Να μην ξεχάσουμε το διαζύγιο με την Εκκλησία στην αναθεώρηση

Η συζήτηση για «τα μη κρατικά πανεπιστήμια» έφερε στο προσκήνιο την ανάγκη για την άμεση αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος μόλις συμπληρωθεί το συνταγματικά προβλεπόμενο χρονικό περιθώριο από την προηγούμενη αναθεώρηση. Μπορεί η αναγκαία συναίνεση των κομμάτων να μην είναι εξασφαλισμένη, όπως άλλωστε συνέβη και στην προηγούμενη απόπειρα αμφισβήτησης του κρατικού μονοπωλίου στην Παιδεία κατά την προηγούμενη αναθεώρηση αλλά, αυτή τη φορά τουλάχιστον δεν θα υπάρξει η αμφισβήτηση της συνταγματικής νομιμότητας της αναθεωρητικής διαδικασίας. Μένει να φανεί αν η σημερινή Βουλή θα αποδεχθεί να συμπεριλάβει το άρθρο 16 στα προς αναθεώρηση άρθρα από την επόμενη αναθεωρητική Βουλή.

Αν το νομοσχέδιο για τα μη κρατικά πανεπιστήμια ανέδειξε την ανάγκη της συνταγματικής αναθεώρησης του άρθρου 16, η συζήτηση -εντός και εκτός της Βουλής- αλλά και όσα ακολούθησαν την ψήφιση του νομοσχεδίου για το δικαίωμα στον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών επανέφεραν στην επιφάνεια το ζήτημα του χωρισμού Κράτους-Εκκλησίας μέσω της αναθεώρησης των σχετικών άρθρων του Συντάγματος. Πρόκειται για μια αναθεώρηση που επίσης αναβάλλεται συνεχώς καθώς το πολιτικό κόστος μοιάζει αβάσταχτο για τις πολιτικές δυνάμεις που θα τολμήσουν να το αναλάβουν. Η «μάχη των ταυτοτήτων» που δόθηκε μεταξύ Πολιτείας και Εκκλησίας το 2001 επί διακυβέρνησης Κώστα Σημίτη είχε επίσης αναδείξει την αναγκαιότητα του χωρισμού που δυστυχώς δεν επιχειρήθηκε στην αναθεώρηση του 2008 που ακολούθησε.

Η κάθετη εναντίωση της Εκκλησίας στο νομοσχέδιο για την ισότητα των πολιτών στο δικαίωμα στον γάμο έδωσε στη δημόσια συζήτηση εμφυλιοπολεμικό χαρακτήρα. Οι σκοταδιστικές φωνές ακραίων ιεραρχών είχαν την απόλυτη κάλυψη της Ιεράς Συνόδου η οποία τους ενθάρρυνε με τον πιο επίσημο τρόπο. Όπως ανέφερε σε ανακοίνωσή της «Η Ιερά Σύνοδος εξάλλου εξουσιοδοτεί κάθε Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη να προχωρήσει, εντός της επαρχίας του και κατά την έμφρονα ποιμαντική κρίση του, σε πρωτοβουλίες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης ως προς την επικείμενη νομοθέτηση και τον θεσμό της οικογένειας». Επιπλέον η Ιερά Σύνοδος εξέδωσε καταγγελτική ανακοίνωση που αναγνώστηκε στους ναούς ενώ απέστειλε και επιστολή προς τους βουλευτές υπενθυμίζοντάς τους προφανώς τις εκλογικές παρενέργειες της τυχόν θετικής τους ψήφου.

Δυστυχώς, οι πιέσεις της Εκκλησίας απέδωσαν σημαντικούς καρπούς. Το ένα τρίτο περίπου της δύναμης των κοινοβουλευτικών ομάδων της Νέας Δημοκρατίας και του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ απείχαν από την ψηφοφορία του νομοσχεδίου προφασιζόμενοι ότι η συνείδησή τους δεν τους επέτρεπε να ψηφίσουν υπέρ της ισότητας όλων των Ελλήνων πολιτών στο δικαίωμα στο γάμο και στην τεκνοθεσία. Η ηγεσία της Αριστεράς αναγκάστηκε να επιβάλει κομματική πειθαρχία. Το ΚΚΕ έχει τις ίδιες ομοφοβικές απόψεις με την Εκκλησία και ούτε λόγος φυσικά για την παραεκκλησιαστική «Νίκη» και τα άλλα Ακροδεξιά κόμματα της Βουλής.

Παρ’ όλα αυτά το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας για το νομοσχέδιο αποτέλεσε μια σημαντική νίκη στον αγώνα για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και μια ακόμα ήττα -μετά από εκείνη για τις ταυτότητες- για τις δυνάμεις της οπισθοδρόμησης και κυρίως για την Εκκλησία. Γι’ αυτό και η «επικρατούσα» κατά το Σύνταγμα θρησκεία όχι μόνο δεν σεβάστηκε την απόφαση του Κοινοβουλίου αλλά φρόντισε να αποδείξει από την επόμενη κιόλας ημέρα ότι περιφρονεί όσους νόμους δεν ταιριάζουν στα δόγματα που πρεσβεύει. Η αποπομπή εκλεγμένων εκπροσώπων του λαού από την Εκκλησία ή και από λαϊκές εκδηλώσεις και η προσβολή των θεσμικών εκπροσώπων της πολιτείας, ακόμα και της Προέδρου της Δημοκρατίας, είναι πολύ χαρακτηριστική.

Η υποτιθέμενη διάκριση των ρόλων μεταξύ του Κράτους και της Εκκλησίας καταπατήθηκε για μια ακόμα φορά από την Εκκλησία στο θέμα των δικαιωμάτων των ομόφυλων ζευγαριών. Η παρέμβαση της Ιεράς Συνόδου στο νομοθετικό έργο της Βουλής παραβίασε κατάφορα και προκλητικά τα αυστηρά όρια των εκκλησιαστικών της καθηκόντων. Η αντίληψη ότι ο συνταγματικός όρος «επικρατούσα» υπονοεί και επί της Πολιτείας είναι επικίνδυνος για το κοσμικό κράτος. Γι’ αυτό και δεν επιτρέπεται να χαθεί η ευκαιρία και της επόμενης αναθεώρησης για τον πλήρη διαχωρισμό της Εκκλησίας από το Κράτος.

Είναι χρέος των προοδευτικών διακομματικών δυνάμεων να συγκεντρώσουν τις απαιτούμενες στο κρίσιμο αυτό ζήτημα πλειοψηφίες, στα διαδοχικά στάδια της αναθεωρητικής διαδικασίας. Κι ακόμα, είναι καιρός να αποφασίσουν ορισμένοι βουλευτές αν θα λειτουργούν ως εκπρόσωποι της Εκκλησίας ή της Πολιτείας στο νομοθετικό σώμα της χώρας.