Έρχεται τελικά η εξαήμερη εργασία;

Ποια συμφέροντα προστάτεψαν όσοι κινδυνολογούσαν για την «εξαήμερη εργασία»; Των εργαζομένων ή των φίλων τους των αφεντικών; «Αφού είχαν προηγουμένως διαλύσει το μαχητικό εργατικό κίνημα, ήταν αναμενόμενο κανείς να μην αντιδράσει και τελικά να περάσουν τα καπιταλιστικά, ιμπεριαλιστικά, αντεργατικά, νεοφιλελεύθερα σχέδιά τους για να μας βάλουν όλους να δουλεύουμε έξι μέρες την εβδομάδα». Αυτή, που θα μπορούσε να είναι η θέση ενός κομμουνιστικού κόμματος για το θέμα της «εξαήμερης εργασίας», έγινε αίφνης η θέση –κοινός τόπος– όλων των κομμάτων της αντιπολίτευσης. Θέση που υποστήριξαν με πάθος στελέχη σχεδόν όλων των κομμάτων, με οργισμένες καταγγελτικές δηλώσεις τους στο σύνολο των μέσων ενημέρωσης της χώρας. Είχαν προφανώς στο μυαλό τους ότι κανείς δεν θα διαβάσει τον νόμο και στην ομίχλη της καταιγιστικής ειδησεογραφίας, θα έμενε στους πολίτες η εντύπωση ότι η ανάλγητη κυβέρνηση ξεζουμίζει τους εργαζόμενους. Περίπου αυτό που λέγαμε παλιά «θα τους πίνει το αίμα με το μπουρί της σόμπας». 

Μέχρι που ήρθαν σήμερα τα στοιχεία από την ΕΡΓΑΝΗ για την εφαρμογή του μέτρου κατά το πρώτο δεκαπενθήμερο του Ιουλίου. Τότε φάνηκε το πόσο εφήμερα ήταν αυτά τα υποτιθέμενα πολιτικά κέρδη και το πώς με την υιοθέτηση μιας τέτοιας καιροσκοπικής στάσης, οι πολιτικοί συμβάλλουν αποτελεσματικά στον εξευτελισμό του πολιτικού συστήματος εν γένει. Ειδικότερα, έγινε γνωστό πως μόλις το 0,076% των επιχειρήσεων της χώρας υπέβαλαν αίτηση και ταυτόχρονα πληρούσαν τα κριτήρια για την υπαγωγή στον νόμο. Αίφνης, όλοι αυτοί που κινδυνολογούσαν το προηγούμενο διάστημα, εξαφανίστηκαν. 

Πιθανολογώ ότι απλώς ανασυντάχθηκαν και αναζητούν νέο αφήγημα για να κινδυνολογήσουν. Τους προτείνω το ιδιαίτερα αποτελεσματικό: «αυτό που συνέβη ήταν μια πρόβα για να επεκτείνουν στη συνέχεια το μέτρο σε όλους τους εργαζόμενους». Θα μπορούσαν επίσης να υποστηρίξουν ότι «η εξαήμερη εργασία δεν ήταν παρά μόνον η αρχή και έρχεται ο χειρότερος χειμώνας από συστάσεως του ελληνικού κράτους, όπου η κυβέρνηση θα νομοθετήσει για την επταήμερη εργασία, γιατί όχι και για την οκταήμερη». Υπάρχει άλλωστε και το ακλόνητο επιχείρημα ότι την είδηση για εξαήμερη εργασία υιοθέτησαν και πολλά διεθνή μέσα ενημέρωσης. Εννοείται φυσικά ότι καθώς είναι «ξένα», δεν αμφισβητούνται. Κανείς φυσικά δεν μπήκε στον κόπο να εξετάσει τι ακριβώς έλεγαν τα ξένα μέσα ενημέρωσης κι αν είχαν υιοθετήσει την άποψη περί καθολικής εφαρμογής του μέτρου σε όλους τους Έλληνες εργαζόμενους. Άποψη που διακινούσαν σχεδόν άπαντες. Για την ενίσχυση του επιχειρήματος μπορεί να χρησιμοποιηθεί κατά περίπτωση και η αντιδιαστολή με τα «πετσωμένα» μέσα ενημέρωσης στην Ελλάδα. 

Δυστυχώς για το ωραίο αφήγημα της ανένδοτης αντιπολίτευσης, υπάρχει ακόμη η κοινή λογική. Είναι προφανές ότι για να θεσμοθετηθεί ένα τέτοιο μέτρο έκτης βάρδιας μέσα στην ίδια εβδομάδα, κάποια ανάγκη θα ερχόταν να καλύψει. Όσοι γνωρίζουν πώς λειτουργεί η βιομηχανία, αλλά και μερικές ακόμη δραστηριότητες, αντιλαμβάνονται ότι και πριν την εφαρμογή του νόμου υπήρχαν εργοδότες που υποχρέωναν τους εργαζόμενους να δουλέψουν επιπλέον προκειμένου να μη διακοπεί η εικοσιτετράωρη λειτουργία της επιχείρησης. Προφανώς υπήρχαν και εργαζόμενοι που συναινούσαν υπό το βάρος της πίεσης της εργοδοσίας, καθώς μπορεί να είχαν ανάγκη τη δουλειά. Αυτό που ήρθε να ρυθμίσει ο νόμος είναι η πιθανή ασυδοσία. Για κακή τύχη των κινδυνολόγων, κανείς δεν μπορεί να πιστέψει ότι οι εργοδότες υποχρέωσαν την κυβέρνηση να νομιμοποιήσει μια πρακτική που συνέβαινε έτσι κι αλλιώς. Κυρίως γιατί συνέβαινε στη ζούλα και χωρίς φυσικά να υποχρεούται ο εργοδότης να καταβάλει επιπλέον χρήματα για το μεροκάματο. Με τον καινούργιο νόμο όμως, αν κάποιος εργάζεται Σαββατοκύριακα παίρνει επιπλέον προσαύξηση που μπορεί να φτάνει από 40 έως και πάνω από 150%. 

Με δεδομένο ότι η ανεργία βρίσκεται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα δεν είναι καθόλου εύκολο να βρει κανείς εργαζομένους. Αυτός άλλωστε ήταν ο λόγος για τον οποίο εξαρχής η κυβέρνηση υποχρεώθηκε να ψηφίσει έναν τέτοιον νόμο.

Υπάρχει φυσικά κι ένα άλλο ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί. Γιατί η κυβέρνηση δίνει τη δυνατότητα στους εργοδότες να ξεζουμίζουν τους εργαζόμενούς τους, ενώ θα μπορούσαν να προσλάβουν άλλους και να βρουν δουλειά άνθρωποι που σήμερα χειμάζονται. Με δεδομένο ότι η ανεργία βρίσκεται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα δεν είναι καθόλου εύκολο να βρει κανείς εργαζομένους. Αυτός άλλωστε ήταν ο λόγος για τον οποίο εξαρχής η κυβέρνηση υποχρεώθηκε να ψηφίσει έναν τέτοιον νόμο. Όσοι επιχειρούν και αναζητούν εργαζομένους αντιλαμβάνονται ότι συν τω χρόνω είναι ολοένα και δυσκολότερο το να τους βρουν. Αν συνυπολογίσει κανείς ότι οι εργαζόμενοι αυτοί πρέπει να είναι και καταρτισμένοι, το πράγμα γίνεται ακόμα πιο δύσκολο. Αν κανείς βάλει στην εξίσωση και την περιοδικότητα που δημιουργεί η ραγδαία ανάπτυξη του τουρισμού στην αγορά εργασίας, τότε μιλάμε για πραγματική κόλαση. Υπάρχουν βιομηχανίες που κινδυνεύουν να διακόψουν την εικοσιτετράωρη γραμμή παραγωγής τους. Κάτι τέτοιο θα σήμαινε πολλαπλάσιο κόστος, ακόμη κι από το να πληρώσουν τα πολύ αυξημένα μεροκάματα που προβλέπονται από τον νόμο. 

Αν ξεπεράσουμε το επίπεδο της αστείας κινδυνολογίας των πολιτικών, τότε μπορούμε να αναζητήσουμε απαντήσεις σε ένα πραγματικό ερώτημα. Θα σταματήσουν δηλαδή κάποιοι εργοδότες να βάζουν τους δύσμοιρους εργαζόμενούς τους να εργάζονται στη ζούλα και χωρίς τις προσαυξήσεις; Η απάντηση είναι πιθανότατα όχι. Πάντοτε θα υπάρχουν κακά αφεντικά που θα προσπαθούν όντως να ξεζουμίσουν όσους εργάζονται γι’ αυτούς, αντί να τους τιμούν. Ωστόσο πλέον δεν υπάρχουν δικαιολογίες, όπως υπήρχαν προηγουμένως. Η επιθεώρηση εργασίας δεν θα δέχεται την επίκληση μιας έκτακτης ανάγκης που οδήγησε τον εργοδότη σε μια τέτοια απόφαση. Αν υπάρχει έκτακτη ανάγκη, υπάρχει και ο σχετικός νόμος που του επιτρέπει να ζητήσει από τον εργαζόμενο να δουλέψει επιπλέον βάρδια – με το αντίστοιχο αντίτιμο φυσικά. Ειδάλλως, αυστηρά πρόστιμα. Και αυτό το αντίτιμο είναι κάτι που επιζητούν οι εργαζόμενοι. Μαθημένοι εδώ και δεκαετίες στην ασυδοσία των εργοδοτών, είχαν συνηθίσει να εργάζονται περισσότερο και χωρίς αντάλλαγμα. Το να εργάζονται τώρα με επιπλέον αμοιβή, μοιάζει μια τεράστια αλλαγή για τις ζωές τους. Βλέποντας, λοιπόν, με απόσταση και πιο ψύχραιμα τη στάση όσων κινδυνολόγησαν το προηγούμενο διάστημα, μπορεί κανείς να πει με ασφάλεια ότι δεν κόπτονταν για τα δικαιώματα των εργαζομένων. Οι περισσότεροι από αυτούς άλλωστε, δεν έχουν εργαστεί ούτε μία μέρα ή τουλάχιστον δεν εργάστηκαν ποτέ σε τόσο σκληρές συνθήκες εργασίας. Ενδεχομένως κάποιος κακόβουλος θα μπορούσε να σκεφτεί ότι κόπτονταν για τα συμφέροντα των εργοδοτών. Για να μην επιτρέψουν δηλαδή στο κράτος να βάλει μια τάξη στην ασυδοσία και να συνεχίσουν οι φίλοι τους, τα αφεντικά να εκμεταλλεύονται με μπουρί της σόμπας ή χωρίς τους εργαζόμενους. Χωρίς φυσικά να τους πληρώνουν.