Τα κρατικά και μη κρατικά πανεπιστήμα, ο νόμος Πιερρακάκη και ο πλουραλισμός στην εκπαίδευση
Παρά το γεγονός πως η Ελλάδα είναι ένα από τα παλαιότερα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και γενικά συμμορφώνεται στις ενωσιακές επιταγές, υπάρχει ένας τομέας στον οποίο έχει επιλέξει να στρουθοκαμηλίζει εδώ και πάνω από είκοσι χρόνια. Πρόκειται για την άρνηση να αναγνωρίσει πλήρως ως ισότιμα των ελληνικών ΑΕΙ τα παραρτήματα των ιδιωτικών Πανεπιστημίων που λειτουργούν στην Ελλάδα, αλλά και την πλήρη απαγόρευση ίδρυσης άλλων ιδιωτικών Πανεπιστημίων, βάσει του άρθρου 16 παρ. 5 του Συντάγματος, παρότι στη χώρα λειτουργούν περισσότερα από 30 κολλέγια εδώ και τουλάχιστον 20 χρόνια.
Στην Ευρώπη, και ειδικότερα στις πραγματικά προηγμένες χώρες με τις οποίες θέλουμε να ανήκουμε, ο βασικότερος πυλώνας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι το δημόσιο Πανεπιστήμιο. Το γεγονός αυτό δεν αναιρεί ότι πρώτον, είμαστε η μόνη χώρα στην Ευρώπη που δεν επιτρέπει την ίδρυση μη κρατικών Πανεπιστημίων, ενώ οι αποφάσεις του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ), κρίνουν δυσανάλογη την πλήρη απαγόρευση, αφού αυτή δεν συνάδει με την ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων, προϊόντων και κεφαλαίων στο εσωτερικό της ΕΕ. Ο πολυεπίπεδος συνταγματισμός, δηλαδή η παράλληλη εφαρμογή δυο εννόμων τάξεων (ενωσιακή και εθνική), δεν αφήνει περιθώρια να αγνοήσουμε την ανωτέρω νομολογία. Δεύτερον, δε γίνεται να ξεχνάμε πως το ελληνικό κράτος καθημερινά αναγνωρίζει ως ισότιμα, πτυχία ιδιωτικών Πανεπιστημίων του εξωτερικού. Τα παραδείγματα της Κύπρου, όπως και άλλων χωρών, κυρίως της Ανατολικής Ευρώπης, είναι πλέον γνωστά.
Το κριτήριο λοιπόν για το κατά πόσο ένα Πανεπιστήμιο υπηρετεί το σκοπό του προς την κοινωνία και ανταποκρίνεται σε υψηλές ακαδημαϊκές απαιτήσεις δεν εξαρτάται από το εάν είναι κρατικό ή μη. Κρατικά είναι και τα ΑΤΕΙ, τα οποία χαρακτηρίστηκαν ως ισοδύναμα με τα ΑΕΙ εν μία νυκτί, χωρίς καμία πραγματική ισοδυναμία ούτε σε επίπεδο κατάρτισης των διδασκόντων ούτε σε επίπεδο πολυπλοκότητας του προγράμματος σπουδών. Αντιθέτως, η ποιότητα των Πανεπιστημίων, τόσο σε όρους έρευνας, όσο και σε όρους διδασκαλίας, φαίνεται πως μακροπρόθεσμα κρίνεται από το γενικότερο πλαίσιο κανόνων που θέτει η πολιτεία με ακαδημαϊκά και οργανωτικά κριτήρια.
Ο νόμος Πιερρακάκη επιχειρεί να ενισχύσει τον πλουραλισμό στην εκπαίδευση ενώ ταυτόχρονα θέτει σαφείς κανόνες για το τι θα σημαίνει μη κρατικό Πανεπιστήμιο στην Ελλάδα. Με το νέο νόμο ένα μη κρατικό Πανεπιστήμιο θα πρέπει ορθώς, βάσει και της διεθνούς εμπειρίας, να είναι μη κερδοσκοπικό, ενώ ταυτόχρονα εισάγονται αυστηρές προδιαγραφές τόσο ως προς τις κτιριακές υποδομές όσο και ως προς τα τυπικά προσόντα των διδασκόντων. Εξάλλου, είναι μάλλον αναχρονιστικό να πιστεύει κανείς πως είναι αποτελεσματικό και απολύτως διαφανές να υπάρχει κρατικό μονοπώλιο ως προς το αντικείμενο των σπουδών που παρέχεται στην χώρα.
Η προοπτική του να αποτελέσουμε διεθνή προορισμό εκπαίδευσης μόνο θετική είναι και σαφώς και κάτι τέτοιο θα ενισχύσει το αποτύπωμα της χώρας σε διεθνές επίπεδο. Ο νέος νόμος διευρύνει κατά πολύ και τις δυνατότητες του Δημόσιου πανεπιστήμιου να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο ως προς αυτό, με την παροχή ξενόγλωσσων προγραμμάτων σπουδών. Η εκπαίδευση σαφώς και αποτελεί τομέα στον οποίο -ως χώρα διαθέτουμε- σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.
Το να πιστεύει κανείς πως το δημόσιο πανεπιστήμιο, που αποτελεί έναν τόσο βαθιά θεμελιωμένο θεσμό στη χώρα, θα μαραζώσει με τα μη κρατικά είναι κάτι μάλλον υποτιμητικό προς αυτό. Προς το παρόν, οι ιδιοκτήτες των κολλεγίων φαίνεται να φοβούνται περισσότερο τον ανταγωνισμό απ' ό,τι οι πρυτάνεις των δημόσιων πανεπιστημίων. Ο ανταγωνισμός μόνο καλό κάνει σε ένα σύστημα εκπαίδευσης, όταν υπάρχουν κοινοί και σοβαροί κανόνες για όλους.
20°
