώσει τις συμμορίες, να φροντίζει για την καθαριότητα και τη διαχείριση των αποβλήτων, να εισπράττει τους φόρους και φυσικά να κάνει ορθολογική διαχείριση του νερού μέσω φραγμάτων, γεωτρήσεων και σχετικών έργων. Και φυσικά να κάνει κάτι σοβαρό και μεγάλο με τις υπηρεσίες υγείας στα νησιά, ειδικά στην τουριστική περίοδο. Δεν αρκεί το ελικόπτερο, όταν μάλιστα δεν έρχεται πάντα. Και δεν γίνεται ο εγχώριος και ξένος τουρίστας να τρέμει μην πάθει κάτι στην περίοδο των διακοπών του. Αν ο τουρισμός είναι η βαριά βιομηχανία αυτής της χώρας πρέπει το κράτος να τον υποστηρίξει με έργα υποδομής και σοβαρές υπηρεσίες. Εκτός από τα έσοδα υπάρχουν και οι επενδύσεις. Στοιχειώδες. Αλλά δεν βλέπω ούτε πίεση ούτε και κίνηση. Μόνο απαγορεύσεις συζητιούνται. Η ψωροκώσταινα μέσα μας.