Ας ξαναθυμηθούμε τον Ζαν Μοννέ

«Λίγοι άνθρωποι στην ιστορία της ανθρωπότητας διαδραμάτισαν τόσο σημαντικό ρόλο στην πορεία της όπως ο Ζαν Μοννέ». Αυτό είχε δηλώσει πριν από πενήντα χρόνια ο πρόσφατα αποβιώσας σε ηλικία 100 ετών Χένρι Κίσσινγκερ, υπουργός Εξωτερικών(1973-77) και σύμβουλος Ασφαλείας (1969-1975) των ΗΠΑ.

«Δεν θυμάμαι να είπα ποτέ: "Θα γίνω κάποιος". Σε καμιά στιγμή της ζωής μου δεν έπιασα τον εαυτό μου να λέει: "Θα κάνω κάτι". Οι περιστάσεις και μόνο βοήθησαν να κάνω αυτό που έκανα ή που συνετέλεσα να πραγματοποιηθεί. Οι περιστάσεις δεν έλλειψαν κι εγώ ήμουν πάντα έτοιμος να τις αδράξω».Αυτά γράφει στα ογκώδη «Απομνημονεύματά» του ο Ζαν Μοννέ (1888-1979), σπουδαίος Γάλλος διπλωμάτης και επιχειρηματίας, ο οποίος σύμφωνα τον οικονομολόγο Τζον Μέιναρντ Κέϋνς, συνέβαλε στο να τελειώσει ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος ένα χρόνο νωρίτερα. Και αυτό σίγουρα οφείλεται στο τεράστιο διπλωματικό ταλέντο του Γάλλου διπλωμάτη και οραματιστή και στην μοναδική ικανότητά του να διαχειρίζεται συγκρουσιακές και πολεμικές καταστάσεις.

Δύο παραδείγματα αρκούν για να μας πείσουν. Από τις πρώτες ημέρες του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου, ο Μοννέ, πολύ νέος και ήδη στο Λονδίνο, εξετέλεσε μια αποστολή που του ανέθεσε, παραμερίζοντας κάθε ιεραρχία, ο πρωθυπουργός της Γαλλίας Ρενέ Βιβιανί. Ο Βιβιανί προετοίμαζε τις συμφωνίες της γαλλο-βρετανικής συνεργασίας για τη διευκόλυνση των ναυτικών μεταφορών, οι οποίες έπαιξαν πρωτεύοντα ρόλο στη νίκη των Συμμάχων. Με την έναρξη του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου, ο Μοννέ ακολούθησε την ίδια τακτική: πέρασε δύο χρόνια στην Ουάσιγκτον χωρίς επίσημο πόστο, αλλλά έγινε ένας από τους πιο έμπιστους συμβούλους του προέδρου Ρούσβελτ και ο κυριότερος εμπνευστής του Προγράμματος της Νίκης.

Το πρόγραμμα αυτό έδωσε την ευκαιρία στον Κέυνς να κάνει τη δήλωση που προαναφέραμε.

«Ο Ζαν Μοννέ,» είχε γράψει ο επίσης αποβιώσας πρόσφατα Γάλλος πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τη δεκαετία 1985-1995 Ζακ Ντελόρ (1925-2023), «ήθελε πρώτα και πάνω απ’ όλα, να επικρατήσει η ειρήνη ανάμεσα στα ευρωπαϊκά έθνη. Δεν ήθελε όμως να οικοδομήσει την ειρήνησε αφηρημένες διακηρύξεις, αλλά πάνω σε συγκεκριμένους πολιτικούς μηχανισμούς εμπνεόμενος μάλιστα από την ίδια την ψυχολογία των λαών και συγκεράζοντας πολιτισμούς και εθνικές ιδιομορφίες. Η προσφορά, σε σταθερή βάση, ενός συγκεκριμένου κινήτρου σε ό,τι αφορά τις προσδοκίες των λαών για δημοκρατία και συμφιλίωση και η δυνατότητα να αναπτυχθούν υπερβαίνοντας τους εαυτούς τους, είναι το μυστικό της μεθόδου Μοννέ.»

Η δύναμη της μεθόδου του Μοννέ επιβεβαιώθηκε στην περίπτωση της Ενιαίας Πράξης και της σύστασης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με αυτή την έννοια, η Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη αποτελεί άξιο φόρο τιμής στον τρόπο δράσης που κληροδότησε ο Ζαν Μοννέ: στόχος επακριβής, μέσα απλά, συνοχή στη δράση.

Το όραμα του Ζαν Μοννέ φωτίζει το μέλλον μας, το μέλλον της Ευρώπης.

Στο νέο της ξεκίνημα η οικοδόμηση της Ενωμένης Ευρώπης, αντιμετωπίζει πάλι νέες εσωτερικές και εξωτερικές προκλήσεις. Πώς θα εμβαθύνουμε την ενότητα, χωρίς να αποκηρύξουμε την πολυμορφία που συνιστά τον πλούτο του ευρωπαϊκού κοινωνικού προτύπου; Πώς θα πετύχουμε την εμβάθυνση οδεύοντας προς την ευρωπαϊκή πολιτική ένωση χωρίς να απογοητεύσουμε τις προσδοκίες των χωρών της ευρωπαϊκής Ανατολής και του Νότου;

Ο Ζαν Μοννέ μάς δίνει και πάλι το νόημα αυτής της εξέλιξης: «Η ενοποίηση της Ευρώπης έχει, για τον πολιτισμό, μια σημασία που ξεπερνά την ασφάλεια και την ειρήνη. Η Ευρώπη είναι η πηγή της προόδου που όλοι απολαμβάνουμε, οι δε Ευρωπαίοι είναι ικανοί να συνεισφέρουν στην ανάπτυξη του πολιτισμού, με το δημιουργικό του πνεύμα, τόσο όσο και στο παρελθόν. Για να μπορέσει, όμως το δημιουργικό αυτό πνεύμα να ανθίσει εκ νέου, πρέπει να πραγματοποιήσουμε την Ένωση». Αυτή την ένωση που σήμερα εξωτερικές και εσωτερικές δυνάμει υπονομεύουν απροκάλυπτα, τόσο γιατί η Ευρώπη είναι η αφετηρία της δημιουργίας πλούτου και ευημερίας, αλλά και κορυφαίας παραγωγός πολιτισμού. Και αυτόν τον τελευταίο, κάποιοι τον φοβούνται. Γιατί όμως; Πολύ απλά διότι η λέξη Ευρώπη, αυτή η γη από όπου βλέπει κανείς μακριά, δόθηκε στην ήπειρό μας από Κρήτες ψαράδες, πολλές εκατονταετίες πριν από την έλευση του Χριστού. και κάποιου άλλου Προφήτη.