Σε τι πραγματικά χρησιμεύουν οι ευρωεκλογές;

Οι ευρωβουλευτές πληρώνονται αδρά για να κάθονται; Είναι η Ευρωβουλή χρυσή συνταξιοδότηση, πολιτικό ρουσφέτι, ή παρακολούθημα των εθνικών πολιτικών διεργασιών; Η συζήτηση αναλίσκεται σε παραπολιτικά, χωρίς να αγγίζει όμως την ουσία της σημασίας των ευρωεκλογών. Στην πραγματικότητα τίποτα από τα παραπάνω δεν (θα έπρεπε να) ισχύει.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι στην πραγματικότητα στην καρδιά του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, με ρόλο συναπόφασης στην συντριπτική πλειονότητα των θεμάτων. Η «συνήθης νομοθετική διαδικασία» δίνει στο συμβούλιο υπουργών (οι εκπρόσωποι των κυβερνήσεων), και στο ευρωκοινοβούλιο (οι εκπρόσωποι των πολιτών) τις ίδιες ακριβώς εξουσίες. Θέματα όπως η οικονομική πολιτική, η ενέργεια, οι μεταφορές, η μεταναστευτική πολιτική, το περιβάλλον και η προστασία των καταναλωτών πρέπει να περάσουν από το ευρωκοινοβούλιο και να υπερψηφιστούν. Για σειρά άλλων πολιτικών, όπως η φορολογία ή η εσωτερική αγορά και η πολιτική του ανταγωνισμού, το ευρωκοινοβούλιο πρέπει να εκφράσει γνώμη, ενώ για θέματα διεθνών συνθηκών, νέων μελών ή αποχώρησης μελών απαιτείται η γνώμη αυτή να είναι θετική. Τέλος, να μην ξεχάσουμε ότι το Ευρωκοινοβούλιο εγκρίνει τον διορισμό των μελών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, την οποία και ελέγχει, ενώ τέλος μπορεί να συστήσει επιτροπές για να ελέγξει το έργο της (για περισσότερα εδώ).

Από την απλή καταγραφή των παραπάνω γίνεται σαφέστερη η μεγάλη σημασία των ευρωεκλογών. Οι 21 εκπρόσωποι που θα εκλέξουμε θα έχουν σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση πολιτικών που επηρεάζουν άμεσα την καθημερινότητά μας. Μάλιστα, σε αντίθεση με τους συναδέλφους τους στην εθνική βουλή, οι ευρωβουλευτές δεν υπάγονται σε κομματική πειθαρχία –  έτσι έχουμε δει αρκετές φορές ατομικές διαφοροποιήσεις σε σειρά ψηφισμάτων.

Τολμώ να προσθέσω ακόμη μία παράμετρο: στην Ελλάδα, το εκλογικό σύστημα δίνει τεράστιο μπόνους στο πρώτο κόμμα. Στην πραγματικότητα εκλέγουμε τους εκπροσώπους μας οι οποίοι δίνουν ψήφο εμπιστοσύνης σε μονοκομματική συνήθως κυβέρνηση. Έτσι, καταργούνται τα όρια μεταξύ εκτελεστικής και νομοθετικής εξουσίας, ενώ αδυνατίζει πολύ ο κοινοβουλευτικός έλεγχος: η εκάστοτε πολιτική ηγεσία περνάει νόμους με ελάχιστη ή προσχηματική διαβούλευση, διότι έχει δεδομένη την κοινοβουλευτική έγκριση, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ποιότητα του νομοθετικού έργου και την σταθερότητα των κανόνων που διέπουν την οικονομική και κοινωνική δομή της χώρας.

Στην Ευρώπη όμως, η αναλογικότερη εκπροσώπηση και η πιθανή διαφοροποίηση πολιτικής κατεύθυνσης μεταξύ του Συμβουλίου και της πλειοψηφίας του ευρωκοινοβουλίου, ή και της Επιτροπής, η οποία αντικατοπρίζει τους πολιτικούς συσχετισμούς της στιγμής του διορισμού της- επιτρέπουν την επίτευξη ευρύτερων συναινέσεων που συμβάλλουν στην ποιότητα του αποτελέσματος και την σταθερότητα του πλαισίου λειτουργίας.

Και είναι αυτές ακριβώς οι αποφάσεις των Βρυξελλών που επηρεάζουν καθοριστικά την καθημερινότητά μας: κατάργηση τελών περιαγωγής, δωρεάν έκτακτη υγειονομική περίθαλψη σε όλη την Ευρώπη, αγροτική πολιτική, ταμείο ανάκαμψης και ΕΣΠΑ, ενεργειακή μετάβαση, φύλαξη των συνόρων της ΕΕ, εμπορικές συναλλαγές με τον υπόλοιπο κόσμο, και τόσα άλλα. Αν αναλογιστούμε επομένως πόσους τομείς της καθημερινότητάς μας επηρεάζουν οι αποφάσεις που λαμβάνονται στις Βρυξέλλες, θα κατανοήσουμε την σημασία των ευρωεκλογών.

Τι πραγματικά κάνουν οι Έλληνες ευρωβουλευτές αποτελεί όμως άλλο ερώτημα. Είναι δύσκολο να βρεθούν αξιόπιστες πηγές για το έργο τους, που να μην προέρχονται από τους ιδίους ή τα κόμματά τους. Σύμφωνα με μία μάλλον ασφαλή μελέτη, (εδώ και εδώ) η Ελλάδα κατατάσσεται αρκετά χαμηλά ως προς την επιδραστικότητα των εκπροσώπων της. Πρέπει να σκεφτούμε πώς θα μπορούσε να ενισχυθεί ο ρόλος της Ελλάδας.

Για να γίνει αυτό, απαιτείται κυρίως οι εκπρόσωποι που θα στείλουμε με την ψήφο μας να μπορούν να σταθούν με αξιοπιστία και ιδέες στην Ευρώπη, συμβάλλοντας ενεργά στην διαμόρφωση του κοινού μας μέλλοντος.

Και για τούτο, πρέπει όλοι να στείλουμε άξιους εκπροσώπους. Δεν έχει σημασία αν είναι δημοφιλείς ή όχι. Ούτε εξ ορισμού ένας τηλεαστέρας είναι χειρότερος από έναν επιστήμονα – και οι δύο έχουν πετύχει στο δύσκολο μετερίζι τους, και αυτό είναι ένα εχέγγυο για αρχή. Από εκεί και πέρα όμως, οι εκπρόσωποί μας πρέπει να μπορούν να εκφράσουν πολιτικό λόγο με σαφήνεια, στοχοθεσία, διορατικότητα και κατανόηση των ευρωπαϊκών διαδικασιών και διακυβευμάτων, να επιδιώκουν συναινέσεις αλλά και να έχουν πειθώ, και να είναι βεβαίως εργατικοί και να ξέρουν να μαθαίνουν!

Είναι κατανοητές οι δηλώσεις του πρωθυπουργού όταν προσπαθεί να συσπειρώσει το ακροατήριό του, ότι στις ευρωεκλογές το διακύβευμα είναι η πολιτική σταθερότητα της κυβέρνησής του. Πολύ περισσότερο όμως από αυτό, το διακύβευμα είναι το μέλλον μας και οι πολιτικές που θα επηρεάσουν τα επόμενα χρόνια την ζωή μας και την θέση μας στον κόσμο. Στις 9 Ιουνίου δεν τιμωρούμε ούτε επικροτούμε το εθνικό έργο της ελληνικής κυβέρνησης. Αποφασίζουμε ποιος είναι καλύτερος, ή έστω, ο μη χείρων, να μας εκπροσωπήσει για αποφάσεις υψίστης σημασίας. Να πάμε να ψηφίσουμε λοιπόν, και να ψηφίσουμε με σοβαρότητα και ευθύνη.