Γαλλία: Και τώρα τι;

Οι Γάλλοι ψηφοφόροι κινητοποιήθηκαν για μια ακόμα φορά —την έσχατη στιγμή— και το κόμμα της Μαρίν Λεπέν, αν και φαίνεται ότι εκφράζει γύρω στο 35% του εκλογικού σώματος, κέρδισε μαζί με τους συνεργαζόμενους «μόνο» 143 έδρες. Υπενθυμίζω ότι πολλές δημοσκοπήσεις έδιναν στο ευρωσκεπτικιστικό κόμμα μέχρι και 288 έδρες, τουτέστιν την πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση. Νομίζω ότι αυτές οι υποθέσεις και οι θρήνοι περί «ανόδου της ακροδεξιάς» προέρχονταν από πηγές που δεν γνωρίζουν τη Γαλλία: η Γαλλία είναι μια χώρα που όλοι διακηρύσσουν ότι ξέρουν — οι δημοσιολογούντες έχουν δημιουργήσει πολλές παρεξηγήσεις τις οποίες επαναλαμβάνουν οι τουρίστες στο Παρίσι και άλλοι τυχάρπαστοι ξερόλες.

Γαλλία: Όλα τα δεδομένα μετά τα αποτελέσματα των εκλογών

Να με λίγα λόγια πώς έχουν τώρα τα πράγματα. Κατ’ αρχάς, η περιβόητη «άνοδος της ακροδεξιάς» είναι μύθος: το κόμμα της Λεπέν, όπως γράφω επί σειράν ετών έχοντας βαρεθεί τον ίδιο μου τον εαυτό, έχει μόνο ένα επιχείρημα· είναι one issue candidate. Αν δεν υπήρχε η ισλαμιστική διείσδυση, θα είχε παραμείνει Εθνικό Μέτωπο και θα είχε περιθωριοποιηθεί σε ένα χώρο φασιστοπειδών. Δεν υπάρχει άνοδος της ακροδεξιάς, υπάρχει στήριξη στο μοναδικό κόμμα που δεν μασάει τα λόγια του επί του θέματος Ισλάμ-κοινοτισμός-ευταξία-κοινωνική συνοχή-πολιτιστική ταυτότητα. Όσο για το υπόλοιπο πρόγραμμα της Εθνικής Συσπείρωσης, ουδείς από τους ψηφοφόρους το γνωρίζει, άρα ουδείς μπαίνει στον κόπο να το αμφισβητήσει μολονότι η αμφισβήτηση είναι εύκολη: οι λεπενιστές δεν ξέρουν τι τους γίνεται. Εν πάση περιπτώσει, η σημερινή γαλλική Εθνοσυνέλευση περιλαμβάνει 143 άτομα τα οποία θα συμπεριφέρονται άσχημα και θα υπονομεύουν το νομοθετικό έργο. Το κύριο χαρακτηριστικό της Εθνικής Συσπείρωσης είναι η επιθυμία διάλυσης, η επιδίωξη του χάους: ακριβώς όπως και της Ανυπότακτης Γαλλίας, οι εκπρόσωποι της οποίας στην Εθνοσυνέλευση είχαν πάντοτε ανάρμοστη συμπεριφορά μέσα στην αίθουσα και έξω από αυτή. Επαναλαμβάνω λοιπόν πως, σε ό,τι αφορά την Εθνική Συσπείρωση, το μόνο που μπορεί να κάνει η προεδρία και η κυβέρνηση που θα σχηματιστεί είναι να πάρουν από τα χέρια της τα καυτά ζητηματάκια στα οποία έχει δίκιο —ώστε να μην έχει τίποτα με το οποίο να παίζει και να επικεντρωθεί στα κουβαδάκια της.

H Aνυπότακτη Γαλλία και οι άλλοι ακροαριστεροί σχηματισμοί κέρδισαν περίπου τις μισές από τις 182 έδρες του Νέου Λαϊκού Μετώπου. Αυτή ήταν και αυτή παραμένει η δύναμη της άκρας αριστεράς: αν και τα τελευταία χρόνια επικεφαλής είναι ο βετεράνος Ζαν-Λυκ Μελανσόν, η παράταξη έχει μακρά ιστορία και βαθιές ρίζες στη Γαλλία. Η άκρα αριστερά έχει σημαδέψει τους Γάλλους με τα ήθη της και με τα αντανακλαστικά της. Εξαιτίας αυτών των ηθών και των αντανακλαστικών, στη σημερινή συγκυρία, ο Ζαν-Λυκ Μελανσόν έχει δηλώσει ότι δεν πρόκειται να συνεργαστεί με την προεδρία — από την πλευρά του ο Εμμανουέλ Μακρόν έχει δηλώσει ότι δεν θέλει να συνεργαστεί με τους εξτρεμιστές. Μένει να δούμε λοιπόν ποιοι από το Σοσιαλιστικό Κόμμα θα προχωρήσουν στους επιθυμητούς συμβιβασμούς: οι δηλώσεις των Σοσιαλιστών Oλιβιέ Φωρ και Φρανσουά Ολλάντ μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων δεν ήταν ενθαρρυντικές· αντιθέτως, το ύφος τους ήταν διχαστικό και καταγγελτικό· αυτή είναι η πολιτική κουλτούρα στη Γαλλία· τέτοια είναι η στενότητα του πνεύματος που μας φέρνει σε αδιέξοδα. Νομίζω ωστόσο ότι πολλοί αριστεροί ψηφοφόροι δεν ευθυγραμμίζονται με τους υψηλούς τόνους της παραδοσιακής αριστεροσύνης: ακόμα και στελέχη του κόμματος του Μελανσόν απομακρύνθηκαν από την ηγεσία εξαιτίας του αριστερού σεχταρισμού· ο François Ruffin, ένας αξιαγάπητος τυπάκος που έζησε όλη την πολιτική του ζωή στην άκρα αριστερά διατηρώντας την ανθρωπιά του, εξελέγη παρότι διαφοροποιήθηκε. Η εκλογή του Ruffin μού φαίνεται μια ζωντανή απόδειξη της υπέρβασης του σεχταρισμού.

Η παράταξη του Εμμανουέλ Μακρόν κέρδισε 163 έδρες μαζί με τους συνεργαζόμενους: pas mal. Pas mal du tout. Τώρα, αναμένεται να λειανθούν οι διαφορές της με την κεντροδεξιά των Républicains και των συνεργαζομένων οι οποίοι κέρδισαν 68 έδρες μαζί με τα εύσημα ότι δεν προσχώρησαν στην Εθνική Συσπείρωση: το κεντροδεξιό κόμμα αντιστάθηκε στον πειρασμό διαγράφοντας τον πρόεδρό του Eric Ciotti, ο οποίος μπήκε, με το έτσι θέλω, σαν από μια τρελή παρόρμηση, στη λίστα της Λεπέν. Οπωσδήποτε, αν και η κεντροδεξιά θα στηρίξει την προεδρία, το νομοθετικό έργο θα είναι δύσκολο: η Γαλλία δεν μπορεί να κυβερνηθεί χωρίς 240-250 καλοπροαίρετους βουλευτές. Όμως, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η συνεργασία της ομάδας του Λαϊκού Κόμματος με τη Renew Europe νομίζω πως είναι εύκολη και πιθανώς αυτονόητη.

Όποια κυβέρνηση κι αν προκύψει, η Γαλλία παραμένει χώρα των άκρων: η αριστερά, οι φιλελεύθεροι και οι ακροδεξιοί δεν θα συμφωνήσουν ποτέ σε μια σειρά από καίρια ζητήματα όπως είναι η δημοσιονομική πολιτική, τα ελλείμματα, η αγροτική πολιτική, η παιδεία και η πολιτιστική ταυτότητα. Αυτή η μόνιμη ασυνεννοησία φέρνει τη Λεπέν σε ισχυρή θέση με ένα τέλειο αφήγημα διαμαρτυρίας προς εκμετάλλευση: ενόψει της εκστρατείας της για τη γαλλική προεδρία του 2027 μπορεί να λέει ότι η νίκη του κόμματός της εκλάπη μέσω των αφύσικων συμμαχιών και των παραιτήσεων στις τριγωνικές ψηφοφορίες: όπως όλοι ξέρουμε, το αφήγημα περί κλοπής των εκλογών ακούγεται και στις ΗΠΑ και γνωρίζει σημαντική επιτυχία.

Ο Μακρόν είχε δίκιο που προκήρυξε πρόωρες εκλογές, παρόλο που, όπως αναμενόταν, κατέληξαν σε σύγχυση. Η απόφαση ήταν καθήκον και δικαίωμά του: αν και κατά κάποιον τρόπο άνοιξε το Κουτί της Πανδώρας, οι Γάλλοι έπρεπε να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Τις ανέλαβαν και γι’ αυτό πιστεύω ότι ο Γάλλος πρόεδρος δικαιώθηκε. Τώρα θα δούμε αν το πολιτικό προσωπικό, συμπεριλαμβανομένου του ιδίου, δείξει εξυπνάδα, ευελιξία και διάθεση δημιουργίας, όχι διάθεση εμπρησμού και καταστροφής: η παρουσία του Raphaël Glucksmann στο Σοσιαλιστικό Κόμμα ίσως συμβάλει στην απομόνωση του Μελανσόν —μολονότι ο εν λόγω ανακατώστρας έχει τη δημοτικότητα που έχει— και στον σχηματισμό μιας σταθερής τρικομματικής κυβέρνησης που να εκπροσωπεί και να καθρεφτίζει τη γαλλική κοινωνία.

Προς το παρόν και μέχρι τους Ολυμπιακούς που ξεκινούν στις 26 Ιουλίου στο Παρίσι, θα χρειαστεί μάλλον μια υπηρεσιακή κυβέρνηση η οποία θα δώσει χρόνο για διαπραγματεύσεις, καθησυχάζοντας παραλλήλως τις αγορές —όπως συνηθίζουμε να λέμε— ώστε να μην προκληθεί χρηματιστηριακή κρίση. Διότι, μόνο αυτό μας έλειπε. Ωστόσο, το συμπέρασμα είναι γνώριμο: η γαλλική κοινωνία χαρακτηρίζεται από βαθιά αριστερά ένστικτα και η παραδοσιακή της επαναστατικότητα είναι άλλοτε σωτήρια, άλλοτε ολέθρια. Ας μην ξεχνάμε ότι σε ορισμένες φάσεις της ιστορίας, το επαναστατικό πνεύμα συνδυάστηκε με δειλία, θρασυδειλία και άλλα ηθικά σφάλματα. Η σχετική ήττα της Εθνικής Συσπείρωσης είναι πολύ θετική εξέλιξη· μένει να δούμε πώς θα ηττηθεί, με τον τρόπο του, και το αντίθετο άκρο.