Πώς πιάστηκαν στην «τσιμπίδα» του νόμου 20 πασίγνωστοι influencers

Στην πανευρωπαϊκή πρωτοβουλία για έλεγχο με τη μέθοδο των "σαρώσεων" (sweep) σε όλες τις πλατφόρμες των social media για τον εντοπισμό influencers που ασκούν εμπορικές δραστηριότητες, προωθούν και διαφημίζουν προϊόντα και υπηρεσίες επώνυμων εταιρειών, συμμετείχε το υπουργείο Ανάπτυξης.

Ο έλεγχος, σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, πραγματοποιήθηκε από τις 27/10/2023 έως και 30/11/2023 και συμμετείχαν 22 αρμόδιες αρχές των κρατών μελών της Ένωσης.

Ο συντονισμός των ελέγχων έγινε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσω του Δικτύου συνεργασίας των αρμόδιων εθνικών αρχών των κρατών μελών για την επιβολή της καταναλωτικής νομοθεσίας.

Influencers: 20 γνωστοί Έλληνες στις λίστες ελέγχων

Σύμφωνα με το The Total Business, πολύ γνωστά ονόματα Ελλήνων influencers ήταν γραμμένα στο «ραβασάκι» που έλαβε το υπουργείο Ανάπτυξης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία, μέσω του Δικτύου συνεργασίας των αρμόδιων εθνικών αρχών των κρατών μελών για την επιβολή της καταναλωτικής νομοθεσίας (Consumer Protection Cooperation Network) προχώρησε στον έλεγχο 576 influencers σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.

Σε ό,τι αφορά στη χώρα μας, 20 πολύ γνωστά ονόματα που δραστηριοποιούνται στο διαδίκτυο βρέθηκαν στο «μικροσκόπιο». Μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες, το αμέσως προσεχές διάστημα θα λάβουν επιστολή από το Υπουργείο Ανάπτυξης με την οποία θα ενημερώνονται επισταμένως και θα καλούνται να προβούν άμεσα στις απαραίτητες διορθωτικές κινήσεις ώστε οι δραστηριότητές τους να είναι προσαρμοσμένες σε όσα προβλέπει η ευρωπαϊκή καταναλωτική νομοθεσία.

Ειδικότερα, στην επιστολή που θα λάβουν οι 20 Έλληνες influencers από το υπουργείο Ανάπτυξης:

(α) επισημαίνονται η νομοθεσία της Ε.Ε. καθώς και το δίκαιο για την προστασία του καταναλωτή στην Ελλάδα που ισχύουν στις περιπτώσεις των εμπορικών επικοινωνιών όλων των «influencers»

(β) υπογραμμίζονται τα σημεία στις αναρτήσεις των «influencers», όπου χρήζουν βελτίωσης, ιδίως όσον αφορά τις περιπτώσεις γνωστοποίησης (disclosure) της εμπορικής επικοινωνίας με σκοπό την προώθηση προϊόντων/υπηρεσιών, ώστε να συμβάλλουν με αυτό τον τρόπο στην διαμόρφωση μιας σωστής εμπορικής επικοινωνίας με το καταναλωτικό κοινό, που θα διέπεται από διαφάνεια και

(γ) προτείνονται συστάσεις για την χρήση της κατάλληλης επισήμανσης, με δεδομένο ότι η εμπορική επικοινωνία για την προώθηση ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας θα πρέπει να προβάλλεται με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι άμεσα ξεκάθαρο στο καταναλωτικό κοινό ότι πρόκειται για διαφημιστική ενέργεια. Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει οι «influencers» να χρησιμοποιούν τα hashtag #διαφήμιση ή #advertisement ή #advertising, καθώς τα ειδικά εργαλεία γνωστοποίησης που διατίθενται από τις ίδιες τις πλατφόρμες: «συνεργασία επί πληρωμή», «συνεργασία επί αμοιβή», «paid partnership», ώστε να διασφαλίζεται ότι το καταναλωτικό κοινό γνωρίζει ότι η επικοινωνία για την προώθηση ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας έχει διαφημιστικό περιεχόμενο.

Σημαντικές παραβάσεις από τους Έλληνες influencers

Συγκεκριμένα, διαπιστώθηκε ότι, παρά το γεγονός ότι όλους τους ασκούν εμπορική δραστηριότητα, μόλις 1 στους 4 γνωστοποιεί στον καταναλωτή ότι το περιεχόμενο των αναρτήσεων έχει εμπορικό σκοπό (π.χ. περιλαμβάνει διαφημίσεις), κι αυτός όχι πάντα με ξεκάθαρο τρόπο.

Μάλιστα, 1 στους 2 δεν παρέχουν σαφή ενημέρωση στον καταναλωτή σχετικά με την εμπορική τους ταυτότητα, ενώ από αυτούς που διατηρούν δικές τους ιστοσελίδες πώλησης το 50% δηλώνει ότι είναι εγγεγραμμένοι στο Γενικό Εμπορικό Μητρώο (Γ.Ε.ΜΗ.). Σημειώνεται ότι το σύνολο των στοιχείων που προέκυψαν από τους ελέγχους που πραγματοποιήθηκαν θα διαβιβαστούν και στις αρμόδιες υπηρεσίες της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων για εντοπισμό πιθανών φορολογικών παραβάσεων.

Για τις περιπτώσεις εκείνες των «influencers» που έχουν τις δικές τους ιστοσελίδες πώλησης και συνάπτουν συμβάσεις από απόσταση με τους καταναλωτές και για τις οποίες έχουν διαπιστωθεί παραβάσεις θα επιβληθούν οι διοικητικές κυρώσεις που προβλέπονται από την καταναλωτική νομοθεσία.

Έρευνες για μαύρο χρήμα

Σύμφωνα με το The Total Business, θεωρείται δεδομένο ότι οι έρευνες θα επεκταθούν και θα φτάσουν σε βάθος, προκειμένου να διαπιστωθεί αν υπάρχει «μαύρο» χρήμα και συναλλαγές κάτω από το τραπέζι. Σύμφωνα πάντως με όσα γνωρίζει η «πιάτσα», οι «ταρίφες» που χρεώνουν πολύ γνωστά ονόματα για ένα post ή ένα story στο προφίλ τους φτάνει τις πολλές χιλιάδες ευρώ, ποσά τα οποία σπανίως αναγράφονται ολόκληρα στην περίπτωση που κοπεί κάποιο παραστατικό. Συγκεκριμένα, στην κατηγορία των Ελλήνων Mega influencers βρίσκονται όσοι διαθέτουν από 500.000 έως 2 εκατομμύρια followers και χρεώνουν από 3.000 έως 10.000€ ανά post. Ακολουθούν οι Macro influencers, με 100.000 έως 500.000 followers που λαμβάνουν από 1.000 – 3.000 ευρώ ανά post, οι Micro influencers, με 3.000 έως 30.000 followers που λαμβάνουν από 300 έως 1.000 € ανά post, και, τέλος, οι Νano influencers, που έχουν έως 3.000 followers και πληρώνονται από 100 έως 500 € ανά post.

Πολλές φορές πάντως, η διαφήμιση περνάει με «πλάγιο τρόπο», χωρίς να χρησιμοποιούν στις αναρτήσεις τους τα ειδικά εργαλεία γνωστοποίησης που διατίθενται από τις πλατφόρμες, όπως την ένδειξη «paid partnership (συνεργασία επί πληρωμή)» στο Instagram. Αντιθέτως, επιλέγουν διαφορετική διατύπωση, όπως «collaboration (συνεργασία)», «partnership» ή λοιπές, γενικές ευχαριστίες προς τις εταιρείες (brands) με τις οποίες συνεργάζονταν (11%).

Σίγουρα πάντως πολλοί άνθρωποι έχουν βγάλει ποσά που ζαλίζουν, ενώ αίσθηση έχουν προκαλέσει οι παραδοχές γνωστών παρουσιών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, που κατά καιρούς έχουν αναφερθεί στα ποσά που κέρδισαν. Πρόθεση του υπουργείου Ανάπτυξης είναι μπει τέλος στο «πάρτι» της φοροδιαφυγής και οι δραστηριότητες να πραγματοποιούνται μέσα στο πλαίσιο της νομιμότητας, όπως δηλαδή πρέπει να ισχύει για κάθε ελεύθερο επαγγελματία.