Μικρή ανατομία του Ζαν-Λυκ Μελανσόν

Ανάμεσα στους 75 νεοεκλεγέντες βουλευτές της «Ανυπότακτης Γαλλίας» είναι ο γνωστός “Antifa’’ Raphaël Arnault, τον οποίον η αστυνομία παρακολουθεί (“fiche S’’) «για απολογία της τρομοκρατίας»: o Arnault ενσαρκώνει μια συγκεκριμένη ιδέα για την αριστερά και δίνει τον τόνο στο κόμμα του Ζαν-Λυκ Μελανσόν το οποίο εκπροσωπεί σήμερα περίπου το 20% των Γάλλων· πλατσουρίζουμε ακόμα στον απλοϊκό κόσμο του Μιρ, Μιρ, Φενταγίν, Τουπαμάρος, Βιετκόνγκ. Κι όπως συμβαίνει συνήθως, ο πειρασμός της βίας προσελκύει ένα μέρος της νεολαίας· όσο για τον αντιεβραϊσμό προσελκύει ένα μέρος των μουσουλμάνων: η «Ανυπότακτη Γαλλία» προσπαθεί να γεφυρώσει το κίνημα της μη-ενσωμάτωσης στη γαλλική κοινωνία με το όραμα της επανάστασης, μια παράδοση και ιδεολογία εντελώς ξένη με τις πεποιθήσεις της μουσουλμανικής μειονότητας.

Οι ιδεολογικές καταβολές της «Ανυπότακτης Γαλλίας»

Στους Γάλλους με ευρωπαϊκή καταγωγή, η «Ανυπότακτη Γαλλία» απευθύνεται με επαναστατική νοσταλγία: ο Μελανσόν αναφέρεται συχνά στη Γαλλική Επανάσταση δηλώνοντας συνεχιστής του Ροβεσπιέρου, ενώ παραλλήλως διεκδικεί την ιστορική κληρονομιά του Λαϊκού Μετώπου του 1936 και των Γερμανών Σπαρτακιστών του 1919. Αν και ο τελευταίος συσχετισμός ακούγεται ασυνάρτητος, η «Ανυπότακτη Γαλλία» και οι συνεργαζόμενοι ριζοσπάστες οικολόγοι «αντικαπιταλιστές» χρησιμοποιούν ορολογία ταξικού μίσους με ορίζοντα ανατροπής που θυμίζει πράγματι τον ξεσηκωμό της γερμανικής κομμουνιστικής ομάδας του περασμένου αιώνα. Τούτου λεχθέντος, από τον Μελανσόν δεν λείπουν οι αρετές: αν και σήμερα μπορεί να περιγραφεί με τα λόγια του Πλάτωνα στην Πολιτεία —«ἀκράχολοι οὖν καὶ ὀργίλοι ἀντὶ θυμοειδοῦς γεγένηνται, δυσκολίας ἔμπλεῳ»— έχει υπάρξει ένα από τα πιο συναρπαστικά στελέχη του Σοσιαλιστικού Κόμματος.

Οι «Ανυπότακτοι» εκτιμούν ότι η κατάσταση της χώρας και του κόσμου απαιτεί βίαιες μεθόδους. Τώρα, καθώς μέσω μιας αλλόκοτης αριθμητικής επαναλαμβάνουν πως είναι η πρώτη δύναμη στην Εθνοσυνέλευση (δεν είναι), φρονούν ότι η Γαλλία, όπως η Γερμανία το 1918-1919, καλείται να επιλέξει μεταξύ της «δεξιάς» σοσιαλδημοκρατίας (Μακρόν, Σοσιαλιστικό Κόμμα) και της επανάστασης: στα μάτια πολλών στελεχών (όπως των νευρασθενικών Μathilde Panot και Aymeric Caron), ο Εμμανουέλ Μακρόν είναι ο σημερινός Φρίντριχ Έμπερτ, ενώ ο ίδιος ο Μελανσόν είναι, μετεμψυχωμένος, ο Καρλ Λίμπκνεχτ. Αν και τα νεότερα στελέχη του κόμματος δεν ξέρουν τίποτα από την ιστορία της αριστεράς (το απέδειξε η Panot πριν από λίγες εβδομάδες όταν άρχισε να αραδιάζει διάφορες μπούρδες για τον Λεόν Μπλουμ), όλο και κάτι παίρνει το αυτί τους.

Στο μεταξύ, υποτίθεται ότι στη Γαλλία, στην Ευρώπη και στον κόσμο, πλανάται το φάντασμα του φασισμού: κατά τη γνώμη τους, η Εθνική Συσπείρωση των Λεπέν-Μπαρντελλά απειλεί να καταλύσει τη δημοκρατία όπως οι Ναζί κατέλυσαν τη Δημοκρατία της Βαϊμάρης. Όταν η άκρα αριστερά κραδαίνει αυτόν τον κίνδυνο μοιάζει να επιθυμεί την πραγμάτωσή του — με στόχο το χάος (Πεποιθήσεις του τύπου «Η κανονικότητα δεν είναι ποτέ ευκαιρία για την αριστερά» απαντούν και εις Παρισίους.) Σημειώνω παρεμπιπτόντως ότι τη Δημοκρατία της Βαϊμάρης αμφισβήτησαν πρώτοι οι αριστεροί εξτρεμιστές που είχαν αποσκιρτήσει το 1914 από το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα με αφορμή την πασιφιστική τους στάση στον Μεγάλο Πόλεμο. «Πασιφιστή» θεωρεί τον εαυτό του και ο Μελανσόν έναντι της ρωσο-ουκρανικής και της ισραηλινο-παλαιστινιακής σύγκρουσης, αν και όχι εξαιτίας της αντιπολεμικής και αντι-ιμπεριαλιστικής αρετής που διέκρινε τους Σπαρτακιστές: ευνοεί τη ρωσική πλευρά έναντι της «Δύσης» και, σε πολύ υψηλότερους τόνους, την παλαιστινιακή-ιρανική έναντι του μισητού Ισραήλ. Επιπλέον, όπως οι Σπαρτακιστές προωθούσαν ως επαναστατική μέθοδο τη γενική απεργία, ο Μελανσόν καλεί ξανά και ξανά όσες κοινωνικές ομάδες επηρεάζει σε βίαιη «ταξική» σύγκρουση: το συνδικάτο CGT προανήγγειλε απεργίες τις ημέρες των Ολυμπιακών Αγώνων. Εύγε, υπέροχη ιδέα.

Προπάντων, όπως οι Σπαρτακιστές προσπαθούσαν να κινητοποιήσουν το λούμπεν προλεταριάτο της εποχής τους, ο Μελανσόν θέτει επί ποδός πολέμου τη μουσουλμανική νεολαία· ιδίως εκείνο το μέρος της που ακολουθεί την παιδεία των τζαμιών αντί εκείνη του λαϊκού σχολείου: θεωρεί τους ισλαμιστές κατάλληλο υλικό για την ανατροπή της λευκής, αποικιοκρατικής και ρατσιστικής τάξης. Με λίγα λόγια ίσως βρεθούμε μπροστά σε μια ακόμα φάρσα της Ιστορίας. Όσο για το γερμανικό λούμπεν προλεταριάτο, δεν ακολούθησε τις προτροπές των Γερμανών κομμουνιστών: παρ’ όλ’ αυτά, εκείνο το μακρινό 1919, οι Σπαρτακιστές πίστεψαν για λίγες μέρες ότι η μπολσεβίκικη επανάσταση ήταν εφικτή. Η γενική απεργία της 7ης Ιανουαρίου στο Βερολίνο πρόβαλε ως αίτημα την εκδίωξη της σοσιαλδημοκρατικής κυβέρνησης και την αντικατάστασή της από εργατικά συμβούλια. Αλλά, οι εξεγερμένοι ήσαν μοιρασμένοι ανάμεσα στους μεταρρυθμιστές, στους ένοπλους κομμουνιστές και στους λούμπεν που δεν ήξεραν τι ήθελαν. Ο Μπέρτολτ Μπρεχτ περιέγραψε τις ταραχές και τον ρόλο εκείνου του κουρελοπρολεταριάτου σ’ ένα θεατρικό έργο με τίτλο «Ταμπούρλα μέσα στη νύχτα», το οποίο στη συνέχεια αποκήρυξε διότι, ως απολύτως ειλικρινές, δεν προωθούσε την υπόθεση της διεθνούς επανάστασης. Αν και η αποτυχία της γερμανικής εξέγερσης είχε ενδογενή αίτια —στην πραγματικότητα, επρόκειτο για απόπειρα πραξικοπήματος μιας ριζοσπαστικής μειοψηφίας— κατεπνίγη βάναυσα. Δολοφονήθηκαν, μεταξύ άλλων, η Ρόζα Λούξεμπουργκ και ο Καρλ Λίμπκνεχτ, ενώ λίγο αργότερα πέθαναν στη φυλακή ο Φραντς Μέρινγκ και ο Λέο Γιόγκιχες: ο γερμανικός κομμουνισμός έχασε τα καλύτερα στοιχεία του· ο δρόμος για την επικράτηση των Ναζί είχε ανοίξει.

Σχετικό Άρθρο

Πολιτικη & Οικονομια Γαλλική εθνοσυνέλευση: ευρύ κέντρο, φανατικά άκρα

Τριαντάφυλλος Δελησταμάτης 10.07.2024, 12:34

Το 2019 ο Μελανσόν επισκέφτηκε μαζί με τον γ.γ. του Κομμουνιστικού Κόμματος Φαμπιέν Ρουσέλ τον τάφο της Ρόζας στο Βερολίνο. Πράγμα παράδοξο: αντίθετα από τη Λούξεμπουργκ, ο Μελανσόν και ο Ρουσέλ, ως κληρονόμοι του Ροβεσπιέρου, δεν πιστεύουν στις πλειοψηφίες· πιστεύουν σε καλοπροαίρετα, «φιλολαϊκά» πραξικοπήματα. Και καθώς στη Γαλλία στον 21ο αιώνα δεν υπάρχουν πια ανθρακωρύχοι και βιομηχανικοί εργάτες σαν εκείνους της γαλλικής λογοτεχνικής παράδοσης, του Εμίλ Ζολά ας πούμε, η άκρα αριστερά στρέφεται στις κοινωνικά ανέντακτες ομάδες τις οποίες θωπεύει υποδαυλίζοντας θρησκευτικά και πολιτιστικά μίση. Εκτός του ότι με το ψηφοθηρικό του λεξιλόγιο απορρίπτει ως πολιτικό εγκληματία οποιονδήποτε διαφωνεί με την άκρα αριστερά, καθιστά τους Γάλλους μουσουλμάνους εύθικτους και καχύποπτους έναντι των συμπολιτών τους και διχάζει την κοινωνία συνάπτοντας αλλοπρόσαλλες συνεργασίες με ιμάμηδες και άλλους θρησκευτικούς ηγήτορες της μουσουλμανικής μειονότητας: από τροτσκιστής εναντίον των θρησκειών, ο Μελανσόν μεταμορφώθηκε σε ισλαμοαριστερό, ευρωσκεπτικιστή λαοκάπηλο με αποκορύφωμα αυτή την επικέντρωσή του στη δήθεν στιγματισμένη ισλαμιστική νεολαία —στην, κατά τη γνώμη του, σύγχρονη μορφή του λούμπεν προλεταριάτου το οποίο μπορεί να αναδειχθεί σε αντικαπιταλιστική δύναμη. Έτσι, στις βουλευτικές εκλογές, διάφοροι ακτιβιστές ισλαμολόγοι και στελέχη των Αδελφών Μουσουλμάνων συστρατεύτηκαν σιωπηρά με την «Ανυπότακτη Γαλλία» εκπροσωπώντας το δεξιότερο δυνατό πολιτικό όραμα και καθιστώντας ανάγλυφη τη θεωρία του πετάλου. Η Ρόζα Λούξεμπουργκ θα έφριττε μπροστά σ’ αυτές τις τρομερές διαστροφές της αριστεράς: αλλά αυτό δεν το αντιλαμβάνεται ούτε το ίδιο το ίδρυμα Rosa Luxemburg που στήριξε τον ΣΥΡΙΖΑ όπως στηρίζει σήμερα τον Μελανσόν.

Ο Μελανσόν δεν διεκδικεί την πρωθυπουργία· διεκδικεί την προεδρία ως το μοναδικό αξίωμα από το οποίο μπορεί να εφαρμόσει το λεβεντοπατριωτικό του πρόγραμμα: ανοιχτά σύνορα, επαναφορά του ορίου συνταξιοδότησης στην ηλικία των 60-62, αύξηση του κατώτατου μισθού κατά 20%, επιδόματα ανεργίας επί ενάμισι χρόνο, υψηλότεροι φόροι εισοδήματος και περιουσίας για τα ανώτερα δεκατημόρια, σχετικός απομονωτισμός ως προς την ΕΕ και τα διεθνή ζητήματα. Στο μεταξύ το ύφος του Μελανσόν γίνεται όλο και πιο υπεροπτικό, οι χειρονομίες του όλο και πιο αυταρχικές: με ένα δάχτυλο που υψώνεται μπροστά στη μύτη των συνομιλητών του, με αμετροέπεια και μισαλλοδοξία, ο επαναστάτης μεταμορφώνεται σε επίδοξο πραξικοπηματία. Ωστόσο, έχει δίκιο να μην επιδιώκει τη συγκατοίκηση με τον Εμμανουέλ Μακρόν: όχι μόνον επειδή οι δύο άνδρες έχουν διαφορετική κοσμοθεωρία και σιχαίνονται ο ένας τον άλλον, αλλά και επειδή η πρωθυπουργία θα αποκάλυπτε την ανικανότητά του να κυβερνήσει.