Οι ευρωεκλογές και η θριαμβευτική επιστροφή του λαϊκισμού

Το ότι ζούμε πλέον μέρες επιθεώρησης ουδείς μπορεί να το αμφισβητήσει. Πρωταγωνιστής χωρίς αμφιβολία ο Στέφανος Κασσελάκης ο οποίος μας έχει χαρίσει μοναδικής έμπνευσης μονόπρακτα. Το θαύμα της βάφτισης, για παράδειγμα, ποιος θεατρικός μας συγγραφέας θα μπορούσε να το εμπνευστεί; Για να μην πω για το επεισόδιο Παπανώτα, ο αρχηγός του κόμματος να «αδειάζει» την εκπρόσωπό του και στη συνέχεια να μιλά για παγίδες και προβοκάτσιες από το «σύστημα προπαγάνδας Μαξίμου»;

Ομολογώ ότι τέτοιες στιγμές σκέφτομαι, όχι χωρίς μια δόση συμπάθειας, τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ. Ούτε θα τους είχε περάσει ποτέ από το μυαλό ότι θα έβγαζαν για αρχηγό έναν εκκολαπτόμενο θεούσο. Και να ήταν το μόνο; Το πρωί η Αυγή επιτίθεται στον Αυτιά για το χουντικό, μεταξικό, χρυσαυγίτικο σύνθημα «πατρίς θρησκεία, οικογένεια», προσθέστε χαρακτηρισμό κατά βούληση, και το απόγευμα ο Κασσελάκης το υιοθετεί! Ποιος αριστερός δεν έπαθε αποπληξία;

Τώρα εδώ που τα λέμε, μετά και τη συμφιλίωση με το Θείο, ο Αυτιάς θα πήγαινε καλύτερα για υποψήφιος του ΣΥΡΙΖΑ παρά για τη ΝΔ του Μητσοτάκη. Ο αρχηγός της ΝΔ, θυμόμαστε, είχε δηλώσει σε δύσκολες εποχές, όταν είχε διαγραφεί η αδελφή του Ντόρα, πως αν εξαρτιόταν από τη δική του ψήφο η έγκριση του Μνημονίου, θα το υπερψήφιζε. Ο Αυτιάς πάλι έχει αντιμνημονιακά γαλόνια και θητεία στην υπηρεσία του λαϊκισμού, την οποία λίγοι διαθέτουν. Τώρα πώς θα αναμιχθεί το νερό με το λάδι;

Η υποψηφιότητα Αυτιά βέβαια δεν ήρθε μόνη της. Θα πρέπει να συνδυαστεί και με την υποψηφιότητα Μπελέρη. Την πιο αυθεντική ίσως ερμηνεία αυτών των επιλογών την έδωσε ο Μάκης Βορίδης. Μας κατηγορούσαν, δήλωσε στον Άρη Πορτοσάλτε, ότι «κατεβάζουμε» ψηφοδέλτια ΠΑΣΟΚ, δεν έχουμε δικούς μας υποψήφιους. Τώρα αυτή ήταν ακριβώς η λέξη που χρησιμοποίησε, «λήξις». Και πρόσθεσε πως όποιος αγαπά την πατρίδα, πρέπει να το κάνει και στην πράξη, με «έργα», ψηφίζοντας τον Μπελέρη. Η απάντηση Μητσοτάκη στην πίεση που νιώθει από τα δεξιά, στις συντάξεις των 3.000 ευρώ του Βελόπουλου, είναι μια ισχυρή δόση λαϊκισμού και εθνικισμού, μέσα από τις δύο αυτές υποψηφιότητες.

Η απάντηση Μητσοτάκη στην πίεση που νιώθει από τα δεξιά, στις συντάξεις των 3.000 ευρώ του Βελόπουλου, είναι μια ισχυρή δόση λαϊκισμού και εθνικισμού, μέσα από τις δύο αυτές υποψηφιότητες

Οι ιστορικοί του μέλλοντος θα ερίζουν για το ποια είναι η λογική Κασσελάκη πίσω από τα δικά του ανοίγματα. Για την ακρίβεια, θα αναρωτιούνται αν υπάρχει λογική ή αν απλώς αυτός είναι ο Κασσελάκης και δεν μπορεί να κρυφτεί. Όχι ότι έχει μεγάλη σημασία. Με τις κινήσεις του έχει αλλάξει τελείως τη φυσιογνωμία του ΣΥΡΙΖΑ αλλά και το κοινό στο οποίο κατά προτεραιότητα απευθύνεται. Οι αριστεροί είναι πια ο «μαϊντανός». Το κυρίως γεύμα αποτελείται από θυμωμένους ψηφοφόρους απροσδιόριστων ιδεολογικών αποχρώσεων. Λίγο ΝΑΤΟ, λίγο θρησκεία, μπόλικη μαξιμαλιστική ρητορεία για τα ελληνοτουρκικά και φυσικά άφθονος οικονομικός λαϊκισμός, συνθέτουν ένα υβρίδιο το οποίο δεν έχει προηγούμενο στην πολιτική μας ζωή. Αν μάλιστα οι δημοσκοπήσεις είναι σωστές, φαίνεται ότι έχει μια κάποια απήχηση στους ψηφοφόρους. Γιατί όχι όμως; Ο Πέπε Γκρίλο ήταν καλύτερος;

Παραδόξως από όλα αυτά, χαμένο στις δημοσκοπήσεις μοιάζει να βγαίνει το ΠΑΣΟΚ. Αν δεν είχε την μεταγραφή Ζαγοράκη μάλιστα, θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι είναι το μόνο κόμμα το οποίο σε αυτή την προεκλογική περίοδο διατήρησε τη σοβαρότητά του. Στο δικό του ψηφοδέλτιο υπάρχουν σημαντικές υποψηφιότητες, οι οποίες μπορούν όχι μόνο να σταθούν αλλά και να κάνουν σοβαρό έργο στην Ευρωβουλή. Από την άλλη πλευρά βέβαια ορισμένοι μέσα στο κόμμα θα έλεγαν ότι η επιλογή Ζαγοράκη συμβολίζει και το έλλειμμα ηγεσίας του Ανδρουλάκη. Φρόντισε να περιστοιχιθεί από στελέχη Β’ διαλογής, παραγκωνίζοντας κάθε έναν που θα μπορούσε να τον απειλήσει. Για ορισμένους από αυτούς, αν εκλεγούν, η Ευρωβουλή θα είναι το έπαθλο της παρηγοριάς.

Μην αποκλείετε καθόλου στην επόμενη δύσκολη στιγμή, στην επόμενη δύσκολη μεταρρύθμιση, τα πιο δηλητηριώδη βέλη να προέλθουν μέσα από το κόμμα. Η «γλυκιά πατρίδα» πίσω έχει το κεντρί.

Με όλα αυτά πάντως, αν είναι να βγάλουμε ένα γενικό συμπέρασμα από τις λίστες των ευρωεκλογών, αυτό θα ήταν η θριαμβευτική επάνοδος του λαϊκισμού. Δίνει τον τόνο στα ψηφοδέλτια όλων πια των κομμάτων που διαδραματίζουν κάποιον ρόλο στα πολιτικά μας πράγματα. Εντάξει, από ορισμένα δεν έφυγε ποτέ. Στην κυβέρνηση εξάλλου θα ισχυριστούν ότι δεν υπέκυψαν στον λαϊκισμό, ότι έγιναν απλώς κάποιες αναγκαίες και αναπόφευκτες υποχωρήσεις: ο μείζον στόχος είναι η πολιτική σταθερότητα, η οποία θα της επιτρέψει να συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις. Πολλοί που θα επιλέξουν με βαριά καρδιά το ψηφοδέλτιο της ΝΔ, χωρίς αμφιβολία θα σκέφτονται έτσι. Όμως τα πράγματα δεν είναι ποτέ τόσο απλά. Υπάρχει κατ’ αρχάς το ζήτημα της επικοινωνίας, το σήμα που στέλνει η κυβέρνηση στην κοινωνία. Η κριτική Αυτιά, ας την πούμε καταχρηστικά οι άνθρωποι πάνω από τους αριθμούς, όχι μόνο νομιμοποιείται αλλά στο εξής θα είναι μέσα στο κόμμα. Μην αποκλείετε καθόλου μάλιστα στην επόμενη δύσκολη στιγμή, στην επόμενη δύσκολη μεταρρύθμιση τα πιο δηλητηριώδη βέλη να προέλθουν μέσα από το κόμμα. Η «γλυκιά πατρίδα» πίσω έχει το κεντρί.

Το πρόβλημα όμως είναι γενικότερο. Αν επιχειρήσουμε να αποστασιοποιηθούμε λίγο, από τον κομματικό ανταγωνισμό, τότε ενδεχομένως να δούμε ένα συνολικά αποκαρδιωτικό μετεκλογικό τοπίο. Μπροστά σε μια σειρά από δύσκολα ζητήματα τα οποία έχουν ανακύψει, την ακρίβεια και τον πληθωρισμό, τη νεανική εγκληματικότητα, την παιδεία ή τα Τέμπη, έχει επικρατήσει ένας βαθύτατα τοξικός, απλουστευτικός και λαϊκιστικός λόγος ο οποίος έχει παρασύρει σχεδόν τους πάντες, όχι μόνο τα κόμματα αλλά και τα μέσα ενημέρωσης. Ζητήματα χωρίς την παραμικρή πολιτική διάσταση, όπως μια ποινική δίκη, αποτελούν αφορμή για οξύτατες αντιπαραθέσεις χωρίς πραγματικό αντικείμενο. Έρχονται στιγμές που η πολιτική ζωή άγεται και φέρεται για τα ασήμαντα, δείχνει να ψάχνει απλώς αφορμές για να παραδοθεί στην εχθροπάθεια. Έχουμε εξορίσει την έννοια της συναίνεσης κι έχουμε παραιτηθεί από κάθε συγκροτημένη προσπάθεια ως κοινωνία να αντιμετωπίσουμε παθογένειες τις οποίες όλοι γνωρίζουμε πολύ καλά. Και είναι σαν να μην μπορεί κανείς να αντισταθεί, φυσικά ούτε η κυβέρνηση που δείχνει να υποφέρει για τα καλά από το σύνδρομο της δεύτερης τετραετίας. Αν είναι έτσι τα πράγματα, και φοβάμαι ότι είναι, τότε ποιος θα πάρει τις δύσκολες αποφάσεις που έχουμε μπροστά μας; Ποιος θα εμπνεύσει και θα δημιουργήσει τις κοινωνικές προϋποθέσεις για τις μεγάλες αλλαγές που χρειάζεται η χώρα; Έχουμε ένα πολύ μικρό παράθυρο ευκαιρίας για να σταθούμε πραγματικά στα πόδια μας. Για την ώρα αν δεν το σπαταλάμε, σίγουρα πηγαίνουμε με πολύ πιο αργούς ρυθμούς από αυτούς που τα ίδια τα προβλήματα απαιτούν. Αντί να συζητάμε γι' αυτά, αναλύουμε την κολυμπήθρα του Κασσελάκη. Τουλάχιστον μπορεί να πει κάποιος, αυτή τη φορά θα ναυαγήσουμε διασκεδάζοντας. Κατά τα λοιπά, παλέψαμε με τον λαϊκισμό και ηττηθήκαμε.