Προφανώς η ψηφιακή μετάβαση έχει βοηθήσει τους πολίτες και τους έχει απαλλάξει από περιττά πηγαινέλα. Την ίδια στιγμή ωστόσο είναι φανερές οι αδυναμίες.
Τι συμβαίνει με τη γραφειοκρατία στην εφορία, την καθυστέρηση διεκπεραίωσης μιας υπόθεσης, τα ανύπαρκτα ραντεβού και τον ψηφιακό μετασχηματισμό
Λίγο καιρό πριν φύγει από τη ζωή ο πρώην διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιώργος Προβόπουλος, είχε μοιραστεί τη σουρεαλιστική εμπειρία του στον ΕΦΚΑ, όταν προσπάθησε να διεκπεραιώσει υπόθεσή του. Είχε κλείσει ραντεβού μέσω του τηλεφωνικού αριθμού του οργανισμού. Όταν έφτασε στα γραφεία ωστόσο διαπίστωσε ότι δεν υπήρχε πουθενά το όνομά του. Έκπληκτος έμαθε από την κυρία επί της υποδοχής ότι ο αριθμός αυτός, τον οποίο διαχειρίζεται ιδιωτική εταιρεία, μάλλον δεν λειτουργεί, ότι οι κοπέλες οι οποίες απαντούν στο τηλέφωνο δεν έχουν ιδέα, αλλά ότι μπορεί να κλείσει ξανά ραντεβού, στον ίδιο αριθμό, μόνο συγκεκριμένες ημέρες όμως και μόνο απογεύματα! Πώς και γιατί δεν έμαθε ποτέ.
Η εμπειρία του Προβόπουλου βέβαια δεν είναι ούτε μοναδική και δυστυχώς ούτε σπάνια. Μια ανάλογη είχε η φίλη μου Αναστασία. Έκλεισε κανονικά ραντεβού με την εφορία μέσω του προβλεπόμενου αριθμού, όταν έφτασε όμως βρέθηκε σε ένα έρημο γραφείο γεμάτο κούτες, με μια υπάλληλο, η οποία της είπε ότι κακώς ήρθε, ότι πρέπει να απευθυνθεί σε μια άλλη υπηρεσία, διότι σε αυτήν πέρασαν οι αρμοδιότητες της συγκεκριμένης εφορίας. Όπως καταλαβαίνετε, έγραψε η φίλη μου στο FB, μου έκλεισαν ραντεβού, μέσω της επίσημης πλατφόρμας, «σε κάτι που δεν υπάρχει».
Βέβαια η Αναστασία θα μπορούσε να θεωρηθεί και τυχερή διότι της έκλεισαν ένα, έστω ανύπαρκτο, ραντεβού. Ο φίλος μου ο Κώστας προσπαθούσε ματαίως να κλείσει ραντεβού με (πρώην) ταμείο υπαγόμενο στον ΕΦΚΑ επί τρεις μήνες, χωρίς αποτέλεσμα. Είδε κι απόειδε, αποφάσισε λοιπόν να αξιοποιήσει την υπηρεσία της τηλεδιάσκεψης. Έστειλε όσα του ζήτησαν για να γνωρίζουν τι θέλει, και τις τρεις φορές όμως τον έστησαν στο διαδικτυακό ραντεβού! Άνευ δικαιολογίας. Τελικά, ακολουθώντας συμβουλές τρίτων, τους έστειλε μέιλ ζητώντας να του στείλουν τη βεβαίωση που είχε ανάγκη για να βγει στη σύνταξη. Απάντηση δεν είχε πάρει 6 και πλέον μήνες αφότου ξεκίνησε η περιπέτειά του.
Αυτό με τις απρόσωπες επαφές πάντως είναι προβληματικό. Άλλη φίλη μου έχασε τους γονείς της τα τελευταία χρόνια. Πρώτα τον πατέρα της κάποια χρόνια πριν.
Όταν έχασε τη μητέρα της είχε μια εκκρεμότητα η οποία έπρεπε να διευθετηθεί, όπως και έγινε μέσα σε λίγες ημέρες. Το ίδιο ζήτημα έπρεπε να διευθετηθεί και για τον πατέρα της. Η δυνατότητα προσωπικής επαφής όμως έχει καταργηθεί. Επικοινώνησαν λοιπόν ηλεκτρονικά με την εφορία και ενημερώθηκαν ότι θα αναλάβει το θέμα υπάλληλος της υπηρεσίας. Τέσσερις μήνες μετά, η στερεότυπη απάντηση που παίρνουν, ηλεκτρονικά φυσικά, είναι ότι θα ενημερωθούν μόλις το αναλάβει μία ή ένας υπάλληλος!
Και δεν είναι μόνο τα ραντεβού. Είναι και η πρόσθετη γραφειοκρατία που μπαίνει με αφορμή τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Διότι, βρε αδερφέ, δεν είναι κόπος μια ακόμη δηλωσούλα. Έτσι ο φίλος μου ο Δημήτρης ανακάλυψε ότι για το δεκάμετρο ιστιοπλοϊκό του, το οποίο είναι και ναυταθλητικό, έχει να συμπληρώσει τρεις διαφορετικές δηλώσεις για τρεις διαφορετικούς φόρους και τέλη! Αυτά την ώρα που έχει δημιουργηθεί και ειδικό ηλεκτρονικό μητρώο, το οποίο θα μπορούσε απλώς να βγάζει τα σχετικά ποσά, κατά τα φαινόμενα όμως έγινε έτσι για να περνά η ώρα και να μαζεύουν χαρτιά οι υπόχρεοι.
Όχι μία, αλλά πολλές επιπλέον δηλώσεις θα υποχρεωθούν να κάνουν όσοι νοικιάζουν ακίνητά τους σε βραχυχρόνια μίσθωση. Διότι πέραν των ενοίκων που δηλώνουν κάθε μήνα, θα πρέπει να κάνουν ξεχωριστή δήλωση και για το τέλος ανθεκτικότητας, το οποίο επιβλήθηκε από φέτος. Το οποίο επίσης θα μπορούσε να υπολογίζεται αυτομάτως, να καταβάλλεται μαζί με το φόρο ή ό,τι άλλο. Αλλά πώς αλλιώς θα ταλαιπωρήσουμε τους φορολογούμενους αν δεν προσθέσουμε λίγη γραφειοκρατία; Και βέβαια το βαφτίσαμε τέλος ανθεκτικότητας, να του δώσουμε λίγο πράσινο χρώμα. Ως γνωστόν η υποκρισία περισσεύει. Εννοείται ότι σε κάθε δήλωση πρέπει να συμπληρωθούν οι ίδιες, άχρηστες για την εφορία, πληροφορίες για το ακίνητο.
Προφανώς η ψηφιακή μετάβαση είναι πολύ περισσότερο από αυτά ή και άλλα παρόμοια περιστατικά. Έχει βοηθήσει τους πολίτες και τους έχει απαλλάξει από περιττά πηγαινέλα. Την ίδια στιγμή ωστόσο είναι φανερές μια σειρά αδυναμίες. Η πρώτη και πιο σημαντική είναι ότι σε αρκετές περιπτώσεις η γραφειοκρατία όχι μόνο δεν έχει μειωθεί αλλά αντιθέτως αυξήθηκε. Επειδή όλα γίνονται ηλεκτρονικά, δεν θεωρείται σημαντικό να ζητείται ένα ακόμα στοιχείο, μία ακόμα ακόμα δήλωση. Καθώς δεν υπάρχει κεντρικός έλεγχος, η αύξηση της γραφειοκρατίας μάλιστα μπορεί να πηγαίνει εκθετικά. Κάθε υπηρεσία κάνει το δικό της, ζητά τις δικές της πληροφορίες, απαραίτητες φυσικά, πώς ζούσαμε χωρίς αυτές. Έτσι μερικές φορές καταλήγουμε σε παραλογισμούς.
Η δεύτερη αδυναμία είναι μια τυφλή εμπιστοσύνη στην τεχνολογία με παραίτηση από βασικές υποχρεώσεις του κράτους. Επειδή μπήκε ο αριθμός ή καταργήθηκε η προσωπική επαφή, τα αφήνουμε στην τύχη τους. Το αποτέλεσμα είναι ότι αν κάτι πάει στραβά, ο πολίτης νιώθει ανήμπορος και αποκλεισμένος. Προσλαμβάνει την τεχνολογία εχθρικά, ιδίως αν δεν είναι εξοικειωμένος στη χρήση της. Και μια πιο προσωπική παρατήρηση: οι υπουργοί όταν τους επισημαίνονται αδυναμίες τις καταλαβαίνουν, έχουν ωστόσο μηδαμινό κίνητρο παρέμβασης αν δεν υπάρχει σαφές πολιτικό κόστος. Επαφίενται για τα υπόλοιπα στους υπηρεσιακούς παράγοντες των οποίων η δουλειά είναι να παράγουν γραφειοκρατία, ενίοτε και για θέματα τα οποία δεν καταλαβαίνουν.
13°
