Τα τρακτέρ νίκησαν την πράσινη ατζέντα

Το βίντεο ξεκινά με μια μικρή, παιχνιδιάρα φώκια να κολυμπά αμέριμνη κάπου στον Ωκεανό. Η θάλασσα γυαλί, ένα απέραντο γαλάζιο στο οποίο καθρεφτίζεται ο ουρανός. Έχεις την αίσθηση της απόλυτης ηρεμίας. Ξαφνικά ένας τεράστιος λευκός καρχαρίας βγαίνει από τα βάθη και εξαφανίζεται με τη φώκια στο στόμα του. Στην επόμενη εικόνα βλέπουμε έναν μικρό κυματισμό, σε ομόκεντρους κύκλους, να εξαφανίζεται σιγά σιγά. Η ηρεμία επιστρέφει χωρίς τη φώκια αυτή τη φορά. Η φύση δεν έχει τέτοιες ευαισθησίες. Κάπως έτσι, σε άλλη κλίμακα, φαντάζομαι ότι θα είναι και το τέλος της γης. Κανείς δεν γνωρίζει πώς και πότε θα συμβεί ούτε πόσο θα διαρκέσει. Σε συμπαντική κλίμακα πάντως θα είναι κάποια δευτερόλεπτα και μετά τίποτα. Η γη θα εξαφανιστεί και δεν θα αφήσει κανένα ίχνος. Δεν υπάρχουν Γενικά Αρχεία του Σύμπαντος. Αν δεν υπάρχει κάποιος εξωγήινος πολιτισμός που να μας παρατηρεί, ουδείς ενδιαφέρεται για το αν υπάρχουμε ή όχι. Εκτός από εμάς βέβαια, τους «άμεσα ενδιαφερόμενους» όπως λένε. Μόνο που δεν το δείχνουμε.

Την ώρα που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωνε ακόμα πιο φιλόδοξες πολιτικές για τη μείωση των εκπομπών άνθρακα, οι στόχοι για την προστασία του περιβάλλοντος στη γεωργία εγκαταλείπονταν με ταχύτητα αντιστρόφως ανάλογη των προσπαθειών που είχαν γίνει για να θεσμοθετηθούν

Δεν ξέρω αν καταλάβαμε τι έγινε την προηγούμενη εβδομάδα στην Ευρώπη. Λοιπόν οι φιλόδοξοι περιβαλλοντικοί στόχοι για τη γεωργία εγκαταλείφθηκαν πριν καν εφαρμοστούν. Έτσι την ώρα που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωνε ακόμα πιο φιλόδοξες πολιτικές για τη μείωση των εκπομπών άνθρακα, οι στόχοι για την προστασία του περιβάλλοντος στη γεωργία εγκαταλείπονταν με ταχύτητα αντιστρόφως ανάλογη των προσπαθειών που είχαν γίνει για να θεσμοθετηθούν. Θα συνεχίζεται, λοιπόν, να πριμοδοτείται το πετρέλαιο, δεν θα εφαρμοστούν τα μέτρα για την προστασία του εδάφους και θα συνεχιστεί χωρίς περιορισμούς η χρήση των φυτοφαρμάκων. Παράλληλα θα μπουν και περιορισμοί στις εισαγωγές των Ουκρανικών σιτηρών, ενώ θα συνεχιστεί και η προστασία από εισαγωγές τρίτων χωρών καθώς πάγωσε η εμπορική συμφωνία με χώρες της Λατινικής Αμερικής. Η ειρωνεία αυτών των εξελίξεων είναι ότι από τους επισπεύδοντες ήταν ο Μακρόν ο οποίος προεκλογικά είχε βάλει την πράσινη ατζέντα στο επίκεντρο της προεκλογικής του εκστρατείας. Βρήκα εξαιρετικά επιτυχημένο τον τίτλο του Πολίτικο: ο Γάλλος οδηγός τρακτέρ οδηγεί και πάλι την Ευρώπη.

Στον υπότιτλο σημειώνεται ότι οι Γάλλοι αγρότες αποτελούν μόλις το 1,5% του πληθυσμού. Στοιχείο που ασφαλώς δείχνει πόσο δύσκολη πολιτικά θα είναι η προσαρμογή των οικονομιών στην κλιματική αλλαγή. Καμία κυβέρνηση δεν θα θέλει να αναλάβει το πολιτικό κόστος – γιατί κόστος, και μάλιστα μεγάλο, τα μέτρα θα έχουν. Κι αυτό χωρίς να υπολογίζουμε τη γεωπολιτική διάσταση. Η Ευρώπη απειλείται από τη Ρωσία, η αλληλεγγύη ωστόσο προς τους Ουκρανούς αγρότες σταμάτησε μπροστά στα γαλλικά τρακτέρ και τις πολωνικές νταλίκες.

Φταίνε οι αγρότες; Όχι αναγκαστικά. Για παράδειγμα είναι λογικό από τη σκοπιά τους να διαμαρτύρονται για αθέμιτο ανταγωνισμό από τις εισαγωγές αγροτικών προϊόντων από τρίτες χώρες, χωρίς γι' αυτές να ισχύουν οι ίδιοι οι περιβαλλοντικοί όροι που ισχύουν στην Ευρώπη. Από την άλλη όμως, όπως πολύ εύστοχα έγραψε η πρώην ευρωβουλευτής Άννυ Ποδηματά, το πάγωμα συμφωνιών όπως αυτής με τις χώρες της Λατινικής Αμερικής που είναι μέλη της mercosur, πλήττει εξ ίσου και τις Ευρωπαϊκές Οικονομίες. Τόσο για τις εισαγωγές κρίσιμων αγαθών που έχει ανάγκη όσο και για τις εξαγωγές που θα μπορούσε να κάνει. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Γερμανός Καγκελάριος Όλαφ Σολτς διαφώνησε με τον Μακρόν και σε αυτό το ζήτημα, ζητώντας να προχωρήσει η συμφωνία. Άλλα είναι τα συμφέροντα της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας και άλλα είναι τα συμφέροντα των Γάλλων αγροτών. Κι αυτά σε μια περίοδο που το διεθνές εμπόριο έχει γίνει γεωπολιτικό εργαλείο. Απομακρυνόμαστε όλο και περισσότερο από τη λογική των ελεύθερων συναλλαγών, η Ευρώπη όμως δείχνει αδύναμη να αξιοποιήσει το οικονομικό της αποτύπωμα. Για να θυμηθούμε τον Θόδωρο Πάγκαλο παραμένει ο γίγαντας με τα πήλινα πόδια.

Κάτι ανάλογο έγινε και με τις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας. Απαλλαγήκαμε, σωστά, από τον κρατικό ΟΤΕ για να ανακαλύψουμε ότι έχουμε το ακριβότερο και πιο αργό ίντερνετ. 

Θα μπορούσαν να είχαν γίνει διαφορετικά τα πράγματα; Η περίπτωση της Ελλάδας έχει ενδιαφέρον. Ο πρωθυπουργός υποχώρησε στο ζήτημα του αφορολόγητου πετρελαίου. Όπως και στην Ευρώπη οι επικείμενες ευρωεκλογές έπαιξαν τον ρόλο τους. Οι αγρότες ωστόσο ζητούν και φθηνό ρεύμα. Εδώ λοιπόν έχουμε το άλλο παράδοξο. Υποτίθεται ότι έχουμε ιδανικές συνθήκες για Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Υποτίθεται επίσης ότι πρωτοπορούμε στις πράσινες επενδύσεις – κάθε τόσο μας ανακοινώνουν ότι την τάδε ημέρα όλη η ενέργεια που καταναλώσαμε ως χώρα προήλθε από ΑΠΕ. Και την ίδια στιγμή μαθαίνουμε ότι είμαστε η δεύτερη ακριβότερη χώρα της Ευρώπης στο ηλεκτρικό ρεύμα! Σε βαθμό που αναρωτιέται κανείς αν η πράσινη ατζέντα «αλά γκρέκα» είναι μόνο και μόνο για να κάνουν κέρδη κάποιοι επιχειρηματίες. Κάτι ανάλογο έγινε και με τις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας. Απαλλαγήκαμε, σωστά, από τον κρατικό ΟΤΕ για να ανακαλύψουμε ότι έχουμε το ακριβότερο και πιο αργό ίντερνετ. Η ψηφιοποίηση (και) στη γεωργία αργεί ακόμα. Εκ των υστέρων η κυβέρνηση υπόσχεται να πριμοδοτήσει φωτοβολταϊκά για αγροτικές επιχειρήσεις.

Όχι ότι οι αγρότες πάντως είναι άμοιροι ευθυνών. Αν είχαν δείξει την ίδια ενέργεια με την οποία κλείνουν τους δρόμους για να φτιάξουν σοβαρούς συνεταιρισμούς και αγροτικές ενεργειακές κοινότητες, τότε θα ήταν σε πολύ καλύτερη κατάσταση. Κάποιοι ωστόσο έχουν μείνει στη λογική του όλα τα κιλά όλα τα λεφτά και στην καταγγελία της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής.

Το πραγματικά απογοητευτικό είναι ότι βρισκόμαστε ακόμα στην αρχή. Πριν από λίγες ημέρες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε τον στόχο να μειωθούν τα αέρια του θερμοκηπίου που παράγουν τα κράτη μέλη κατά 90% ως το 2040! Κανείς δεν λέει όμως πώς θα επιτευχθεί αυτό και κυρίως με ποιον τρόπο θα κατανεμηθεί το κόστος. Η «δίκαιη μετάβαση» παραμένει ένα μεγάλο ερωτηματικό. Κι αυτό στην πλούσια και ευαισθητοποιημένη Ευρώπη. Μπορούμε να φανταστούμε τι θα γίνει στις άλλες χώρες, τη Ρωσία την Κίνα ή την Ινδία που εξελίσσονται στους μεγάλους ρυπαντές. Α, παρεμπιπτόντως στο κείμενο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έχουν απαλειφθεί τελείως οι στόχοι για τη γεωργία.