Δείκτης Απολυταρχικού Λαϊκισμού: Ανθεκτικός ο λαϊκισμός σε Ελλάδα και Ευρώπη ενόψει των ευρωεκλογών

Παρά το γεγονός ότι το 2023 η υποστήριξη σε λαϊκιστικά και απολυταρχικά κόμματα στην Ελλάδα (44,3%) καταγράφεται μειωμένη κατά 11 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το 2015 (55%), η χώρα μας συνεχίζει να καταλαμβάνει την 4η θέση μεταξύ 31 ευρωπαϊκών χωρών, σύμφωνα με τον Δείκτη Απολυταρχικού Λαϊκισμού που δημοσιεύει το Σουηδικό ερευνητικό Ινστιτούτο Timbro με την υποστήριξη του Πανευρωπαϊκού Δικτύου EPICENTER και του ATLAS Network και παρουσιάζει στην Ελλάδα το Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα κύρια ευρήματα του Δείκτη:

• Η Ελλάδα βρίσκεται στην 4η θέση μεταξύ 31 ευρωπαϊκών χωρών στον Δείκτη Απολυταρχικού Λαϊκισμού, με την εκλογική υποστήριξη στα λαϊκιστικά και απολυταρχικά κόμματα να ανέρχεται το 2023 στο 44,3%. 
• Σε σχέση με το 2015 (55%), η υποστήριξη σε λαϊκιστικά και απολυταρχικά κόμματα στην Ελλάδα έχει μειωθεί κατά 11 ποσοστιαίες μονάδες, ωστόσο παραμένει τριπλάσια και υψηλότερη κατά 25,9 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το 2009 (18,4%), αμέσως πριν την εκδήλωση της οικονομικής κρίσης. 
• Στο σύνολο των 27 κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 1 στους 3 πολίτες υποστηρίζει σήμερα λαϊκιστικά και απολυταρχικά κόμματα.

Ακόμη, σε ό,τι αφορά την Ελλάδα:

• Η εκλογική υποστήριξη σε αριστερά λαϊκιστικά και απολυταρχικά κόμματα στην Ελλάδα το 2023 ανέρχεται στο 31,5%, το υψηλότερο ποσοστό ανάμεσα σε 31 Ευρωπαϊκές χώρες. 
• Η εκλογική υποστήριξη σε δεξιά λαϊκιστικά και απολυταρχικά κόμματα στην Ελλάδα το 2023 βρίσκεται στο 12,8%, το 17ο υψηλότερο ποσοστό στις 31 Ευρωπαϊκές χώρες. 

Σε ό,τι αφορά την Ευρώπη:

• Στο σύνολο των 27 κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα δεξιά λαϊκιστικά και απολυταρχικά κόμματα βρίσκονται σε μικρή άνοδο σε σχέση με το 2019 (+1,5 ποσοστιαίες μονάδες).  
• Στο σύνολο των 27 κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα αριστερά λαϊκιστικά και απολυταρχικά κόμματα βρίσκονται σε μικρή πτώση σε σχέση με το 2019 (-1,8 ποσοστιαίες μονάδες).  
• Στις χώρες του Ευρωπαϊκού Βορρά, η εκλογική υποστήριξη στα λαϊκιστικά και απολυταρχικά κόμματα βρίσκεται στο 35%, αυξημένη κατά 4,6 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το 2019.  
• Στις χώρες της Δυτικής και της Κεντρικής Ευρώπης, η εκλογική υποστήριξη στα λαϊκιστικά και απολυταρχικά κόμματα βρίσκεται στο 30,8%, αυξημένη κατά 1 ποσοστιαία μονάδα σε σχέση με το 2019.  
• Στις χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου, η εκλογική υποστήριξη στα λαϊκιστικά και απολυταρχικά κόμματα βρίσκεται στο 29,8%, αυξημένη κατά 1,6 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το 2019.

Ο Δείκτης Απολυταρχικού Λαϊκισμού μετρά τη συνολική εκλογική υποστήριξη σε λαϊκιστικά ή/και απολυταρχικά κόμματα σε 31 Ευρωπαϊκές χώρες από το 1945 έως το 2023.

Στο πλαίσιο του Δείκτη, ένα κόμμα ταξινομείται ως λαϊκιστικό όταν η πολιτική του αφήγηση έχει ως βασικό χαρακτηριστικό τη σύγκρουση μεταξύ ενός περιθωριοποιημένου «λαού», τον οποίο και αξιώνει το κόμμα αυτό ότι εκπροσωπεί, και των διεφθαρμένων πολιτικών «ελίτ». Αυτή η σύγκρουση εντοπίζεται κυρίως σε δύο διαστάσεις:

• Στην οικονομία εκδηλώνεται με την αντίθεση προς τις πολιτικές του ελεύθερου εμπορίου, της επιχειρηματικότητας και της εν γένει λειτουργίας του καπιταλιστικού συστήματος, προκρίνοντας την αναδιανομή και την κρατική παρέμβαση υπέρ του «λαού».
• Στον πολιτισμό εκδηλώνεται ως αντίθεση στην παγκοσμιοποίηση, την πολυπολιτισμικότητα, και σε βασικά ατομικά και ανθρώπινα δικαιώματα των μειονοτήτων.

Ο Δείκτης Απολυταρχικού Λαϊκισμού στην Ελλάδα

Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα ο Δείκτης ταξινομεί ως λαϊκιστικά κόμματα που κατέγραψαν εκλογικό ποσοστό τουλάχιστον 1% σε εκλογικές αναμετρήσεις στην Αριστερά τον ΣΥΡΙΖΑ, την Πλεύση Ελευθερίας, το ΜέΡΑ25, και τη ΛΑΕ, και στη Δεξιά την Ελληνική Λύση, τους ΑΝΕΛ και τον ΛΑΟΣ.

Αντιστοίχως, ένα κόμμα ταξινομείται στο πλαίσιο του Δείκτη ως απολυταρχικό, όταν ασπάζεται ιδεολογίες εχθρικές προς τη φιλελεύθερη δημοκρατία, όπως ο Μαρξισμός-Λενινισμός, ο φασισμός, ο ναζισμός ή όταν έχει εμπράκτως εγκαταλείψει τις αρχές της φιλελεύθερης δημοκρατίας όπως συμβαίνει με το Fidesz στην Ουγγαρία.

Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα ο Δείκτης ταξινομεί ως απολυταρχικά κόμματα που κατέγραψαν εκλογικό ποσοστό τουλάχιστον 1% στην Αριστερά το ΚΚΕ και την ΑΝΤΑΡΣΥΑ, και στη Δεξιά τη Νίκη, τους Σπαρτιάτες και τη Χρυσή Αυγή.

Ο Γενικός Διευθυντής του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών Νίκος Ρώμπαπας έκανε την ακόλουθη δήλωση: «Η σημαντικότερη πρόκληση σήμερα σε Ελλάδα και Ευρώπη είναι να ακυρώσουμε στην πράξη τις φωνές του λαϊκισμού και της απολυταρχίας που υπονομεύουν και απειλούν τη φιλελεύθερη δημοκρατία.

Για να το πετύχουμε αυτό στην Ελλάδα χρειάζεται ενίσχυση της λογοδοσίας και της συμμετοχής, ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των πολιτικών στην καθημερινότητα του πολίτη, διαρκής αναβάθμιση του θεσμικού οπλοστασίου της φιλελεύθερης δημοκρατίας και ουσιαστική πολιτειακή παιδεία ήδη από τις πρώτες τάξεις του δημοτικού σχολείου. Αυτές πρέπει να είναι οι κρίσιμες προτεραιότητες της κυβέρνησης απέναντι σ’ αυτή τη μεγάλη πρόκληση».

Διαβάστε την έρευνα για την ανθεκτικότητα του λαϊκισμού σε Ελλάδα και Ευρώπη ενόψει των Ευρωεκλογών εδώ.