Η τοξική υποδοχή της Άννας Διαμαντοπούλου

Το ΠΑΣΟΚ είναι εδώ. Μπορεί όχι τόσο ενωμένο, σίγουρα όχι τόσο δυνατό, αλλά με όλες τις κακές του συνήθειες να έρχονται ξανά στην επιφάνεια. Αφορμή η υποψηφιότητα της Άννας Διαμαντοπούλου, η οποία συνοδεύτηκε από έναν ποταμό τοξικών σχολίων. Δράστες οι υπερασπιστές του παλιού καλού ΠΑΣΟΚ της φαντασίας τους, οι ίδιοι που άκουγαν Σημίτη και έβγαζαν τα τόμαχοκ του πολέμου. Γιατί, βέβαια, αυτό που κυρίως σηματοδοτεί η υποψηφιότητα της Διαμαντοπούλου είναι η σύνδεση με το εκσυγχρονιστικό ΠΑΣΟΚ και ιδιαίτερα με την κυβερνητική περίοδο  1993-2004. Τότε που ξεκίνησε η προσπάθεια σύγκλισης με την Ευρώπη η οποία οδήγησε και στην ένταξη στο ευρώ. Μια περίοδος η οποία κακολογήθηκε όσο καμία άλλη κι η οποία, παρά τις αδυναμίες της, οδήγησε σε ιστορικά επιτεύγματα. Έθιξε ωστόσο μια συγκεκριμένη αντίληψη κομματικής διαχείρισης του κράτους η οποία έχει αφήσει κατάλοιπα και στο σημερινό ΠΑΣΟΚ. Έτσι επιστρατεύουν κάθε είδους θεωρίες συνωμοσίας, κωμικές στη σύλληψή τους και φυσικά αντιφατικές. Άλλες βλέπουν συμφέροντα που θέλουν να κοντύνουν τον Μητσοτάκη, ενώ άλλες την αντιμετωπίζουν ως δεκανίκι της δεξιάς. Αρρωστημένα πράγματα που λένε πολλά γι’ αυτή τη μερίδα των επικριτών της. Αυτή είναι και η μοναδική τους αξία.

Σε λίγο διαφορετικό ύφος είναι το επιχείρημα της επετηρίδας, το οποίο πολλοί επικαλούνται. Πού ήταν τόσα χρόνια και πώς έρχεται σήμερα να μας αναστατώσει; Κατ’ αυτούς έπρεπε να συνεχίσει να χτυπά κομματικά ένσημα. Μπορεί μια τέτοια κριτική να έχει μια κάποια απήχηση σε όσους πάσχουν από κομματικό ιδρυματισμό. Για τους υπόλοιπους, ωστόσο, αποτελεί σίγουρα πλεονέκτημα της Διαμαντοπούλου το γεγονός ότι την τελευταία δεκαετία ασχολήθηκε με την πολιτική έξω από τα στενά πλαίσια της κομματικής στράτευσης και το ότι μέσα από το Δίκτυο, το οποίο μόνη της δημιούργησε, ήρθε σε επαφή με σημαντικούς  πολιτικούς και διανοητές από ολόκληρο τον κόσμο, ανταλλάσσοντας προβληματισμούς για τις κορυφαίες προκλήσεις της εποχής. Η προσφορά της στην προοδευτική παράταξη ήταν πολύ μεγαλύτερη από οποιαδήποτε κομματική δραστηριότητα θα μπορούσε να έχει.

Η πιο διαδεδομένη κριτική, ωστόσο, προς τη Διαμαντοπούλου είναι ότι εκπροσωπεί μια δεξιά εκδοχή του ΠΑΣΟΚ. Μετά την εμπειρία της «πρώτη φορά αριστεράς» θα περίμενε κανείς ότι κάποια στερεότυπα θα είχαν ξεπεραστεί, τουλάχιστον στον χώρο του ΠΑΣΟΚ. Φαίνεται πως όχι. Έτσι εγκαλείται από στελέχη του κόμματος για τις κοινωνικές τάξεις, την αναδιανομή του εισοδήματος ακόμα και για τον καπιταλισμό. Τι ακριβώς έχουν στον νου τους δεν είναι ποτέ σαφές. Αλλά τι στ’ αλήθεια σημαίνει αριστερά σήμερα; Τι μπορεί να σημαίνει σε μια χώρα με 10% ανεργία, η οποία πρέπει να επιτυγχάνει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης για να καλύπτει το δημόσιο χρέος της, και ταυτόχρονα είναι εγκλωβισμένη σε ένα προβληματικό παραγωγικό μοντέλο; Τι είναι πιο επαναστατικό από τις επενδύσεις και τις μεταρρυθμίσεις; Και πότε η αριστερά κατέθεσε σοβαρές προτάσεις πέρα από τις συνήθεις παραλλαγές του «λεφτά υπάρχουν»; Φόροι στα «υπερκέρδη» δηλαδή για να ενισχυθεί η κατανάλωση.

Αν μη τι άλλο, σε αυτά τα ζητήματα η Διαμαντοπούλου έχει δώσει συγκεκριμένα δείγματα γραφής. Σαν υπουργός άλλωστε έφερε την πιο ριζοσπαστική μεταρρύθμιση για την παιδεία, την οποία έθαψαν σε αγαστή σύμπνοια η δεξιά με την αριστερά. Αυτό, αλήθεια, τι την κάνει; Πού την τοποθετεί στην κλίμακα της ιδεολογικής καθαρότητας; Για να μην πούμε για τις μεταρρυθμίσεις σε σχέση με το κοινωνικό κράτος στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τις οποίες υποστήριξε και θεσμοθέτησε επί Ζακ Ντελόρ, ως Επίτροπος για ζητήματα εργασίας. Τι άλλο μπορεί να εννοούμε όταν μιλάμε για σύγχρονη ευρωπαϊκή αριστερά;

Στις επόμενες εκλογές δεν αποκλείεται, ίσως να είναι και πολύ πιθανό, κανένα κόμμα να μην έχει την αυτοδυναμία

Στο ίδιο μοτίβο είναι και η υπόρρητη συνήθως κριτική ότι τελικά η Διαμαντοπούλου θα οδηγήσει το ΠΑΣΟΚ σε συνεργασία με τον Μητσοτάκη. Αυτό μπορεί να συμβεί. Στις επόμενες εκλογές δεν αποκλείεται, ίσως να είναι και πολύ πιθανό, κανένα κόμμα να μην έχει την αυτοδυναμία. Αν είναι πρώτη η Νέα Δημοκρατία όμως, μόνο οπαδοί του Μελανσόν θα θεωρούσαν καλύτερη εκδοχή μια κυβέρνηση συνεργασίας ΝΔ-Βελόπουλου από μια κυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ. Και σε αυτήν την τελευταία περίπτωση, όσο πιο αδιάλλακτο θα εμφανίζεται το ΠΑΣΟΚ προεκλογικά τόσο περισσότερο θα κινδυνεύει να χάσει από τη συμμετοχή του στην κυβέρνηση.

Η εκλογή του επόμενου αρχηγού του ΠΑΣΟΚ δεν θα κριθεί φυσικά από τα βιογραφικά. Αν ωστόσο κάτι έδειξαν οι δύο τετραετίες Μητσοτάκη, είναι ότι η αντιπολίτευση των υψηλών τόνων και της πενιχρής ουσίας έχει πάψει να αποδίδει. Το ζητούμενο είναι να ανακτηθεί η χαμένη αξιοπιστία των προοδευτικών δυνάμεων. Κι αυτό προϋποθέτει μια ηγεσία η οποία έχει και την επικοινωνιακή αμεσότητα να απευθυνθεί στους απογοητευμένους ψηφοφόρους του χώρου, αλλά και την πολιτική συγκρότηση να κατανοήσει και να προτείνει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για το κόμμα και τη χώρα. Είναι μια πρόκληση για όλους τους υποψήφιους και κυρίως είναι μια πρόκληση για το ΠΑΣΟΚ. Αν την αξιοποιήσουν, τότε μπορεί η εκλογική διαδικασία να αποτελέσει την απαρχή της πολιτικής του ανάκαμψης. Αν αντιθέτως τη χαραμίσουν με προσωπικές επιθέσεις, τοξικά υπονοούμενα και ξύλινες αντιπαραθέσεις, τότε απλώς θα αφήσουν άλλη μία ευκαιρία να πάει χαμένη.