ΠΑΣΟΚ: Ώρα πραγματικών αποφάσεων

Το αποτέλεσμα -και- της κάλπης των Ευρωεκλογών έδειξε τα όρια ανόδου ή έστω ρυθμού ανόδου του ΠΑΣΟΚ. Πολλά μπορούν να λεχθούν για τις ευθύνες της ηγεσίας του (ευθύνες που είναι υπαρκτές), αλλά όποιος σταθεί εκεί και πιστέψει ότι το πρόσωπο του αρχηγού και οι γύρω από αυτόν διευθετήσεις προσώπων είναι η πραγματική αιτία, απλά, πλανάται πλάνην οικτρά.

ΠΑΣΟΚ: Τα δύο μεγαλύτερα προβλήματα του κινήματος

Το ΠΑΣΟΚ έχει δύο βαθύτερα προβλήματα που, όσο δεν τα αντιμετωπίζει, το καθηλώνουν στο ποσοστό που βλέπουμε. Το πρώτο είναι η γεωγραφική ανισορροπία των ποσοστών του. Αυτή την ανισορροπία την έχουμε επισημάνει και στο παρελθόν, δεν είναι δηλαδή καινούργια. Από αυτή την ανισορροπία εκλέχθηκε πρόεδρος και ο κ. Ανδρουλάκης που κυριάρχησε στην επαρχία. Αυτή η ανισορροπία δεν προέρχεται από το πόσο «τρέχουν» τα στελέχη του, προέρχεται από την φύση της ψήφου στο ΠΑΣΟΚ, δηλαδή στην επαρχία είναι πιο εύκολη η άνοδος του, λόγω του ανθρώπινου δυναμικού που διαθέτει από το παρελθόν, ένα μέρος του οποίου συμμετέχει ενεργά στην τοπική αυτοδιοίκηση, είναι έτσι πιο εύκολο να επανασυστήσει τα δίκτυά του στην επαρχία, όπου οι φορείς του μηνύματός του μπορούν να είναι συγκεκριμένα άτομα. Στα αστικά κέντρα, όπου τα προσωπικά δίκτυα είναι περιορισμένα το μήνυμα του ΠΑΣΟΚ δεν φτάνει στους πολίτες ή δεν τους πείθει. Είναι χαρακτηριστικό ότι συνολικά στην Αττική υπολείπεται του ΚΚΕ, είναι δηλαδή στην 4^η θέση, ενώ στην Δυτική Αττική και στην Β΄ Πειραιά βρίσκεται στην 5^η θέση. Αυτό δεν μπορεί παρά να προβληματίσει για το ίδιο το μήνυμα, ποιους αφορά, πως διαχέεται στις (απρόσωπες) γειτονίες της Αττικής, πόσο πειστικό είναι.

Εδώ ακριβώς βρίσκεται το δεύτερο πρόβλημα. Δεν είναι τόσο το επικοινωνιακό ή αν η εκφορά του λόγου από τον κ. Ανδρουλάκη μπορεί «να σε κερδίσει», αν ο κ. Δούκας μπορεί να χωρέσει δύο καρπούζια -τον Δήμο και το κόμμα- στην ίδια μασχάλη (παρότι είναι απολύτως υπαρκτό ως θέμα και δίκαιο ως ερώτημα) ή αν ο κ. Γερουλάνος μπορεί να γεννήσει ταυτίσεις με συγκεκριμένα κοινωνικά στρώματα (ή όποιος/α άλλο/η κατέλθει υποψήφιος/α). Δεν είναι δηλαδή η επιφάνεια του μηνύματος, ο τρόπος παράδοσής του ή ακόμα και η επάρκεια της ηγεσίας με τον συμβατικό τρόπο που συνήθως την αντιμετωπίζουμε, αλλά, είναι ο τρόπος που το ΠΑΣΟΚ «καταναλώνεται ως προϊόν». Το ΠΑΣΟΚ την τελευταία δεκαετία δεν «καταναλώνεται» από τους πολίτες ως «πολιτικό προϊόν», αλλά μάλλον ως «πολιτιστικό προϊόν» που αντανακλά και υπενθυμίζει μια περασμένη εποχή. Όσο διατηρείται αυτή η οπτική για το ΠΑΣΟΚ, αυτό δεν μπορεί να αποτελέσει και να αντιμετωπιστεί ως πραγματική πρόταση εξουσίας.

Αυτό ακούγεται ενδεχομένως κάπως αφηρημένο, είναι όμως απολύτως πραγματικό και έχει παραμορφώσει την εικόνα του ΠΑΣΟΚ στους πολίτες. Είναι το σύνολο εκείνων των πολιτιστικών στοιχείων που το συνοδεύουν πλέον, κάνοντας την εικόνα του να συνδέεται με έναν λίγο γλυκό- λίγο νοσταλγικό τρόπο με ένα εξιδανικευμένο παρελθόν, το καθιστούν όμως απολύτως «ανίκανο» να δημιουργήσει ένα πολιτικό μήνυμα που να διεισδύσει στο εκλογικό κοινό. Από κόμμα εξουσίας, έγινε meme και φράσεις όπως «ΠΑΣΟΚ- ωραία χρόνια», «ΠΑΣΟΚ- ουίσκι και του Καρρά οι δίσκοι», «Παλιό ΠΑΣΟΚ το ορθόδοξο. Έγινε προϊόντα όπως παπούτσια, πασχαλινές λαμπάδες και κούπες καφέ. Τίποτα όμως από αυτά δεν υποδηλώνει την ταύτιση του υποκειμένου με το κόμμα και το μήνυμά του, λειτουργούν όλα στο πλαίσιο μιας ευρύτερης πολιτισμικής αναφοράς και αποδοχής του παρελθόντος όπου τοποθετείται -εκ των πραγμάτων- και το ίδιο το ΠΑΣΟΚ. Για να το πούμε πιο απλά, όταν προεκλογικά ο Κυριάκος Μητσοτάκης παρουσίασε στο Tik-Tok παπούτσια ΝΔ, το έκανε εντός ενός πλαισίου που ο ίδιος έλεγχε και εξυπηρετούσε (ασχέτως επιτυχίας η μη) ένα αφήγημα προερχόμενο από τον ίδιο, όλα όσα αναφέραμε πριν για το ΠΑΣΟΚ (παπούτσια, λαμπάδες, φράσεις, memes) λειτουργούν πέρα από το ΠΑΣΟΚ και δεν οριοθετούνται (δηλαδή δεν εργαλειοποιούνται) από αυτό, αντίθετα το οριοθετούν εκείνα. Αυτή η οριοθέτηση είναι που πρώτα από όλα καθηλώνει το ΠΑΣΟΚ και το καθιστά αδύναμο να συνομιλήσει με δυναμικές κοινωνικές ομάδες, μετατρέποντάς το σε «κομμάτι του παρελθόντος και όχι του μέλλοντος». Αυτό είναι και το μεγάλο πρόβλημα που πρέπει να λύσει το ΠΑΣΟΚ, αυτό όμως δεν λύνεται απλά με μια αλλαγή (ή επανεκλογή) αρχηγού.