Κράτος Δικαίου, Συλλογική και Ατομική Ευθύνη

Το κείμενο που ακολουθεί προσπαθεί να προσεγγίσει την πολύπλοκη αλληλεπίδραση των εννοιών του τρίπτυχου, τον κρίσιμο ρόλο του ανθρώπινου παράγοντα και κάποιων ουσιαστικών αρχών της Διοίκησης των Οργανισμών που πρωτοστατούν στην ορθολογική λειτουργία του σύγχρονου δημοκρατικού κράτους.

Το Κράτος Δικαίου, με τους συνταγματικούς κανόνες που το πλαισιώνουν, εγγυάται την χρηστή διοίκηση και λειτουργία της Πολιτείας, από την εκάστοτε Κυβέρνηση κατά την περιορισμένη από τον νόμο θητεία της. Η συλλογική ευθύνη της Κυβέρνησης και των δημόσιων λειτουργών μαζί με την αντιστοιχούσα ατομική και συλλογική συν ευθύνη του πολίτη διασφαλίζουν την ειρηνική και αναπτυξιακή πορεία της χώρας.

Το Κράτος Δικαίου και η εξέλιξή του

Ο ορατός κίνδυνος που ελλοχεύει στην ομαλή λειτουργία του κράτους δικαίου εντοπίζεται στους εκάστοτε πολιτικά κυρίαρχους Πρωθυπουργούς οι οποίοι με γνώμονα την πολιτική τους υπεροψία για εξουσία επιδίδονται, παραβαίνοντας τους νόμους της πολιτείας, σε ιδιοτελείς και συλλογικές κομματικές πράξεις, σε βάρος του κοινωνικού συνόλου και των πολιτών.

Ιστορική εξέλιξη του κράτους δικαίου (1)

Η ιδέα της Δημοκρατίας (αρχές λαϊκής κυριαρχίας και πλειοψηφίας στη λήψη αποφάσεων), η εκλογή της διοίκησης (εξουσίας) από τον λαό, και η ιδέα του περιορισμού της κρατικής εξουσίας από τη νομοθεσία (κράτος δικαίου), εμφανίστηκαν από την αρχαιότητα (Δημοκρατία της Αθήνας). Όμως το κράτος δικαίου δεν λειτούργησε!

«Η πανίσχυρη δημοκρατική πλειοψηφία δεν σέβονταν τους νόμους ούτε αναγνώριζε δικαιώματα στους πολίτες. Ο Αθηναίος πολίτης συμμετείχε στην πολιτική διαδικασία αλλά μόνο ως ένα ανώνυμο μέλος της κοινότητας». Ιστορικό θύμα ο Σωκράτης, «καταδικάστηκε το 399π.Χ.σε θάνατο, γιατί ασκούσε κριτική στη δημοκρατία και στην αρχή της πλειοψηφίας».

Την εποχή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και του Μεσαίωνα η άσκηση της διοίκησης στηρίζονταν στην αρχή, «Ό,τι αρέσει στον ηγεμόνα έχει ισχύ νόμου, (Τον ηγεμόνα δεν τον δεσμεύουν οι νόμοι)».

Κατά την βιομηχανική επανάσταση, κυριάρχησαν ραγδαίες μεταβολές στην βιομηχανική παραγωγή, το εμπόριο την οικονομία, την αστικοποίηση, την πολιτιστική εξέλιξη της κοινωνίας και την νέα αντίληψη για την ελευθερία. «Η δημοκρατία εξελίσσεται σε αντιπροσωπευτική, το κράτος προστατεύει τα δικαιώματα του πολίτη, ενεργό πλέον μέλος της Πολιτείας, ξεχωριστή οντότητα με δικαιώματα και υποχρεώσεις». Το κράτος δικαίου την περίοδο αυτή ενδυναμώνεται:

• θέτει όρια στην εξουσία (ακόμα και της πλειοψηφίας),
• ελέγχει την πολιτική διαφθορά και δεν επιτρέπει την κρατική αυθαιρεσία
• έχει το μονοπώλιο της νόμιμης βίας, τιμωρεί το έγκλημα και ελέγχεται για τον τρόπο που χρησιμοποιεί αυτό το μονοπώλιο,
• προστατεύει τα ατομικά δικαιώματα

Όμως ο περιορισμός της εξουσίας και η προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων δεν αποτελούν ασφαλή εχέγγυα για την αντιμετώπιση της παντοδυναμίας της εξουσίας.

Ήδη ο Thomas Hobbes 1588-1679 (2) παραθέτει τους λόγους γιατί είναι εμπειρικά αδύνατο να περιοριστεί η εξουσία του ηγέτη:

• οι άνθρωποι, από τη φύση τους, είναι εγωιστές, ανταγωνιστικοί, καχύποπτοι και επιθυμούν δόξα και δύναμη.
• δεν υπάρχει η έμπιστη, προσωπικότητα με ηθικά κίνητρα και υπακοή στο δίκαιο (ο πολιτικά κυρίαρχος είναι πάνω από το νόμο, ακόμα και τον δικό του).

Η περίοδος αυτή συμπίπτει με την εποχή του διαφωτισμού, τον αιώνα του φωτός και του ορθού λόγου,1688-1789. Αναπτύχθηκαν οι επιστήμες, η κριτική σκέψη και η μελέτη της υπόστασης της προσωπικότητας του ατόμου, των ατομικών του ελευθεριών και της προσωπικής, πολιτιστικής, κοινωνικής και επαγγελματικής του ανέλιξης.

Οι φιλόσοφοι στοχαστές, Μοντεσκιέ και ο Ιμμάνουελ Καντ, γοητευμένοι από τον αρχαίο Έλληνα φιλόσοφο Αριστοτέλη συνέχισαν το έργο του ειδικότερα στην πολιτική διακυβέρνηση του κράτους.

Ο Μοντεσκιέ (3) θεμελιωτής της αστικής πολιτικής σκέψης θεωρούσε ότι «δεν υπάρχει ελευθερία όταν όλες οι εξουσίες συσσωρεύονται, στον πολιτικό ηγέτη, ή σε ομάδα ανθρώπων, ή στον ίδιο το λαό, γιατί οποιοσδήποτε από αυτούς είναι δυνατόν να αδικήσει και να καταπιέσει τον πολίτη και το κράτος. Κατοχύρωσε θεσμικά τον διαχωρισμό της εξουσίας μεταξύ του ηγεμόνα και της κυβέρνησής του (διοίκησης). Διαχώρισε τις τρεις λειτουργίες της διοίκησης, νομοθετική, εκτελεστική και δικαστική και τις ανέθεσε σε διαφορετικούς φορείς, με σκοπό να αποτραπεί η συγκέντρωση της εξουσίας και η διοικητική αυθαιρεσία. Ο Καντ οπαδός της κριτικής και ηθικής φιλοσοφίας έστρεψε την προσοχή του και στην πολιτική, με όραμά του την ανθρώπινη ηθική κοινωνία, μέσω της αλληλεξάρτησης εξουσίας-πολίτη, εντός των αυστηρών πλαισίων νομιμότητας, ηθικής και δικαίου.

Κράτος Δικαίου και η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ)

Η έννοια του κράτους δικαίου (4) περιλαμβάνει «μια διαφανή, δημοκρατική και πλουραλιστική νομοθετική διαδικασία με λογοδοσία, μια ανεξάρτητη αμερόληπτη και αποτελεσματική δικαστική προστασία, καθώς και τη διάκριση των εξουσιών. Όλες οι δημόσιες υπηρεσίες πρέπει πάντοτε να ενεργούν εντός των ορίων που καθορίζει ο νόμος. Επιβάλει και εξασφαλίζει ισότιμη προστασία και σεβασμό στα βασικά πολιτικά και ατομικά δικαιώματα και ελευθερίες, καθώς και την εφαρμογή των κανόνων και αξιών του κράτους δικαίου για τις δημοκρατίες, με επίκεντρο την καταπολέμηση της διαφθοράς». 

Το Ελληνικό Κράτος Δικαίου

Το κράτος δικαίου διασφαλίζεται εννοιολογικά από το Σύνταγμα και τους Νόμους της Πολιτείας(5), με κύριο μέλημα τον περιορισμό των εξουσιών της Κυβέρνησης για τη αποτροπή τυχόν αυθαίρετης και καταχρηστικής άσκησης εξουσίας σε βάρος των πολιτών:

• Η Πολιτεία θεσπίζει κανόνες δικαίου (νόμους) και δεσμεύεται, όπως και οι πολίτες για συμμόρφωση και εφαρμογή τους ( αρχή της νομιμότητας).
• Τα δικαιώματα του ατόμου τελούν υπό την εγγύηση του Κράτους, αξιοπρεπής διαβίωση, περιορισμός των κοινωνικών ανισοτήτων (κοινωνική συνοχή, αρθ.25 Συν/τος).
• Η έννομη αποτελεσματική και αντιγραφειοκρατική λειτουργία της Δημόσιας Διοίκησης.
• Η διάκριση των εξουσιών του κράτους(Νομοθετική, Εκτελεστική, και Δικαστική) με διαφορετικά όργανα για την ορθολογικότερη οργανωτική διάρθρωση της Πολιτείας (άρθρο26 Συν/τος.

Ειδικότερα κατά την ανάλυση της έννοιας της δημόσιας διοίκησης (6), «Η διοίκηση δεν αποτελεί πλήρη, αυτόνομη και διακριτή κρατική λειτουργία. Η Εκτελεστική λειτουργία μπορεί να διακριθεί στην Κυβερνητική λειτουργία, στον καθορισμό και κατεύθυνση της γενικής πολιτικής της χώρας, σύμφωνα με τους ορισμούς του συντάγματος και των νόμων και στην Διοικητική, η οποία αφορά στην καθημερινή διαχείριση των δημοσίων υποθέσεων της χώρας. Οι φορείς της διοικητικής λειτουργίας συνδέονται θεσμικά με τα όργανα της εκτελεστικής λειτουργίας.

Η Δημόσια Διοίκηση είναι η μακροχρόνια και πολυδιάστατη δραστηριότητα του κράτους με στόχο την εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος και τη διαχείριση των υποθέσεων της καθημερινότητας των πολιτών, όπως ορίζουν το Σύνταγμα και οι νόμοι της Πολιτείας. Οφείλει να εξελίσσεται και να εκσυγχρονίζεται λόγω των επιδράσεων των τεχνολογικών εξελίξεων και των σύγχρονων αρχών διοίκησης των οργανισμών, αρκεί να παραμένει εντός των ορίων του νόμου και των οδηγιών της κυβέρνησης.

Η διάκριση μεταξύ Κυβέρνησης και Δημόσιας Διοίκησης είναι αναγκαία και υποκινεί το ενδιαφέρον της διοικητικής επιστήμης για την αντιμετώπιση των φαινομένων της διαπλοκής της πολιτικής εξουσίας και των δημοσίων λειτουργών».

Ατομική Ευθύνη

Η ηθική φιλοσοφία του Καντ (7) χρησιμοποίησε την έννοια «πρόσωπο» από τον ρωμαϊκό νόμο. «Ο νόμος απευθύνεται, στο ελεύθερο πρόσωπο, που είναι ο αποδέκτης των νομικών προνομίων του (δικαιώματα, ελευθερίες κλπ.) και των νομικών βαρών του (καθήκοντα, ποινές κλπ). Η ευθυνοποίηση του ατόμου, μέσα από το νόμο το συνδέει με την κοινωνία και το κάνει υπόλογο των πράξεων και παραλήψεών του. … Η ευθύνη του ατόμου έναντι του νόμου συναντά δυο είδη περιορισμών, εσωτερικών και εξωτερικών. Οι εσωτερικοί περιορισμοί σχετίζονται με την δομή της προσωπικότητας του (συνείδηση) στην οποία κανένας νόμος δεν μπορεί να αντισταθεί. Ενώ οι εξωτερικοί περιορισμοί αναφέρονται σε νόμους και πράξεις της εξουσίας (κράτος), οι οποίοι, χωρίς απαραίτητα να υπακούν στον ηθικό νόμο, επιβάλλονται στους πολίτες. Αυτή η δοκιμασία της νομιμότητας δεν μπορεί να γίνει ποτέ αποδεκτή όταν ξεπερνά τις εσωτερικές εντολές του καθήκοντος. Ο νόμος πρέπει να σέβεται την φύση και τους σκοπούς των προσώπων που καλούνται να τον εφαρμόσουν». 

Η ηθική φιλοσοφική ιδέα του Καντ για την έμφυτη ατομική και συλλογική ευθύνη του ατόμου, από οποιαδήποτε θέση εργασίας στην ιεραρχική κλίμακα των οργανισμών, έχει έκτοτε εμπνεύσει τους επιστήμονες.

Η ελληνική οικογένεια με αμέριστη αγάπη, πιστή στις ηθικές αξίες της κοινωνίας και τους νόμους της πολιτείας, δημιουργεί τα θεμέλια της ψυχοσωματικής μας ανάπτυξης.

Αργότερα στα σχολεία διευρύνονται οι γνωστικοί μας ορίζοντες στις επιστήμες, στον πολιτισμό, στην καλλιέργεια της ψυχικής μας ωρίμανσης και στην ένταξή μας στο ενεργό ανθρώπινο δυναμικό της κοινωνίας με την ενσυνείδητη πλέον γνώση ότι οι πράξεις μας έχουν θετικές ή αρνητικές επιπτώσεις σε εμάς και στο κοινωνικό περιβάλλον. 

Στις μέρες μας, το ηθικό πλαίσιο της ατομικής και συλλογικής μας ευθύνης, προκαλείται ή/και αλλοιώνεται από εξωγενείς παράγοντες, εργασιακό και κοινωνικό περιβάλλον, οικονομικές συνθήκες, κομματικές επιρροές, θρησκευτικές αιρέσεις, με απρόβλεπτες συνέπειες. Έτσι δημιουργείται γύρω μας μια άλλη ομάδα συνανθρώπων μας, η οποία με την απόκτηση κάποιας εξουσίας, σύρεται με ευκολία σε πράξεις και συμπεριφορές ανήθικες και παράνομες.

Συλλογική Πολιτική Ευθύνη της Κυβέρνησης

Η διοίκηση, οργάνωση και λειτουργία της Πολιτείας εκχωρείται στην Κυβέρνηση σύμφωνα με το Σύνταγμα και τις γενικές αρχές διοίκησης των οργανισμών. Ο Πρωθυπουργός αναλαμβάνει, την εξουσία αυτή και την ατομική και συλλογική ευθύνη να ασκεί τα καθήκοντά του με την αυστηρή τήρηση της κείμενης νομοθεσίας, (εξουσία και ευθύνη συνυπάρχουν).

Συνευθύνεται ακόμη για τις εξουσίες και ευθύνες που εκχωρεί στους δημόσιους λειτουργούς της οργανωτικής διάρθρωσης (Υπουργοί, Διοικητές δημόσιων οργανισμών και λοιπά στελέχη).  

Τέλος, αναλαμβάνει θεσμικά την ευθύνη για τυχόν παράνομες πράξεις των προηγούμενων κυβερνήσεων για την διασφάλιση του κύρους, της συνέχειας και ομαλής λειτουργίας του Κράτους και της διεθνούς και εσωτερικής αξιοπιστίας του. Έργο των δικαστηρίων είναι ο επιμερισμός των τυχόν ευθυνών που αναλογούν στους υπόλογους.

Τι δεν πάει καλά με το Ελληνικό μας Κράτος Δικαίου;

Από τα παραπάνω γίνεται αντιληπτό ότι:

• Το συνταγματικά κατοχυρωμένο νομοθετικό πλαίσιο του Κράτους Δικαίου στην χώρα μας, είναι πλήρες και συμβατό με το αντίστοιχο των σύγχρονων πολιτισμένων δημοκρατιών.
• Η ατομική και συλλογική ευθύνη του απλού πολίτη (ηθική ή νομική) είναι συγκεκριμένη και κρίνεται από τους ηθικούς κανόνες της κοινωνίας και από τα δικαστήρια για τις αξιόποινες πράξεις και συμπεριφορές του. Όμως ενώ η οποιαδήποτε παρανομία του πολίτη τιμωρείται άμεσα, η δικαίωσή του για τις παράνομες πράξεις της Πολιτείας προς αυτόν καθυστερεί ή/και παραγράφεται!
• Το κράτος εκχωρεί τις εξουσίες του ( νομοθετική, δικαστική, και εκτελεστική) σε ανεξάρτητους φορείς για να αποτρέψει τη συγκέντρωσή τους σε ένα πρόσωπο. Ειδικότερα η Κυβέρνηση ο φορέας της εκτελεστικής εξουσίας για λόγους χρηστής διαχείρισης, έχει περιορισμένη τετραετή θητεία και αναλαμβάνει, με λογοδοσία, τη διοίκηση και λειτουργία της Πολιτείας εφαρμόζοντας τους νόμους της.

Που εντοπίζεται το πρόβλημα:

• Στην προσωπικότητα και στις αρχές και ηθικές αξίες του ηγέτη. Χάριν της εξουσίας πρωθυπουργοί και κομματικοί εκπρόσωποι του λαού στο κοινοβούλιο απεμπολούν τιμιότητα, ακεραιότητα, αξιοπρέπεια, σεβασμό στην κοινωνία και τον πολίτη και εμπλέκονται σε παράτυπες ιδιωφελείς και κομματικές δραστηριότητες ξένες προς τα συνταγματικά οριζόμενα πολιτικά τους καθήκοντα, κατά αντιδεοντολογικό τρόπο και με σοβαρές μακροχρόνιες κοινωνικές επιπτώσεις.
• Στον τρόπο που ασκούν οι κομματικές Κυβερνήσεις την, για ορισμένο χρόνο, εξουσία διοίκησης και λειτουργίας της αέναης, συνεχούς, σταθερής και αναπτυξιακής πορείας της Πολιτείας (Δημόσια Διοίκηση). Κάθε νέα Κυβέρνηση με την ανάληψη των καθηκόντων της δημιουργεί το δικό της κομματικό Κράτος και Δημόσια Διοίκηση κατά παράβαση της αρχής της διάκρισης των εξουσιών. Αλλάζει τους επικεφαλής των δημόσιων υπηρεσιών και οργανισμών (ΝΠΔΔ) καθώς και τα στελέχη της οργανωτικής διάρθρωσής τους, ακόμη και απλοί υπάλληλοι μετακινούνται. Επίσης άτυπα παρεμβαίνει και στο έργο των ανεξαρτήτων εξουσιών, της νομοθετικής και της δικαστικής. 

Για αυτές τις ενέργειες δεν υπάρχει ελεγκτικός μηχανισμός προστασίας του νομικού πλαισίου του κράτους δικαίου που να επαναφέρει στην τάξη την παρανομούσα κυβέρνηση, αλλά ούτε και διαμαρτυρία από τα κόμματα της αντιπολίτευσης με το ισχυρό κίνητρο της προοπτικής μελλοντικής ανάληψης της εξουσίας και άσκησή της κατά πανομοιότυπο τρόπο.

Η Βουλή. Στον ιερό βωμό της Δημοκρατίας ασκείται το κοινοβουλευτικό της έργο, η νομοθετική εξουσία, ο έλεγχος της εφαρμογής του κυβερνητικού προγράμματος και των πράξεων της Κυβέρνησης. Ο πρόεδρός της ορίζεται από την Κυβέρνηση. Ο κομματικός φανατισμός των βουλευτών συχνά αποτελεί εμπόδιο στην αμερόληπτη, συλλογική και συναινετική άσκηση των βουλευτικών τους καθηκόντων και στην επεξεργασία των προς ψήφιση νόμων. Η αίθουσα των συνεδριάσεων μετατρέπεται, συχνά, σε πολεμική κομματική αρένα. Αν και ο νόμος δεσμεύει όλους τους πολίτες για την εφαρμογή του πολλοί νόμοι ψηφίζονται με τις ισχνές πλειοψηφίες των εκπροσώπων του λαού στη βουλή και η εφαρμογή τους δημιουργεί σοβαρά κοινωνικά προβλήματα. Νοιάζεται κάποιος για την απήχηση αυτής της πολιτικής πράξης στην κοινωνία; Απλά η πλειοψηφία καλύπτει τη νομιμότητα!

Τα Δικαστήρια. Οι άτυπες παρεμβάσεις των Κυβερνήσεων στην δικαστική εξουσία περιορίζουν τον βαθμό ανεξαρτησίας στη λειτουργία τους, η γραφειοκρατία γιγαντώνεται ενώ σοβαρές και κοινωνικά επικίνδυνες είναι οι συνέπειες από τις μεγάλες καθυστερήσεις στην απόδοση της δικαιοσύνης.

Η Δημόσια Διοίκηση. Σοβαρές είναι οι δυσλειτουργικές συνέπειες από την παραβίαση βασικών αρχών της επιστήμης της διοίκησης των οργανισμών:

• Στους οργανισμούς το ακραίο φαινόμενο, «ο ηγέτης εκχωρεί συγκεκριμένη εξουσία με λογοδοσία σε φορέα ο οποίος με την ανάληψη των καθηκόντων του την ιδιοποιείται και επεμβαίνει στο έργο των άλλων λειτουργιών του οργανισμού», αντιμετωπίζεται ακαριαία, με άμεση απομάκρυνση και δίωξη του άναρχου φορέα.
• Το αντίστοιχο φαινόμενο στη δημόσια διοίκηση του κράτους μας είναι μόνιμο από όλες τις κομματικές κυβερνήσεις, το νομοθετικό πλαίσιο προστασίας του κράτους από τις καταχρηστικές πράξεις των κυβερνήσεων υπάρχει, η εφαρμογή του είναι χρονοβόρα, πολλές φορές αδιέξοδη με συνέπειες σωρευτικές και καταστροφικές (η δεκαετής οικονομική κρίση)!
• Οι συχνές αλλαγές στη διοίκηση και λειτουργία της Δημόσιας Διοίκησης που επιχειρούνται από τις περιορισμένης θητείας κομματικές κυβερνήσεις αποτελούν ανασχετικό παράγοντα στην συνέχεια, σταθερότητα και ομαλή λειτουργία του Κράτους στη διασφάλιση του δημόσιου συμφέροντος και της επίλυσης των προβλημάτων της καθημερινότητας των πολιτών.
• Η επιλογή του προσωπικού με την επικράτηση κυρίως κομματικών κριτηρίων δημιουργεί σοβαρές ανακολουθίες μεταξύ των προσόντων που απαιτούν οι θέσεις εργασίας και των εργασιακών δεξιοτήτων των ατόμων που τις καλύπτουν.
• Οι εργαζόμενοι βρίσκονται σε συνεχή κομματικό διχασμό, το εργασιακό περιβάλλον είναι δυσλειτουργικό, αναποτελεσματικό και χωρίς συστήματα αξιολόγησης της ποιοτικής εκτέλεσης της εργασίας και της ανάπτυξης-εξέλιξής του προσωπικού.

Σταθερό λειτουργικό και αυστηρό σύστημα ελέγχου της δημοκρατίας. Υπάρχουν νομοθετημένα αναχρονιστικά συστήματα ελέγχου σε όλους τους τομείς των δημόσιων υπηρεσιών. Ο εκσυγχρονισμός και εφαρμογή τους εμποδίζεται από την έλλειψη συνεργασίας και συναίνεσης όλων των κομμάτων της βουλής. Κάθε κυβέρνηση εφησυχάζει στον εφήμερο πολιτικό της βίο με απλές εκθέσεις ιδεών επί του θέματος. Τα αποτελέσματα γνωστά, όπως αξιολόγηση εκπαιδευτικών, φορολογικό σύστημα, αποτελεσματικότητα δικαιοσύνης, υγεία, ασφάλεια…!

Υπάρχουν διορθωτικές κινήσεις;

Η αγανάκτηση και η αδιαφορία των πολιτών, η πρόσφατη αποχή στις εκλογές, είναι διάχυτη για την πολιτική εικόνα της χώρας. Η ανησυχητική έξαρση των πολιτών σε παράνομες κοινωνικές πράξεις οφείλεται, κατά κάποιο τρόπο, στην αλλοτρίωσή του ήθους και των ηθικών αξιών τους και από τις πράξεις και συμπεριφορές των κομματικών μας κυβερνήσεων. Ένα παράδειγμα: τι πρότυπα κοινωνικής συμπεριφοράς αποκομίζουν τα δημοτικά σχολεία που επισκέπτονται την Βουλή, όταν μετά την πανηγυρική υποδοχή τους από τα κόμματα, συναντούν το εμπόλεμο φραστικά κομματικό περιβάλλον με την απρεπή και αντιδεοντολογική συμπεριφορά των βουλευτών; Διορθωτικές κινήσεις είναι επιτακτικές.

Αφύπνιση των πολιτικών μας από τον κομματικό τους λήθαργο. Οι μακροχρόνιες επιπτώσεις στην κοινωνία από την ηθική διαφθορά του κομματικού μας συστήματος, η αναξιοκρατία, η ανευθυνότητα και η ανεντιμότητα πολλών λειτουργιών, της δημόσιας διοίκησης, δικαιοσύνης, εκπαίδευσης, υγείας, ασφάλειας δηλητηριάζουν καθημερινά τους πολίτες στην προβληματική επίλυση των καθημερινών τους προβλημάτων.

Απεγκλωβισμός του κράτους από τις κομματικές κυβερνήσεις και εφαρμογή των ασφαλιστικών δικλίδων του νομικού πλαισίου του κράτους δικαίου στη λειτουργία της δημοκρατίας.

Ανεξάρτητη κομματικά Δημόσια Διοίκηση. Εξαιτίας του δομικού κομματικού χαρακτήρα της και των συχνών κομματικών αλλαγών της ηγεσίας της, στερείται στρατηγικού σχεδιασμού, συντονισμού, συνέχειας και σταθερότητας στη λειτουργίας της και βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις, μεταξύ των χωρών της ΕΕ, από απόψεως εκσυγχρονισμού της. Ήδη από το 2016 έχει εκδοθεί από την ΕΕ η «Ποιότητα της Δημόσιας Διοίκησης, μια εργαλειοθήκη για τους επαγγελματίες της» (8), ενώ με προγράμματα εκσυγχρονισμού της επιδοτούνται τα κράτη μέλη της. Η χώρα μας υλοποιεί τα προγράμματα αυτά σε ικανοποιητικό βαθμό, απομένει η εξάλειψη της κομματικής εκμετάλλευσης της δημόσιας διοίκησης. 

Οι πολιτικοί μας απορροφημένοι από τους κοντόφθαλμους κομματικούς τους ορίζοντες αδυνατούν να παρακολουθήσουν, σε συλλογικό πολιτικό επίπεδο, τις επικίνδυνες προκλήσεις των παγκόσμιων τεχνολογικών εξελίξεων της κλιματικής αλλαγής και των οικονομικών και κοινωνικών ανατροπών που πλήττουν κυρίως ευάλωτες χώρες, όπως και η χώρα μας και να κοιτάξουν με υπευθυνότητα, μελέτη και ιδέες το μέλλον της ανθρωπότητας.

Μόνο μια κρίση συνείδησης των υπευθύνων της χώρας υπό το βάρος κοινωνικών πιέσεων για τον εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης να φέρει αποτελέσματα.

Παραπομπές:

1. Το Κράτος Δικαίου» Αριστείδη Ν. Χατζή Καθηγητή Φιλοσοφίας, Δικαίου & Θεσμών, Πανεπιστήμιο Αθηνών

https://users.uoa.gr › LT2018_Rule_of_Law 

2. Άγγλος φιλόσοφος διανοητής- θεμελιωτής του σύγχρονου κράτους και ιδρυτής της πολιτικής φιλοσοφίας
3. Μοντεσκιέ: Ο διαφωτιστής φιλόσοφος πίσω από τη διάκριση των εξουσιών

 ΕΡΤnews Δάφνη Σκαλιώνη TheCollector.com, Biography, University of Kent,

4. Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Κράτος Δικαίου .
5. Πολιτική και Δίκαιο Β΄ Λυκείου «Βασικές αρχές του Συντάγματος»
6. Η έννοια της δημόσιας διοίκησης

Ευγενία Πρεβεδούρου

https://www.prevedourou.gr › η-έννοια-της-δημόσιας-διο.

7. Καντ Rotzer Scruton Oxford, εκδ Το Βημα σελ.135^ε
8. Η ποιότητα της Δημόσιας Διοίκησης O_P_A_Final.pdf