Αθήνα, πόλη των 15 λεπτών;

Ο Χάρης Δούκας δικαίως μπορεί να θεωρηθεί ότι απέναντί του έχει μια εχθρική κυβέρνηση. Δεν πρόλαβε για παράδειγμα να πει ότι θα ανοίξει τη Βασιλίσσης Όλγας και η υπουργός Πολιτισμού μας αποκάλυψε πως όχι, δεν παραμένει κλειστή λόγω των έργων Μπακογιάννη αλλά ανήκει στο ευρύτερο πρόγραμμα ενοποίησης των αρχαιολογικών χώρων. Λίγες ημέρες προτού ορκιστεί άλλωστε, μάθαμε ότι θα πάψει να είναι πρόεδρος της εταιρείας «Ανάπλαση Αθήνας Α.Ε.»: η εταιρεία, τελικά, θα ασχολείται με την ανάπλαση όλων των πόλεων της επικράτειας. Υποθέτω της αλλάζουν και το όνομα. Στην γιορτή της πρωτοχρονιάς στο Σύνταγμα τέλος, ο νέος Δήμαρχος πήρε μια καλή γεύση των τρελαμένων δεξιών τρολ, με την άθλια επίθεση που δέχθηκε για το κοριτσάκι που στεκόταν δίπλα του.

Όλα αυτά βέβαια καθόλου δεν πρέπει να τον στεναχωρούν. Δείχνουν απλώς ότι ορισμένοι παραμένουν αμετανόητοι και αποφασισμένοι να κάνουν ξανά και ξανά τα ίδια λάθη που οδήγησαν στην ήττα Μπακογιάννη. Την αλαζονεία δηλαδή και την υποτίμηση της νοημοσύνης των πολιτών. Του κόστισαν περισσότερο ίσως και από την γκάφα του «Μεγάλου Περίπατου». Αν μπορούμε να μιλάμε για γκάφα και όχι για σκάνδαλο κακοδιαχείρισης και πρωτοφανούς ανικανότητας.

Το ότι ο Δούκας όμως εκλέχτηκε κυρίως χάρη στα λάθη του Μπακογιάννη, είχε και ένα άλλο αποτέλεσμα. Το πρόγραμμά του πέρασε μάλλον απαρατήρητο. Στην περίπτωση που θα εφαρμοστεί ωστόσο θα είναι εξαιρετικά ριζοσπαστικό.

Μια από τις δεσμεύσεις του για παράδειγμα είναι ότι ως το τέλος της πενταετίας θα έχει μειώσει τη θερμοκρασία στην πόλη κατά 5 ολόκληρους βαθμούς! Κρίσιμος παράγοντας θα είναι η φύτευση 25.000 δέντρων που θα μειώσουν τη θερμοκρασία κατά 2 βαθμούς. Μακάρι, αν και ειλικρινά έχω την απορία που θα βρει τους χώρους, στο κέντρο, για μια τόσο σημαντική παρέμβαση. Ιδίως στις πραγματικά υποβαθμισμένες συνοικίες που δεν έχουν την πολυτέλεια των πάρκων. Ένας δεύτερος παράγοντας, που θα μειώσει τη θερμοκρασία κατά 1,5 βαθμό, θα είναι η χρήση νέων υλικών στις ταράτσες των πολυκατοικιών και των δημόσιων κτιρίων. Και πάλι μακάρι, αν και έχω την απορία πώς θα πείσει τους Αθηναίους να σηκώσουν το κόστος αυτών των παρεμβάσεων.

Η τρίτη παρέμβαση, για τον υπολειπόμενο 1,5 βαθμό, θα προκύψει από κυκλοφοριακές ρυθμίσεις. Η πολιτική του στο κυκλοφοριακό σχετίζεται προφανώς με την άλλη δέσμευση του για την πόλη των 15 λεπτών. Εδώ τα πράγματα σοβαρεύουν. Οι πόλεις των 15 λεπτών είναι μια διεθνής τάση για πόλεις όπου όλες οι δραστηριότητες ενός πολίτη, δουλειά, ψυχαγωγία, αγορές, βρίσκονται σε απόσταση 15 λεπτών, με τα πόδια ή με ποδήλατο, από το σπίτι του. Υπάρχουν πολλές προσεγγίσεις, στη βάση όλων ωστόσο είναι ο εκτοπισμός των αυτοκινήτων και η χρήση των χώρων που απελευθερώνονται για άλλες δραστηριότητες. Στο Παρίσι για παράδειγμα η Δήμαρχος Αν Ινταλγκό, σκοπεύει να καταργήσει τις μισές από τις 140.000 θέσεις παρκινγκ για τον σκοπό αυτό. Ήδη έχουν δημιουργηθεί καινούργιοι ποδηλατόδρομοι κατά μήκος του Σηκουάνα με διαχωριστικά που προστατεύουν τους ποδηλάτες από τα αυτοκίνητα. Ανάλογες παρεμβάσεις γίνονται και σε άλλες πόλεις κι όπως μπορούμε να καταλάβουμε προκαλούν έντονες συζητήσεις και σε πολλές περιπτώσεις οργισμένες αντιδράσεις.

Αν πράγματι έχει σχέδιο για μια τόσο σημαντική αλλαγή, δεν είναι απλώς ωραία λόγια δηλαδή,  και πολύ περισσότερο αν καταφέρει να πείσει τους Αθηναίους για τόσο ριζική ανατροπή των καθημερινών συνηθειών τους, θα πρόκειται για μια ιστορική δημαρχία. Προσωπικά θα συμβιβαζόμουν και με λίγους ποδηλατόδρομους που να αξίζουν το όνομά τους. Ειλικρινά όμως έχω την απορία πώς μπορεί να επιτευχθεί κάτι τέτοιο χωρίς σοβαρές δημόσιες συγκοινωνίες, με τους ιδιοκτήτες ΙΧ στα κάγκελα, και μάλιστα σε μια άναρχη πόλη όπου μάλιστα οι περισσότεροι ζουν πολύ μακριά από τους χώρους εργασίας. Κι αυτό σε επίπεδο ενός Δήμου με περιορισμένες αρμοδιότητες τόσο θεσμικά όσο και χωροταξικά.

Ανάλογα ερωτήματα θα μπορούσαν να διατυπωθούν και για άλλα λιγότερο φιλόδοξα μέρη του προγράμματός του. Σωστά για παράδειγμα άσκησε κριτική στον Μπακογιάννη για τις πενιχρές επιδόσεις στον τομέα της ανακύκλωσης. Δεσμεύτηκε έτσι να επεκτείνει τους καφέ κάδους. Δεν του διαφεύγει όμως ότι το 99% των Αθηναίων αγνοεί ακόμα και στο τι χρησιμεύουν. Κι αν θέλει  πραγματικά να ενισχυθεί η ανακύκλωση θα πρέπει να πάρει και λιγότερο δημοφιλή μέτρα, όπως πρόστιμα για όσους μπλέκουν τα απορρίμματα. Το έχουν κάνει οι περισσότερες ευρωπαϊκές πόλεις, ακόμα και εκεί που οι δήμαρχοι δεν είναι έτοιμοι για τον επαναστατικό σχεδιασμό των 15 λεπτών. Είναι διατεθειμένος να φανεί δυσάρεστος; Μακάρι, αν και η στάση του στο ζήτημα των καμερών όπως και στο μετρό των Εξαρχείων έδωσε μια διαφορετική εικόνα.

Όλα αυτά φυσικά μπορεί να αποδειχθούν πολυτέλειες. Σε τελευταία ανάλυση ο δήμαρχος της Αθήνας εκλέγεται με βάση δύο κυρίως παράγοντες: την αδράνεια και το πόσο αποτελεσματικά μαζεύει τα σκουπίδια και διατηρεί καθαρή την πόλη. Η υποψηφιότητα του κ. Δούκα ωστόσο επενδύθηκε με πολύ περισσότερα χαρακτηριστικά. Προβλήθηκε ως η πρόταση της κεντροαριστεράς για μια εναλλακτική πολιτική στο επίπεδο της τοπικής αυτοδιοίκησης, η οποία αφορά την καθημερινότητα των πολιτών. Αν ο νέος δήμαρχος καταφέρει να δικαιώσει αυτές τις προσδοκίες τότε η προσφορά του θα ξεπερνά τα όρια του Δήμου.