Ευρωψηφοδέλτια ή ευρωπασαρέλες;

Δύο μήνες μάς χωρίζουν από τις ευρωεκλογές και τίποτα από αυτά που συζητιούνται στον δημόσιο διάλογο δεν προϊδεάζει τους πολίτες για το πραγματικό διακύβευμα της κάλπης. Θα έλεγε κανείς ότι στις 9 Ιουνίου διεξάγεται ένα είδος ενδιάμεσων εκλογών με στόχο την επικύρωση ή μη της τελευταίας λαϊκής εντολής. Η κυβέρνηση ζητάει συσπείρωση για να της «ανοίξει ένας τριετής διάδρομος ως τις επόμενες εθνικές εκλογές» και η δημοκρατική αντιπολίτευση ζητάει «να ακυρωθεί στην πράξη το αλαζονικό 41% της εθνικής κάλπης». Λες και κανένα κόμμα δεν αντιλαμβάνεται την κρισιμότητα των ευρωεκλογών για το μέλλον της Ενωμένης Ευρώπης μέσα από τη διατήρηση ζωντανής της διαδικασίας της ολοκλήρωσης ή ότι τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα μαζί με τις παθογένειες που την ταλανίζουν θα μπορούσε να αντιμετωπιστούν έξω από το πλαίσιο της Ευρωζώνης.

Κι όμως. Το πρόσφατο παρελθόν προσφέρει πολλές ευκαιρίες προκειμένου να αναλογιστεί κανείς τη μεγάλη σημασία της ένταξης της χώρας στην ευρωπαϊκή οικογένεια και της συμμετοχής της στο κέντρο λήψης κρίσιμων ακόμα και για την επιβίωσή της αποφάσεων. Ανεξάρτητα από τις διαφορετικές απόψεις για τα αίτια της βαθιάς οικονομικής κρίσης όλοι αναγνωρίζουν σήμερα ότι η παραμονή της Ελλάδας στη ζώνη του ευρώ δεν θα ήταν δυνατή χωρίς την έμπρακτη οικονομική συνεισφορά των ευρωπαίων εταίρων. Όπως δεν υπάρχει κανείς που να αρνείται την ουσιαστική συμβολή των -πρωτοφανούς ύψους- πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης στην αναπτυξιακή προσπάθεια της χώρας. Γι’ αυτό ακριβώς και κανείς δεν δικαιούται να θυσιάζει, στο όνομα οποιοδήποτε προσωπικών ή κομματικών σκοπιμοτήτων, τη σημασία των ευρωεκλογών υποτιμώντας τους υπαρκτούς κινδύνους και τις απειλές που εκτοξεύουν οι κάθε λογής ευρωσκεπτικιστές.

Το καθήκον των αρχηγών περιορίστηκε πλέον στην επιλογή των υποψηφίων που, κατά τη γνώμη τους, είναι ικανοί και επαρκείς ώσστε να εκπροσωπήσουν τη χώρα μας στο ευρωκοινοβούλιο

Η υποτίμηση της σημασίας των ευρωεκλογών γίνεται ακόμα πιο έκδηλη εξαιτίας και της ακολουθούμενης πλέον διαδικασίας συγκρότησης των ψηφοδελτίων των κομμάτων, την ευθύνη της οποίας φέρουν οι αρχηγοί τους. Να υπενθυμίσουμε ότι μέχρι τις ευρωκάλπες του 2014 η εκλογή των ευρωβουλευτών γινόταν με λίστα ενώ στη συνέχεια καθιερώθηκε ο σταυρός προτίμησης. Με τον τρόπο αυτό οι αρχηγοί απηλλάγησαν από τα όποια εσωκομματικά προβλήματα, προσωπικές δεσμεύσεις κ.λπ. αφού την επιλογή μεταξύ των υποψηφίων ανέλαβαν οι ψηφοφόροι. Το καθήκον των αρχηγών περιορίστηκε πλέον στην επιλογή των υποψηφίων που, κατά τη γνώμη τους, είναι ικανοί και επαρκείς ώστε να εκπροσωπήσουν τη χώρα μας στο ευρωκοινοβούλιο.

Δυστυχώς το κριτήριο που έχει επικρατήσει διακομματικά δεν είναι «τι μπορούν να προσφέρουν οι υποψήφιοι στην Ευρώπη» αλλά, κυρίως, «τι ψήφους μπορούν να προσφέρουν στο κόμμα». Γι’ αυτό και βρισκόμαστε -κι αυτή τη φορά- μπροστά στο φαινόμενο ενός διαγωνισμού μεταξύ των αρχηγών για την εξασφάλιση όσων γίνεται περισσότερων celebrities στους συνδυασμούς τους. Τηλεπερσόνες, παρουσιαστές ή πρώην πρωταθλητές δέχονται προτάσεις ακόμα και όταν τα εκφρασμένα δημόσια πολιτικά τους πιστεύω -όσοι τυχόν τα έχουν εκφράσει- δεν έχουν καμιά πολιτική ή ιδεολογική συνάφεια με το ψηφοδέλτιο στο οποίο τους προτείνεται να συμμετάσχουν. Οι δήθεν απαράβατες αρχές θυσιάζονται στον βωμό της ψηφοθηρίας.

Το δικαίωμα του εκλέγεσθαι είναι ιερό και απαραβίαστο για όλους τους πολίτες. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι οι υποψήφιοι δεν πρέπει, με ευθύνη των πολιτικών αρχηγών, να συγκεντρώνουν τα στοιχειώδη προσόντα για τη θέση στην οποία προτείνονται. Ο λόγος δεν γίνεται μόνον για τα τυπικά προσόντα (γνώσεις, γλώσσες κ.λπ.) ενός υποψήφιου ευρωβουλευτή αλλά και για την επιστημονική και γνωστική του επάρκεια να συμβάλλει ουσιαστικά στην πορεία της Ευρώπης. Το λαϊκιστικό επιχείρημα ότι «ο κυρίαρχος λαός ψηφίζει» είναι καιρός να εγκαταλειφθεί αφού ο λαός έχει να επιλέξει ανάμεσα στους υποψηφίους του ψηφοδελτίου που κρατάει στο χέρι του και ψηφίζει παραδοσιακά τους διάσημους που γνωρίζει και βλέπει καθημερινά στην οθόνη του.

Η εμπειρία από αποτυχημένες θητείες Ελλήνων –και όχι μόνον– ευρωβουλευτών θα έπρεπε να είχε γίνει μάθημα στους αρχηγούς των κομμάτων και τα επιτελεία τους

Η νοοτροπία αυτή, εκτός του ότι υπονομεύει το κύρος της χώρας και του ευρωκοινοβουλίου είναι ταυτόχρονα και πολύ άδικη για τους «άγνωστους» στο ευρύ κοινό υποψήφιους εκείνους που έχουν όλα τα εφόδια, αν εκλεγούν, να διακριθούν και να ανταποκριθούν με επάρκεια στις απαιτήσεις του ρόλου τους είτε πρόκειται για τη συμβολή τους στα οικονομικά, τα ενεργειακά, τα περιβαλλοντικά και όποια άλλα ευρωπαϊκά καθήκοντα τους ανατεθούν. Η εμπειρία από αποτυχημένες θητείες Ελλήνων –και όχι μόνον– ευρωβουλευτών θα έπρεπε να είχε γίνει μάθημα στους αρχηγούς των κομμάτων και τα επιτελεία τους. Το διακύβευμα της θέσης του ευρωβουλευτή δεν είναι η εξασφάλιση της δημοσιότητας και του βιοπορισμού του. Είναι η ουσιαστική συμβολή του στην υπεράσπιση των θεσμών της δημοκρατικής Ευρώπης και στην πορεία της προς την ολοκλήρωση.

Είναι καιρός να αλλάξει το υποτιμητικό αυτό για τους υποψηφίους, τα κόμματα, τη χώρα και την Ευρώπη εκλογικό σύστημα και να επανέλθει η λίστα. Σε μια χώρα με δημοκρατικά οργανωμένα κόμματα η ανάδειξη της σειράς της λίστας από την οργανωμένη βάση τους θα ήταν η πλέον ενδεδειγμένη. Δεν πρόκειται όμως περί αυτού, όπως άλλωστε έχει αποδείξει και η ψηφοφορία για την εκλογή των αρχηγών των κομμάτων που έχει καταλήξει σε γενική ψηφοφορία μεταξύ όσων πολιτών επιθυμούν να συμμετάσχουν ανεξαρτήτως των πολιτικών τους επιλογών. Επομένως, η ευθύνη της συγκρότησης της λίστας πρέπει να παραμείνει στους πολιτικούς αρχηγούς οι οποίοι όμως θα είναι υπόλογοι και για τη θητεία των εκλεκτών τους. Η ευθύνη τους δεν μπορεί να τελειώνει το βράδυ των επινικίων πανηγυρισμών.