Η συγκέντρωση της Πέμπτης, έξω από το Γαλλικό Ινστιτούτο είχε σχετική επιτυχία. Ήμασταν λίγες εκατοντάδες άνθρωποι, αλλά καθώς η Σίνα δεν είναι και κανένας φαρδύς δρόμος, φαινόμασταν περισσότεροι. Το φως της ημέρας λιγόστευε γοργά και έκανε τσουχτερό κρύο. Επίσης υπήρχε μια διάχυτη αμηχανία.
Τι ακριβώς κάναμε εκεί; Θεωρητικά, είχαμε πάει για να διαμαρτυρηθούμε για το μακελειό που είχε γίνει την προηγούμενη μέρα στο Παρίσι, στο Charlie Hebdo. Για να εκφράσουμε τον προβληματισμό μας, την στεναχώρια μας, την αντίθεσή μας στη βαρβαρότητα. Ή απλά για να δηλώσουμε την αδυναμία μας να ερμηνεύσουμε τα γεγονότα. Να τα χωρέσουμε στο αξιακό σύστημα που -θεωρούμε πως- έχουμε.
Οι περισσότεροι φωτογραφίζαμε τον κόσμο με τα κινητά μας ή φωτογραφιζόμασταν από τους άλλους. Κάποιοι κρατούσαν χαρτιά με το σύνθημα Je Suis Charlie. Αναρωτήθηκα αν είμαστε στ’ αλήθεια «Σαρλί». Αν δηλαδή είμαστε έτοιμοι να κάνουμε ό,τι έκαναν οι εργαζόμενοι του συγκεκριμένου εντύπου, αψηφώντας τον κίνδυνο να έχουμε την τύχη τους. Μάλλον όχι. Τουλάχιστον όμως δηλώναμε ευγνώμονες «που κάποιοι έχουν το κουράγιο να είναι πραγματικά Σαρλί».
Η σύνθεση του κόσμου είχε μεγάλο ενδιαφέρον. Το μορφωτικό επίπεδο ήταν υψηλό. Υπήρχαν συγγραφείς, μεταφραστές, διανοούμενοι… Κάποιοι είχαν φέρει και τα παιδιά τους. Υπήρχαν επίσης πολιτικοί από όλες σχεδόν τις παρατάξεις του συνταγματικού τόξου. Ήταν μια σπάνια, στις μέρες μας, δημόσια συνύπαρξη «μνημονιακών» με «αντιμνημονιακούς». Εκτός από τους πολιτικούς, ήταν εκεί και οι πιθανοί ψηφοφόροι τους. Είδα διάφορους γνωστούς μου. Μεταξύ αυτών δύο ιντερνετικές φίλες, οι οποίες είχαν πλακωθεί προ ημερών στο φέισμπουκ για το θέμα του Χριστόδουλου Ξηρού. Πίσω από την οθόνη είναι και οι δύο μονίμως θυμωμένες. Αντίθετα, από κοντά δείχνουν εξαιρετικά μειλίχιες και συμπαθείς.
Όσο έπεφτε το σκοτάδι το κρύο δυνάμωνε. Δεν φορούσα και πολύ ζεστά ρούχα, οπότε αποφάσισα ότι ένας Σαρλί λιγότερος δεν θα πείραζε και πάρα πολύ και έτσι πήγα σπίτι. Στα σόσιαλ μίντια βρισκόταν σε εξέλιξη το γνωστό πανηγύρι. Παρερμηνείες, λογικά άλματα, μορφοποίηση των γεγονότων ώστε να ταιριάζουν με την κάθε ατζέντα... Κάποιοι ταύτιζαν τους τζιχαντιστές με τους πρόσφυγες και άφηναν να εννοηθεί πως ο μόνος τρόπος για να μην πάθουμε τα ίδια είναι να φράξουμε την χώρα γύρω-γύρω με συρματόπλεγμα. Κάποιοι άλλοι εξομοίωναν την απαρέσκεια ή την προσπάθεια αποδόμησης ενός αστείου, με τις δολοφονίες. «Και εσείς φωνάζατε για εκείνη την γελοιογραφία του Χατζόπουλου», έλεγαν. «Γιατί, σάμπως εσείς δεν φωνάζατε για εκείνη τη γελοιογραφία, του Καλαϊτζή;» ερχόταν η πληρωμένη απάντηση.
Το πρακτορείο Magnum είχε αναρτήσει μια εντυπωσιακή εκόνα από την αντίστοιχη συγκέντρωση στο Παρίσι. Έριξα μια ματιά στη δουλειά του φωτογράφου. Είχε φωτογραφίες από τον Λίβανο, το Ιράκ, την Λιβύη, το Αφγανιστάν, την Παλαιστίνη… Μισογκρεμισμένα σπίτια δίπλα σε σκουπιδότοπους. Φοβισμένα παιδιά μπροστά σε σκαμμένους από τις σφαίρες τοίχους. Θρηνούσες γυναίκες με μαντίλες. Αγριεμένα πρόσωπα μέσα στη σκόνη. Εικόνες που μπορούν να δώσουν μια ερμηνεία για όλο αυτό που συμβαίνει. Ή τουλάχιστον να μας δείξουν πως τίποτα το καλό δεν μπορεί να προκύψει μέσα από την αδικία. Πως το κακό φέρνει πάντοτε ακόμη περισσότερο κακό.
Όταν πήγα για ύπνο εκείνο το βράδυ, έφερα ξανά στο μυαλό μου τη δική μας μικρή συγκέντρωση στην οδό Σίνα. Λίγες εκατοντάδες άνθρωποι, στριμωγμένοι ανάμεσα στα παρκαρισμένα αυτοκίνητα. Σ’ ένα στενό οδόστρωμα που φέρει το όνομα ενός ευεργέτη. Κάπου μεταξύ Δύσης και Ανατολής. Αμήχανοι, ενώ το σκοτάδι πέφτει και το κρύο δυναμώνει.
Κεντρική φωτο: Paolo Pellegrin, 2002. Η μητέρα ενός παιδιού που σκοτώθηκε στη Τζενίν.
10°
