Ο πρόεδρος της ΓΣΕΕ Γιάννης Παναγόπουλος γράφει για την κρίση στη διαβίωση των ελληνικών νοικοκυριών και οι προτάσεις για την αντιμετώπισή της
Τα τελευταία σχεδόν τρία χρόνια ο συνδυασμός της ακρίβειας και των χαμηλών μισθών έχει δραματικά επηρεάσει το βιοτικό επίπεδο μεγάλου τμήματος των εργαζομένων, ειδικά των πιο ευάλωτων, προκαλώντας κρίση κόστους ζωής και αξιοπρεπούς διαβίωσης. Πολλά νοικοκυριά αντιμετωπίζουν ακόμη και μια κατάσταση κρίσης επιβίωσης, καθώς δεν μπορούν να ικανοποιήσουν βασικές μηνιαίες δαπάνες για διατροφή, θέρμανση και στέγαση.
Τα καθημερινά βιώματα των νοικοκυριών από τα σούπερ μάρκετ είναι αδιάψευστος μάρτυρας της ακρίβειας. Το ράλι των τιμών, ειδικά στο χώρο των βασικών ειδών διατροφής και στην ενέργεια καταγράφεται στα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ. Στην πληθωριστική τριετία Δεκέμβριος 2020 – Δεκέμβριος 2023 παρατηρούμε ότι στην κατηγορία «Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά» σημειώθηκε πληθωρισμός 31,2%, που τροφοδοτήθηκε από την αύξηση των τιμών σε βασικά αγαθά, όπως «Έλαια και λίπη» (87,4%), «Λαχανικά» (35,2%), «Γαλακτοκομικά και αυγά» (33,8%), «Κρέατα» (31,2%), «Ψωμί και δημητριακά» (25,3%). Αν συνυπολογίσουμε και τις αυξήσεις στο «Ηλεκτρικό ρεύμα, φυσικό αέριο και άλλα καύσιμα» (39,1%), τότε διαμορφώνεται μια δραματική καθημερινότητα για τα ελληνικά νοικοκυριά.
Παράλληλα με την έκρηξη των τιμών των αγαθών διατροφής και ενέργειας οξύνεται και η στεγαστική κρίση. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι το δ’ τρίμηνο του 2023 σε αρκετές περιοχές της χώρας καταγράφηκαν, σε ετήσια βάση, διψήφιες αυξήσεις ενοικίων, ειδικά στα μεγάλα αστικά κέντρα. Η κατάσταση αυτή δημιουργεί πρόσθετα βάρη στον προϋπολογισμό των νοικοκυριών, επιδεινώνοντας την οικονομική τους κατάσταση. Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, στην Ελλάδα το 2022, η δαπάνη για ενοίκιο απορροφούσε το 26% του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών, ενώ οι συνολικές δαπάνες στέγασης το 34,2%, ποσοστό που αποτελεί το υψηλότερο μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ-27. Ανησυχητικό είναι επίσης το γεγονός ότι το ποσοστό των ατόμων που ζούσε σε νοικοκυριά με μέλη 2 ενήλικες που το κόστος στέγασής τους ήταν υψηλότερο του 40% του διαθέσιμου εισοδήματός τους ανήλθε στο 22,8%, ποσοστό τρεις φορές υψηλότερο του μέσου όρους της ΕΕ-27. Μπορεί να αντιμετωπιστεί το δημογραφικό πρόβλημα της χώρας μας αν δεν αλλάξει αυτή η κατάσταση;
Στους τρεις πρώτους μήνες του 2024 η ακρίβεια υποβάθμισε περαιτέρω την αγοραστική δύναμη των εργαζομένων. Μπορεί ο εισαγόμενος πληθωρισμός να έπαιξε σημαντικό ρόλο στην αρχή της κρίσης κόστους ζωής, αλλά η εξέλιξη της ακρίβειας τα τρία τελευταία χρόνια, όπως και οι διαφορές στις τιμές στα ίδια προϊόντα μεταξύ της Ελλάδας και άλλων χωρών αποκαλύπτουν τα χρόνια δομικά προβλήματα της οικονομίας και την αδιαφορία των ασκούντων οικονομική πολιτική για πραγματικές και ουσιαστικές οικονομικές μεταρρυθμίσεις. Ολιγοπωλιακές αγορές, καρτέλ, έλλειψη ανταγωνισμού, κερδοσκοπία, έλλειψη συστηματικών, αυστηρών και αποτελεσματικών ελέγχων, αδιαφάνεια και χειραγώγηση τιμών σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα τροφοδοτούν τον πληθωρισμό κερδών που μαζί με τον υψηλό ΦΠΑ σε βασικά προϊόντα δημιουργούνε μια μη βιώσιμη κοινωνική πραγματικότητα.
Η χώρα μας είναι ουραγός στους μισθούς και πρωταθλήτρια στις τιμές και στην κερδοφορία στην Ευρώπη. Η μεταβολή των ονομαστικών μισθών δεν καλύπτει τη διαφορά με τον πληθωρισμό και η μείωση των πραγματικών μισθών συρρικνώνει την αγοραστική δύναμη. Η τελευταία αύξηση του κατώτατου μισθού είναι ανεπαρκής να αντιμετωπίσει το μέγεθος των δυσκολιών που βιώνει σήμερα μεγάλο τμήμα του κόσμου της εργασίας. Η ΓΣΕΕ πρότεινε ο κατώτατος μισθός να αυξηθεί στα 908 ευρώ, δηλαδή στα 758 ευρώ καθαρά, ώστε να μην είναι κανένας εργαζόμενος που αμείβεται με τον κατώτατο μισθό κάτω από το κατώφλι της σχετικής φτώχειας και για να μην συνεχίσει η αναδιανομή του εισοδήματος σε βάρος της εργασίας.
Πρέπει όμως με έμφαση να σημειώσουμε ότι η κρίση αξιοπρεπούς διαβίωσης των εργαζομένων δεν οφείλεται μόνο στις χαμηλές αποδοχές τους, αλλά και στη χαμηλή ποιότητα των συνθηκών εργασίας τους. Και αυτό αφορά μια σειρά από προσδιοριστικούς παράγοντες της ποιότητας της εργασίας: όπως οι ώρες απασχόλησης, οι συνθήκες εργασίας στους χώρους δουλειάς, οι ευκαιρίες κατάρτισης των εργαζομένων, η δυνατότητα προάσπισης των δικαιωμάτων τους κ.ά. Είναι σημαντικό λοιπόν η δημόσια συζήτηση να μην εστιάζει μόνο στο ζήτημα του κατώτατου μισθού, αλλά να περιλαμβάνει και άλλες πτυχές που προσδιορίζουν την ευημερία και τις συνθήκες ζωής των εργαζομένων.
Στο πλαίσιο αυτό, η Γενική Συνομοσπονδία προτείνει να επαναπροσδιοριστεί αμέσως το μείγμα των εργαλείων άσκησης της δημοσιονομικής και της κοινωνικής πολιτικής και υπογραμμίζει αναγκαίες θεσμικές παρεμβάσεις για την προστασία της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών. Με την 24ωρη γενική απεργία μας στις 17 Απριλίου απαιτούμε την επαναφορά της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας και του προσδιορισμού του κατώτατου μισθού από τους εργαζομένους και τους εργοδότες∙ την αποκατάσταση όλων των προτεραιοτήτων του συλλογικού εργατικού δικαίου (επέκταση συλλογικών συμβάσεων, συρροή, μετενέργεια κ.λπ.)∙ αύξηση μισθών, πέραν του κατώτατου μισθού∙ αυστηρό έλεγχο και διαφάνεια του τρόπου διαμόρφωσης των τιμών και των περιθωρίων κέρδους σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα∙ πάταξη της κερδοσκοπίας σε όλες τις επιχειρήσεις βασικών κλάδων παραγωγής και εμπορίας βασικών αγαθών διατροφής και έκτακτη φορολογία επί των κερδών σε αλυσίδες σουπερμάρκετ, επιχειρήσεις ενέργειας και μεταφορών, τράπεζες∙ μείωση του ΦΠΑ για έναν χρόνο σε βασικά είδη διατροφής και διατίμηση σε βασικά αγαθά πρώτης ανάγκης των νοικοκυριών∙ τιμαριθμοποίηση των φορολογικών κλιμακίων, ώστε οι ονομαστικές αυξήσεις μισθών και εισοδημάτων να μην εξανεμίζονται με την αύξηση των φόρων∙ τιμαριθμική αναπροσαρμογή όλων των κοινωνικών επιδομάτων και παροχών∙ επιδότηση ενοικίου σε ευρύτερες ομάδες πολιτών βάσει εισοδηματικών και κοινωνικών κριτηρίων κ.ά.
Για την ΓΣΕΕ, η προστασία της εργασίας και του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων είναι καίριας σημασίας για τη διασφάλιση του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Η ρύθμιση των συνθηκών εργασίας στους τομείς των μισθών, του χρόνου εργασίας, της ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, της επαγγελματικής ασφάλειας και υγείας, της ισότητας των φύλων στην εργασία, της διασφάλισης ίσων ευκαιριών και μεταχείρισης για όλους αποτελούν συμπληρωματικά και αλληλένδετα στοιχεία μιας ανθρωποκεντρικής στρατηγικής προς μια βιώσιμη και ανθεκτική ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς με αξιοπρεπή εργασία για όλους.
6°
