Κωστής Καρπόζηλος: «Από εντυπωσιασμό χορτάσαμε»

Στη δεκαετία που συναντάμε ολοένα και συχνότερα τις λέξεις μεταπολιτική, παραπολιτική, αντιπολιτική, οι προθέσεις για τη συμμετοχή στα κοινά χάνουν την αξία τους, όταν δεν ακολουθούνται από πράξεις. Γεννημένος στα τέλη των 70s στα Γιάννενα, ο Κωστής Καρπόζηλος είναι Ιστορικός και έχει διδάξει στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και στο Columbia University, ενώ από το 2016 έως το 2023 ήταν διευθυντής των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ). Έχοντας περάσει πρόσφατα από τη θέση του εκπροσώπου Τύπου της Νέας Αριστεράς, διεκδικεί την εφαρμογή πολιτικών, που πιστεύει ότι μπορούν να αλλάξουν τη χώρα και την Ευρώπη. Επιπλέον, ο Καρπόζηλος εξηγεί στην Athens Voice γιατί αξίζει την ψήφο των πολιτών στις Ευρωεκλογές της 9ης Ιουνίου, το αποτέλεσμα των οποίων ίσως καθορίσει και την επόμενη δεκαετία.

Ευρωεκλογές 2024 - Κωστής Καρπόζηλος: Ο Ιστορικός και υποψήφιος με τη Νέα Αριστερά μιλάει για τους στόχους και το διακύβευμα

Πώς αποφασίσατε να είστε υποψήφιος στις Ευρωεκλογές; Πώς σας φαίνεται η προεκλογική περίοδος;
Ακολούθησα την προτροπή της Nike: just do it. Γιατί πιστεύω ότι είναι η ώρα της πράξης, ώστε να εμφανιστεί η Αριστερά της εποχής μας. Μια Αριστερά, που θα αποτινάξει τις δικές της βαριές παραδόσεις και θα εκφράζει πολιτικά αυτό που συζητάμε στις παρέες μας: ότι δεν μπορούμε να περιμένουμε άλλο για τις θαρραλέες τομές που αντιστοιχούν στα δικά μας −υλικά και μη− συμφέροντα. Αυτό το αίτημα εκτιμώ ότι διατρέχει την ελληνική κοινωνία. Και εκεί, η απόσταση από το μιντιακό και πολιτικό σύστημα είναι μεγάλη. Μου έκανε φοβερή εντύπωση μια τηλεοπτική συζήτηση για τα γνωστά επεισόδια στις εκκλησίες πριν τις γιορτές του Πάσχα. Όλοι έσπευδαν να δηλώνουν την πίστη τους, κάτι παντελώς άσχετο με το θέμα. Όταν έθεσα το αίτημα του χωρισμού Κράτους-Εκκλησίας, με κοίταζαν σαν να ήμουν ο τρελός του χωριού. Έλαβα, όμως, εκατοντάδες μηνύματα −κυρίως από ανθρώπους της γενιάς μας−, που έλεγαν ότι, επιτέλους, κάποιος είπε το αυτονόητο. Ε, κάπου εκεί βρισκόμαστε. Στη διεκδίκηση του αυτονόητου.

Ποιοι είναι οι στόχοι σας ως υποψήφιου ευρωβουλευτή της Νέας Αριστεράς; Τι σκοπεύετε να πετύχετε στην Ευρωβουλή, εφόσον εκλεγείτε;
Στόχος μου είναι να συμβάλω ώστε οι άνθρωποι της γενιάς μου −ας πούμε σχηματικά οι 40άρηδες− να διεκδικήσουν πολιτικά αυτό που ήδη κατακτούν με τη δουλειά τους. Θεωρώ παράλογο να δουλεύουμε όλη μέρα και στο τέλος, από τη μια, να μη μας μένει τίποτα και, από την άλλη, να πληρώνουμε υπηρεσίες που ήδη έχουμε προπληρώσει με τους φόρους μας. Και πιστεύω ότι υπάρχουν αυτήν τη στιγμή υπόγειες δυναμικές, που πρέπει να αποκτήσουν χώρο στην κεντρική πολιτική σκηνή: η δεύτερη μεταναστευτική γενιά, οι νέοι και οι νέες της εργασιακής επισφάλειας, οι συνομήλικοί μου, που δημιουργούν εναλλακτικά υποδείγματα στην καθημερινότητά τους σε σύγκρουση με άδικες πολιτικές και εμπεδωμένες αδράνειες.

Έχετε υποστηρίξει ότι η Αριστερά του 21ου αιώνα πρέπει να είναι φιλόδοξη στους στόχους, μαχητική εντός και εκτός των θεσμών, δραστήρια και κοινωνική. Σε ποια πεδία θεωρείτε ότι απέτυχε ο ΣΥΡΙΖΑ;
Ο ΣΥΡΙΖΑ συμβιβάστηκε. Δεν αναφέρομαι τόσο στον συμβιβασμό της περιόδου του Μνημονίου, αλλά σε κάτι βαθύτερο. Έχοντας υποστεί την ήττα του 2015 στο πεδίο της οικονομικής πολιτικής, ενσωμάτωσε μια φοβική αντίληψη που δεν του επέτρεψε να προχωρήσει σε ριζικές τομές και κοινωνικές ρήξεις. Προοπτικά έγινε ένα κόμμα του «μέσου όρου» δίχως ξεκάθαρες θέσεις, σε συνδυασμό με την υιοθέτηση ενός επιφανειακού λαϊκισμού. Το αποτέλεσμα ήταν να μην παράγει πολιτική και, άρα, ένα πειστικό πολιτικό αφήγημα για το δικό του σχέδιο για τη χώρα. Σε αυτό το ήδη προβληματικό τοπίο, ήρθε να προστεθεί η καταλυτική εκλογή του κυρίου Κασσελάκη, ο οποίος σήμερα εισάγει στην Ελλάδα αυτό που είχαμε δει στο παράδειγμα του Πέπε Γκρίλο. Από εντυπωσιασμό χορτάσαμε. Από πολιτική, λίγα πράγματα. 

Ποιες είναι οι κύριες πολιτικές που θα προωθήσετε για την προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων στην Ευρώπη;
Τις προάλλες ήμουν παρών σε μια συζήτηση με φοιτητές και φοιτήτριες της Νομικής. Ένας φοιτητής έθεσε το θέμα της Τεχνητής Νοημοσύνης εκφράζοντας τον φόβο ότι θα τον οδηγήσει στην ανεργία. Μου έκανε εντύπωση. Είναι δείγμα της ανασφάλειας που έχει ριζωθεί μέσα μας. Αν ζούσαμε σε μια κοινωνία αυτοπεποίθησης, η συζήτηση θα έπρεπε να είναι το πώς μπορούμε να μειώσουμε άμεσα τις ώρες εργασίας μας. Τι θέλω να πω; Ότι αυτήν τη στιγμή, τα δικαιώματα των εργαζομένων οφείλουν, από τη μια, να εστιάζουν στα νέα ερωτήματα −δείτε το παράδειγμα με τις ψηφιακές πλατφόρμες ή την εξ αποστάσεως εργασία− και, από την άλλη, να επιμένουν ότι μπορούμε, με μιαν άλλη πολιτική, να βγούμε από την ιδιόμορφη μετα-μνημονιακή συνθήκη, όπου το μεγάλο ταμπού είναι η καταπολέμηση της ανισότητας. Τα κέρδη μπορούν και πρέπει να μοιραστούν στους παραγωγούς του πλούτου.

Η Ευρώπη βρίσκεται σε φάση παρακμής ή όχι, κατά τη γνώμη σας; Γιατί; Ποιον ρόλο μπορεί να παίξει η Αριστερά για το μέλλον της;
Δεν έχω αποφασίσει αν είναι παρακμή ή στασιμότητα. Όμως, ακόμα και αν είναι στασιμότητα, αυτή εγγυάται την παρακμή. Αυτήν τη στιγμή, η κυριαρχία του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος έχει οδηγήσει την Ευρώπη αλλού σε αδράνεια, αλλού σε υποχώρηση −βλ. το ζήτημα της κλιματικής μετάβασης− και αλλού σε επικίνδυνες ατραπούς − βλ. τη λογική της στρατιωτικοποίησης και την αποδοχή του πολέμου ως μιας κατάστασης νομοτελειακής. Πρέπει να παραδεχτούμε ότι η ίδια η λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η νομιμοποίηση των ανισοτήτων −μεταξύ χωρών, αλλά και στο εσωτερικό κάθε χώρας ξεχωριστά− οδηγούν στο να εμφανίζεται η Ευρώπη μακριά από τις απαιτήσεις της εποχής μας. Η Αριστερά, αν είναι ισχυρή, μπορεί να αναστρέψει την εικόνα αυτή και να θέσει ως προτεραιότητες της Ένωσης τρεις μεγάλους στόχους: την Ειρήνη, την καταπολέμηση των ανισοτήτων και την κλιματική μετάβαση με κοινωνικό πρόσημο. Εκεί, άλλωστε, θα κριθεί. Στο πώς οι στόχοι αυτοί θα μεταφραστούν σε εφαρμοσμένες πολιτικές.

Ποια θεωρείτε ότι είναι η πιο σημαντική συμβολή της Αριστεράς στην Ευρωπαϊκή Ένωση μέχρι σήμερα;
Θα χρησιμοποιήσω ένα πρόσφατο παράδειγμα. Η Αριστερά επέμεινε, αντίθετα με το κυρίαρχο ρεύμα, στην υπεροχή των δημοσίων συστημάτων υγείας και την ανάγκη η Ευρωπαϊκή Ένωση να αντιμετωπίζει τις οικονομικές κρίσεις μέσα από την αποφασιστική παρέμβαση στις συνέπειές τους. Στην περίοδο της πανδημίας, όταν βρεθήκαμε στο όριο, είδαμε τη συνεισφορά αυτής της αντίληψης στην αντιμετώπισή της. Ο κρατισμός προφανώς δεν είναι από μόνος του αριστερός. Κάθε άλλο. Αλλά η προτεραιότητα των Εθνικών Συστημάτων Υγείας και η λογική του Ταμείου Ανάκαμψης −ανεξάρτητα από τη διαχείρισή του από εθνικές κυβερνήσεις, όπως η ελληνική− καταδεικνύουν ότι η Αριστερά μπορεί και να έχει δίκιο, όταν υπερασπίζεται την υπεροχή των δημόσιων αγαθών και την αναστροφή του «αυτονόητου» ότι η λιτότητα και οι ιδιωτικοποιήσεις είναι ο μόνος μελλοντικός δρόμος.

Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί η άνοδος της Ακροδεξιάς στην Ευρώπη;
Πιθανότατα όχι με την καταφυγή στην Ιστορία −το «ποτέ ξανά» έχει εξαντλήσει τα καύσιμά του− ή με ηθικές παραινέσεις για το πόσο κακό πράγμα είναι η Ακροδεξιά. Η αντιμετώπισή της απαιτεί καταρχάς την κατανόηση της επιτυχίας της: προσφέρει ένα παρηγορητικό αφήγημα σε εκείνους και εκείνες, που νιώθουν ότι το μέλλον τους απειλεί. Σε αυτήν την εξέλιξη, ευθύνη έχουν και εκείνες οι πολιτικές δυνάμεις που θεωρούν ότι η ακροδεξιά θα κατευναστεί, αν στοιχεία της αντίληψής της −όπως ο φόβος της μετανάστευσης− ενσωματωθούν στον κυρίαρχο λόγο. Συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Κατά συνέπεια, η αντιμετώπιση της Ακροδεξιάς απαιτεί σύγκρουση με τον ιδεολογικό της πυρήνα. Και η Αριστερά, έχει μια υποχρέωση: να αναδεικνύει θετικά παραδείγματα των περιπτώσεων στις οποίες η αλλαγή δεν έφερε την καταστροφή. Για αυτό πιστεύω ότι έχει νόημα να τονίζουμε το θετικό αποτύπωμα της μετανάστευσης στη χώρα μας. Τη δεκαετία του 1990 όλοι μιλούσαν για την «απειλή» της αλβανικής μετανάστευσης. 30 χρόνια μετά, είναι η ώρα να πούμε ότι ήταν μια θετική εξέλιξη για τη χώρα − και δημογραφικά και οικονομικά και κοινωνικά. Έτσι σπάμε την πολιτική του φόβου.

To τελευταίο βιβλίο του Κωστή Καρπόζηλου «Ελληνικός κομμουνισμός – Mια διεθνική ιστορία 1912-1974» κυκλοφορεί από τις εκδ. Αντίποδες