ΗΠΑ – Debate: Η ξεκάθαρη ήττα του Μπάιντεν και το στοίχημα του Τραμπ

Μερικές φορές, κλισέ ρητά και τετριμμένες εκφράσεις συνοψίζουν και αποτυπώνουν την πραγματικότητα καλύτερα από οποιαδήποτε μακροσκελή ανάλυση: με τη φύση δεν μπορεί να τα βάλει κανείς. Όποιος συντονίστηκε στις 4:00 τα χαράματα για να παρακολουθήσει το debate μεταξύ του Τζο Μπάιντεν και του προκατόχου του, Ντόναλτ Τραμπ, δεν άργησε να συνειδητοποιήσει το προφανές, δηλαδή πως ο νυν Αμερικανός Πρόεδρος μάλλον δεν έχει πλέον ούτε τη σωματική, κυρίως ούτε την πνευματική ικανότητα να παραμείνει στον Λευκό Οίκο για άλλα τέσσερα χρόνια.

Αμέσως μετά τη λήξη της τηλεμαχίας, τα αμερικανικά μέσα έκαναν λόγο για τη χειρότερη εμφάνιση υποψηφίου προέδρου σε debate στην ιστορία, ενώ τα πρώτα λεπτά της διαδικασίας χαρακτηρίστηκαν ως τα χειρότερα της προεδρίας Μπάιντεν μέχρι σήμερα. Ο Δημοκρατικός πρόεδρος εμφανίστηκε εμφανώς ταλαιπωρημένος, οριακά συγχυσμένος, ενώ η ξέπνοη φωνή του –η οποία αποδόθηκε μεσούσης της τηλεμαχίας σε κρύωμα– συνέθετε μια εικόνα απεγνωσμένης αδυναμίας. Απέναντι στον Μπάιντεν, ο Τραμπ έπαιξε το παιχνίδι ακριβώς όπως έπρεπε, πετυχαίνοντας να συγκρατήσει τον εαυτό του και κερδίζοντας τις εντυπώσεις σε επίπεδο εικόνας· ωστόσο, η ήττα του Μπάιντεν δεν συνεπάγεται αυτομάτως σε νίκη για τον Τραμπ.

Η απογοητευτική εικόνα του Τζο Μπάιντεν και οι ψίθυροι αντικατάστασής του

Είναι εξαιρετικά άβολο να περιγράφει κανείς την –απόλυτα φυσιολογική– φθορά ενός ηλικιωμένου ανθρώπου, ειδικά όταν αυτή γίνεται τόσο προφανής. Ωστόσο, από τη στιγμή που ο Μπάιντεν αποφάσισε να αθετήσει την υπόσχεση που είχε δώσει το 2020, πως θα αποτελούσε έναν μεταβατικό πρόεδρο ο οποίος δεν θα διεκδικούσε την επανεκλογή του, τότε το ερώτημα του ενός εκατομμυρίου σε ό,τι θα αφορούσε τις εκλογές του 2024 θα ήταν αν ο ίδιος έχει την ικανότητα να παραμείνει στην προεδρία μέχρι τα 86 του. Οι ενδείξεις πως ο Αμερικανός πρόεδρος βρίσκεται σε σαφώς χειρότερη κατάσταση σε ό,τι αφορά την φυσική και πνευματική του ακεραιότητα είχαν πληθύνει σημαντικά τους τελευταίους μήνες και η τηλεμαχία αποτελούσε –θεωρητικά– τη μεγαλύτερή του ευκαιρία να αποδείξει πως μπορεί να κερδίσει ξανά τον επικοινωνιακά χαρισματικό αντίπαλό του και να ανταποκριθεί στις προκλήσεις μιας ακόμα θητείας στον Λευκό Οίκο. Και όλα αυτά μάλιστα σε έναν τόσο τεταμένο πολιτικό χρόνο σε διεθνές επίπεδο. Εν τέλει, η εμφάνιση του Μπάιντεν στο debate ήταν βγαλμένη από τους χειρότερους εφιάλτες των Δημοκρατικών, καθώς το καταστροφικό του ξεκίνημα απέναντι στον Τραμπ έπεισε ακόμα και τους ενθερμότερους υποστηρικτές του πως η κατάσταση της υγείας του είναι πολύ δύσκολα αναστρέψιμη.

Σε επίπεδο θέσεων, ο Μπάιντεν είχε απόλυτη ανάγκη μια πειστική εμφάνιση, αλλά απέτυχε πλήρως να δώσει πειστικές απαντήσεις και να εξηγήσει το όραμά του

Κατά τη διάρκεια της τηλεμαχίας η εικόνα του Μπάιντεν βελτιώθηκε μέχρι ενός σημείου, ωστόσο πολύ δύσκολα ένας κρίσιμος αριθμός αναποφάσιστων ψηφοφόρων θα πειστεί πως η αρχική του εικόνα αποτελεί απλώς μια κακή στιγμή. Σημαντικότερα, η αδύναμη εικόνα του Μπάιντεν συνοδεύτηκε από μια σταθερή σύγχυση σε ρητορικό επίπεδο, καθώς πολλές φορές κατά τη διάρκεια του ντιμπέιτ, ο Δημοκρατικός υποψήφιος μπέρδευε τα θέματα τα οποία ανέλυε ή προχωρούσε σε ασαφείς συνάψεις μεταξύ τους, οι οποίες καθιστούσαν εξαιρετικά δύσκολη την παρακολούθηση της σκέψης του. Έξυπνα, ο Τραμπ σημείωσε σε ένα σημείο πως δεν είναι σίγουρος για το τι ακριβώς είχε απαντήσει ο Μπάιντεν στην ερώτηση που του τέθηκε, αλλά πως ήταν σίγουρος πως ούτε ο ίδιος ο πρόεδρος είχε καταλάβει ακριβώς τι είχε πει. Σε επίπεδο θέσεων, ο Μπάιντεν είχε απόλυτη ανάγκη μια πειστική εμφάνιση, καθώς το ύψος του πληθωρισμού στις ΗΠΑ, οι διεθνείς προκλήσεις τις οποίες αντιμετωπίζει η Ουάσιγκτον, αλλά και κρίσιμα κοινωνικά θέματα (όπως ο περιορισμός του δικαιώματος των εκτρώσεων από το Ανώτατο Δικαστήριο), αποτελούν προκλήσεις στις οποίες ο ίδιος θα πρέπει να ανταποκριθεί εφόσον επανεκλεγεί τον Νοέμβριο· ο πρόεδρος απέτυχε πλήρως να δώσει πειστικές απαντήσεις, αλλά και να εξηγήσει το όραμά του.

Η εικόνα του Μπάιντεν ήταν τόσο απογοητευτική, σε σημείο που ήδη ορισμένα στελέχη εντός των Δημοκρατικών εξετάζουν την πιθανότητα αντικατάστασής του ενόψει των εκλογών του Νοεμβρίου. Φυσικά, ένα τέτοιο σενάριο είναι εξαιρετικά δύσκολο να υλοποιηθεί –ενώ θα αποτελέσει παράλληλα μια πρωτοφανή και κάπως ντροπιαστική εξέλιξη–, ωστόσο το γεγονός και μόνο πως η εσωτερική αμφισβήτηση έχει αυξηθεί μετά το βράδυ της Πέμπτης αποδεικνύει πως η επιλογή του Μπάιντεν να διεδκικήσει ξανά την προεδρία ήταν πιθανότατα εσφαλμένη.

Ο ανανεωμένος Τραμπ και το στοίχημα της διεύρυνσης της απήχησής του

Απέναντι στον καταβεβλημένο αντίπαλό του, ο Τραμπ έκανε ακριβώς ό,τι έπρεπε ώστε να επικρατήσει κατά κράτος σε επίπεδο εικόνας. Έχοντας προφανώς προετοιμαστεί καλύτερα συγκριτικά με το 2016 και το 2020 –ακόμα και αν ο ίδιος το αρνείται ώστε να ενισχύσει το αντιστυστημικό του προφίλ– ο Ρεπουμπλικάνος πρώην πρόεδρος δεν προέβη σχεδόν σε καμία ρητορική ακροβασία εναντίον του Μπάιντεν, κρατώντας ένα σοβαρό –για τα προσωπικά του δεδομένα– προφίλ, και τους τόνους όσο πιο χαμηλά μπορούσε. Αρκεί να σημειωθεί πως όταν σε κάποια φάση του debate οι δύο διεκδικητές έφτασαν να αλληλοκατηγορούνται για το ποιος είναι ο καλύτερος golfer μεταξύ τους, ο Τραμπ ήταν εκείνος που είπε «ας μην κάνουμε σαν παιδιά τώρα». Παράλληλα, ο Τραμπ δεν έχασε την ευκαιρία να εκμεταλλευτεί την εικόνα του Μπάιντεν, δηλώνοντας κατηγορηματικά πως ο αντίπαλός του απλώς δεν έχει πλέον την ικανότητα να είναι πρόεδρος, συνδέοντας αυτή την –μάλλον αντικειμενική– πραγματικότητα με την τοποθέτησή του σχετικά με τα πεπραγμένα της προεδρίας Μπάιντεν, την οποία χαρακτήρισε επανειλημμένα ως τη χειρότερη στην ιστορία.

Σε επίπεδο θέσεων και πολιτικής ουσίας, ο Τραμπ επιβίωσε, χωρίς να εντυπωσιάσει, προχωρώντας σε αναμενόμενες απαντήσεις. Παρ’ ότι ο Μπάιντεν –ολόσωστα– τον κατηγόρησε για την εμπλοκή του, τουλάχιστον σε ιδεολογικό επίπεδο, για τα γεγονότα της 6ης Ιανουαρίου, ο Τραμπ εξέτρεψε τη συζήτηση στα πεπραγμένα της δικής του θητείας. Στις κατηγορίες του αντιπάλου του σχετικά με την υπόθεση της Στόρμι Ντάνιελς, ο πρώην πρόεδρος απάντησε με τις κατηγορίες τις οποίες αντιμετωπίζει ο γιος του Μπάιντεν, Χάντερ. Η ρητορική απόδοση του Τραμπ δεν ήταν εντυπωσιακή, ωστόσο η κατάσταση του Μπάιντεν δεν του επέτρεψε να πιέσει τον Ρεπουμπλικάνο υποψήφιο ώστε να υποπέσει σε ένα μεγάλο λάθος ή να τον αναγκάσει να παραμείνει σε θέση άμυνας καθ’ όλη τη διάρκεια της τηλεμαχίας.

Ο Τραμπ κατάφερε να παραμείνει απόλυτα ήρεμος καθ’ όλη τη διάρκεια του debate, αποφεύγοντας να απαντήσει σε ορισμένους χαρακτηρισμούς του Μπάιντεν, κάτι που ενίσχυσε σημαντικά την εικόνα του

Πιστός στην κληρονομιά της πολιτικής του σταδιοδρομίας μέχρι σήμερα, ο Τραμπ προχώρησε σε αμέτρητες ασάφειες και ανακρίβειες, σχεδόν σε κάθε θέση σε ό,τι αφορούσε τη δικιά του θητεία ή του αντιπάλου του, όμως ο Μπάιντεν δεν κατάφερε να εκμεταλλευτεί τα ανοίγματα που του άφησε ο Τραμπ ώστε να τον αντιμετωπίσει σε επίπεδο ειλικρίνειας και πρακτικής πολιτικής. Ο Τραμπ κατάφερε  να παραμείνει απόλυτα ήρεμος καθ’ όλη τη διάρκεια του debate, αποφεύγοντας να απαντήσει σε ορισμένους χαρακτηρισμούς του Μπάιντεν, κάτι που ενίσχυσε σημαντικά την εικόνα του.

Το δεύτερο, κατά κάποιον τρόπο, ερώτημα του ενός εκατομμυρίου σε ό,τι αφορά τον Τραμπ είναι το αν η εμφάνισή του, όπως  και η καμπάνια του στη συνέχεια, θα αρκούν ώστε να προσελκύσει περισσότερους μετριοπαθείς και αναποφάσιστους. Δεδομένα, οι οπαδοί του Τραμπ θα σταθούν δίπλα του μέχρι το τέλος, ωστόσο ο ίδιος δεν παύει να αποτελεί έναν εξαιρετικά προβληματικό υποψήφιο, ο οποίος δύσκολα μπορεί να απευθυνθεί σε ένα μεγάλο ακροατήριο λόγω ιδιοσυγκρασίας. Μπορεί ο Τραμπ να νίκησε τον Μπάιντεν χτες, ωστόσο το αν πέτυχε να κλέψει ψηφοφόρους του αντιπάλου του μένει ακόμα να φανεί.

Ένα προδιαγεγραμμένο αποτέλεσμα;

Στο debate των Αντιπροέδρων στις εκλογές του 2012, ο Μπάιντεν κυριολεκτικά εξαΰλωσε το ανερχόμενο αστέρι των Ρεπουμπλικάνων –και συνυποψήφιο του Μιτ Ρόμνεϊ– Πολ Ράιαν. Η παρουσία του Μπάιντεν στην παραδοσιακά αδιάφορη τηλεμαχία των Αντιπροέδρων έμεινε στην ιστορία, καθώς αποτέλεσε μια από τις πιο καθηλωτικές και πλήρεις εμφανίσεις στην αμερικανική ιστορία· η τότε συντριπτική νίκη του Μπάιντεν εναντίον του Ράιαν αποτέλεσε κατά κάποιον τρόπο το έναυσμα ώστε να ξεκινήσει και ο ίδιος να επεξεργάζεται το ενδεχόμενο της προεδρικής θέσης το 2016 – κάτι που τελικά δεν έπραξε λόγω του θανάτου του γιου του, Μπο. Δώδεκα χρόνια αργότερα, ο Μπάιντεν αποτελεί δυστυχώς μια ξεθωριασμένη σκιά του εαυτού του και δεν μπορεί να κάνει σχεδόν τίποτα ώστε να ανατρέψει αυτή τη συνθήκη. Αρκεί να σκεφτεί κανείς πως ο Τραμπ είναι μόλις τρία χρόνια νεότερος του Μπάιντεν, ωστόσο η εικόνα των δύο διεκδικητών του Λευκού Οίκου δεν θα μπορούσε να συγκριθεί.

Αν η χτεσινή ήττα του Μπάιντεν ήταν προδιαγεγραμμένη, ενδεχομένως το ίδιο να ισχύει πλέον και σε ό,τι αφορά το αποτέλεσμα του Νοεμβρίου

Ο Μπάιντεν του 2012 θα έπρεπε μόνο να ανησυχεί μήπως οι θέσεις τις οποίες εκφράζει ο Τραμπ απηχούσαν πειρσσότερο στο αμερικανικό εκλογικό σώμα. Χτες, ο Τραμπ πέτυχε –κάνοντας απλά τα αυτονόητα– να πείσει τους Αμερικανούς, αλλά και τη διεθνή κοινότητα, πως ο αντίπαλός του απλώς δεν μπορεί να παραμείνει πρόεδρος για ακόμα τέσσερα χρόνια. Αν η χτεσινή ήττα του Μπάιντεν ήταν προδιαγεγραμμένη, ενδεχομένως το ίδιο να ισχύει πλέον και σε ό,τι αφορά το αποτέλεσμα του Νοεμβρίου. Στα προεδρικά συστήματα η επιλογή είναι πάντα μεταξύ δύο υποψηφίων και η ήττα του ενός αποτελεί αυτομάτως νίκη του άλλου.