Πόλεμος στην Ουκρανία: Οι ελληνικές δυνατότητες και οι κυβερνητικές προτεραιότητες
Υποδεχόμενος τον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών John Foster Dulles στην Αθήνα, το 1953, ο Έλληνας πρωθυπουργός Αλέξανδρος Παπάγος δήλωσε: «Τα σύνορα της Ελλάδος βρίσκονται εκεί όπου η μάχη συνεχίζεται». Η μάχη διεξαγόταν στην Κορέα και ο Παπάγος μόλις είχε προσφέρει και δεύτερο ελληνικό τάγμα για να ενισχύσει τις υπό αμερικανική ηγεσία δυνάμεις των Ηνωμένων Εθνών στον τετραετή αυτόν πόλεμο (1950-54). Είχε προηγηθεί η αποστολή επτά μεταγωγικών αεροσκαφών (1950) και ενός ενισχυμένου τάγματος (1951), με έξοδα που καλύφθηκαν από την αμερικανική βοήθεια. Το όφελος για την Ελλάδα ήταν η ένταξή της στη Βορειοατλαντική Συμμαχία (1952), ταυτόχρονα με την Τουρκία, η οποία, σημειωτέον, είχε συμμετάσχει στην Κορέα με δύναμη ταξιαρχίας. Σε σύγκριση με τις θυσίες της Ελλάδας, οι Τούρκοι είχαν να επιδείξουν πενταπλάσιους νεκρούς και αγνοούμενους.
Αφορμή για την υπενθύμιση αυτής της μάλλον παραγνωρισμένης συμμετοχής της Ελλάδας σε ένα θερμό μέτωπο του Ψυχρού Πολέμου αποτέλεσε ο τρέχων θόρυβος σχετικά με το ενδεχόμενο η χώρα όχι, βεβαίως, να συμπολεμήσει αλλά να πουλήσει πυραυλικά συστήματα αντιαεροπορικής άμυνας, και συγκεκριμένα ρωσικά S-300 ή/και αμερικανικά Patriot.
Σήμερα, η ελληνική πολεμική αεροπορία διαθέτει:
Μία μοίρα S-300 PMU1, με 32 κινητούς εκτοξευτές που μπορούν να στοχεύσουν βαλλιστικούς πυραύλους στα 40 χλμ. και αεροσκάφη μέχρι τα 150 χλμ.
Έξι μοίρες MIM-104F Patriot PAC-3, με 72 κινητούς εκτοξευτές που μπορούν να στοχεύσουν βαλλιστικούς πυραύλους στα 40 χλμ. και αεροσκάφη μέχρι τα 80 χλμ. (150 χλμ., σύμφωνα με τον ιστότοπο της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας).
Οι S-300 χρονολογούνται στη σοβιετική περίοδο, είχαν αρχικά παραγγελθεί από την κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας το 1996, λόγω των τουρκικών απειλών και των ευρωαμερικανικών πιέσεων δεν εγκαταστάθηκαν ποτέ στο κυπριακό έδαφος, και τελικά ανταλλάχτηκαν με άλλα συστήματα, μικρότερης εμβέλειας, από το ελληνικό οπλοστάσιο. Από το 2000 βρίσκονται εγκατεστημένοι στην Κρήτη και καλύπτουν μια περιοχή του νοτίου Αιγαίου που περιλαμβάνει μέρος της Πελοποννήσου, των Κυκλάδων και τα Δωδεκάνησα. Σήμερα, με δεδομένες τις δυτικές κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας, είναι αμφίβολο κατά πόσον μπορούν να εξασφαλιστούν η συντήρηση και το αξιόμαχό τους.
Οι Patriot PAC-3 χρονολογούνται στα μέσα της δεκαετίας του 1990 και άρχισαν να εγκαθίστανται στην Ελλάδα από το 2002. Καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος της ηπειρωτικής και νησιωτικής χώρας. Από τον Σεπτέμβριο του 2021, μία μοίρα Patriot έχει αποσταλεί στη Σαουδική Αραβία, προκειμένου να συμβάλει στην προστασία πετρελαϊκών εγκαταστάσεων από εναέριες επιθέσεις από το έδαφος της Υεμένης. Η αποστολή αυτή εντάσσεται σε μια διευρυμένη αντίληψη για την αντιαεροπορική και αντιπυραυλική ασπίδα του ΝΑΤΟ, προκειμένου να καλυφθεί μια περιοχή κρίσιμη για την ενεργειακή ασφάλεια της Δύσης.
Η μεταφορά μιας μοίρας Patriot στη Σαουδική Αραβία συνιστά αναγνώριση ότι το αμυντικό δόγμα της Ελλάδας δεν μπορεί να εξαντλείται στην αντιμετώπιση του «εξ Ανατολών κινδύνου», δηλαδή της Τουρκίας. Και αν ένα πλήγμα σε βάρος της Σαουδικής Αραβίας ή των Αραβικών Εμιράτων απειλεί την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας, ως μέρους του δυτικού κόσμου, η εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία, αλλά και το ιστορικό της ρωσικής συμπεριφοράς απέναντι σε άλλες πρώην σοβιετικές δημοκρατίες απειλεί την ελληνική ασφάλεια από πολλές απόψεις:
Δημιουργεί ένα πολύ κακό προηγούμενο απρόκλητης επίθεσης από μια ισχυρότερη χώρα εναντίον μιας ασθενέστερης με στόχο τον εδαφικό ακρωτηριασμό και την αλλαγή του καθεστώτος της δεύτερης.
Διαταράσσει την ομαλή κυκλοφορία βασικών αγαθών, προκαλεί ελλείψεις και αύξηση τιμών, και ωθεί την παγκόσμια και την ελληνική οικονομία σε κρίση.
Ενδεχόμενη επικράτηση της Ρωσίας θα σημάνει ήττα για τη δημοκρατία και τις πανανθρώπινες αξίες, όπως τις αντιλαμβάνονται όσοι επιλέγουν να ζήσουν σε ανοιχτές, δυτικού τύπου κοινωνίες (δηλαδή, όχι μόνο οι μακάριοι «γηγενείς», αλλά και εκατομμύρια προσφύγων και μεταναστών).
Αυτά είναι, εν ολίγοις, τα διακυβεύματα της διεθνούς συγκυρίας, απέναντι στα οποία καλείται να τοποθετηθεί η ελληνική κοινωνία και η κυβέρνηση.
Μέχρι σήμερα, η Ελλάδα έχει έμπρακτα εκδηλώσει τη στήριξή της προς την αγωνιζόμενη Ουκρανία παρέχοντας πολεμικό υλικό, κυρίως βλήματα πυροβολικού, αντιαρματικά, σφαίρες και πεπαλαιωμένα οχήματα σοβιετικής προελεύσεως. Το μεγαλύτερο μέρος του υλικού, που χαρακτηρίζεται «πλεονάζον», διοχετεύτηκε μέσω τριγωνικών συναλλαγών, δηλαδή με πώλησή του σε μια ενδιάμεση χώρα, η οποία, με τη σειρά της, το παραχωρεί στην Ουκρανία. Με τον ίδιο τρόπο, δηλαδή με το αζημίωτο, η Ελλάδα θα μπορούσε να πουλήσει τους S-300, αντικαθιστώντας τους με ένα πιο σύγχρονο σύστημα, χωρίς να υπονομεύσει την εναέρια άμυνα της χώρας. Κι αυτό, διότι οι ελληνοτουρκικές σχέσεις διέρχονται φάση νηνεμίας, που δίνει μια σχετική άνεση χρόνου για την αντικατάσταση πεπαλαιωμένων οπλικών συστημάτων, όπως οι S-300. Δεν ισχύει το ίδιο για τους Patriot, που κάνουν τη δουλειά τους, έστω και αν στο μεταξύ έχουν κυκλοφορήσει πιο προηγμένα συστήματα.
Ωστόσο, μόλις χθες, ο πρωθυπουργός, ο οποίος πρόσφατα πήρε μία γεύση του ρωσικού πολέμου επισκεπτόμενος την Οδησσό, απέκλεισε το ενδεχόμενο η Ελλάδα να στείλει πυραύλους S-300 ή Patriot στην Ουκρανία, επειδή τα συστήματα αυτά «είναι κρίσιμα για την αποτρεπτική μας δυνατότητα». Υποτιμά, άραγε, ο Έλληνας πρωθυπουργός τη σημασία της μάχης που αυτή τη στιγμή συνεχίζεται στην Ουκρανία; Εκτιμά ως σοβαρότερη την εξ Ανατολών απειλή; Υπερτιμά την αξία των S-300; Το βέβαιο είναι ότι, ο ίδιος και το επιτελείο του, ανησυχούν για το ενδεχόμενο να ενισχυθούν κόμματα δεξιότερα της Νέας Δημοκρατίας στις ευρωεκλογές, ποντάροντας στον αντιδυτικισμό, τη ρωσοφιλία και τη φοβική προσκόλληση σε θεωρίες συνωμοσίας μιας μερίδας του εκλογικού σώματος. Για ένα πολυσυλλεκτικό κόμμα, όπως το κυβερνών, καμία ψήφος δεν περισσεύει. Η Ουκρανία μπορεί να περιμένει, ματώνοντας «στην καρδιά της Ευρώπης».
11°
