Ανασκόπηση 2023: Οι κερδισμένοι και οι χαμένοι στην πολιτική σκηνή της χώρας

Στέφανος Κασσελάκης. Αρκεί αυτό το όνομα για να συμπυκνώσει την πολιτική πραγματικότητα του 2023; Κάποιοι θα πουν ναι, παραμερίζοντας τις πολιτικές εξελίξεις που βιώσαμε μέχρι να μπει στη ζωή μας ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ. Λίγοι είναι, όμως, εκείνοι που θα μπορέσουν – πώς είναι άλλωστε δυνατό – να αγνοήσουν το πρόσωπο - «φαινόμενο» του έτους που απομακρύνεται. Φάνηκε ότι αυτή τη χρονιά, δεν άλλαξαν μόνο οι πολιτικοί συσχετισμοί, ούτε απλά η σύνθεση της κυβέρνησης, αλλά και οι όροι με τους οποίους παίζεται το «πολιτικό παιχνίδι»: το Tik Tok έχει πλέον πρωταρχικό ρόλο.

Σίγουρα το 2023 δεν ήταν μία χρονιά ευχάριστων γεγονότων, όπως είδαμε και στην Ανασκόπηση για όλα εκείνα που συγκλόνισαν την Ελλάδα τη χρονιά που φεύγει, όμως, η επικαιρότητα ήταν πυκνή στο πολιτικό πεδίο. Το έτος ξεκίνησε φέροντας το βάρος δύο σημαντικών υποθέσεων: των Παρακολουθήσεων και του Qatargate. Παρότι από τον Ιούνιο Κυριάκος Μητσοτάκης και Νίκος Ανδρουλάκης βρίσκονταν στους ίδιους χώρους της Βουλής, δεν υπήρξε τετ – α –τετ για το ζήτημα παρακολούθησης του προέδρου του ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ, το οποίο απασχόλησε και φέτος πολλάκις τις συζητήσεις στην Ολομέλεια. Την ίδια ώρα, μπορεί το Qatargate, η σύλληψη, η φυλάκιση και η απελευθέρωση της Εύας ΚαΪλή να μην αφορούν άμεσα την ελληνική πολιτική σκηνή, όμως, δεν ήταν λίγες οι αναφορές, κυρίως στα τηλεοπτικά πάνελ. Από την άλλη, η υπόθεση Novartis σιγά σιγά κλείνει, με την καταδίκη Παπαγγελόπουλου από το Ειδικό Δικαστήριο και την αθώωση Τουλουπάκη. Λίγο νωρίτερα, στα τέλη Φεβρουαρίου θα κλείσει και η υπόθεση των τηλεοπτικών αδειών με την καταδίκη του πρώην υπουργού του ΣΥΡΙΖΑ, Νίκου Παππά.

Η ακρίβεια από την αρχή του 2023 αποτελεί πληγή για τα νοικοκυριά. Τα διάφορα pass μπορούν να αποτελούν μία μικρή βοήθεια, αλλά δεν θεραπεύουν την οικονομική «αιμορραγία» των νοικοκυριών. Πέρα, όμως, από τις δυσκολίες που αφήνουν βαριά σκιά στην πολιτική και κοινωνική ζωή, θετικά βήματα διαγράφονται στα ελληνοτουρκικά. Μετά το «Μητσοτάκης γιοκ» του Τούρκου προέδρου, το κλίμα αλλάζει μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας. Ο διπλός φονικός σεισμός στην Τουρκία τον Φεβρουάριο και η καθοριστική και άμεση βοήθεια από την ΕΜΑΚ φέρνουν τις δύο χώρες πιο κοντά. Τον Μάρτιο η συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν στην Κωνσταντινούπολη επιβεβαιώνει το θετικό κλίμα των δύο πλευρών, το οποίο επισφραγίζεται με την άφιξη του Τούρκου προέδρου στην Αθήνα στις 7 Δεκεμβρίου. Επιστέγασμα η υπογραφή της Διακήρυξης των Αθηνών και ακόμη 15 συμφωνιών.

Οι πολιτικοί τριγμοί του πολύνεκρου δυστυχήματος στα Τέμπη

Το πολύνεκρο σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη «μουδιάζει» την ελληνική κοινωνία. Αφού ταυτοποιηθούν οι νεκροί και τελεστούν σε κλίμα οδύνης οι κηδείες τους, ξεκινά η συζήτηση για την απόδοση ευθυνών. Ο τότε υπουργός Μεταφορών και Υποδομών, Κώστας Αχ. Καραμανλής παραιτείται και τριγμοί συνταράσσουν την κυβέρνηση. Στις 18 Μαρτίου, δηλαδή 18 ημέρες μετά την τραγωδία, καλούνται στη Βουλή για να δώσουν απαντήσεις τρεις πρώην υπουργοί Μεταφορών ο Κώστας Καραμανλής, ο Χρήστος Σπίρτζης και ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης. Πεδίο αντιπαράθεσης η καθυστέρηση στην υλοποίηση της σύμβασης «717». Αρκετούς μήνες αργότερα, και ενώ η έρευνα συνεχίζεται, μόλις τον περασμένο Νοέμβριο, η Βουλή απορρίπτει τα αιτήματα ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ για τη διενέργεια Προανακριτικής Εξέτασης. Είχε προηγηθεί, ωστόσο, η συγκρότηση Εξεταστικής Επιτροπής.

Μπλόκο στον Κασιδιάρη, εκλογές και οκτακομματική Βουλή

Το 2023 υπήρξε χρονιά εκλογών. Οι κάλπες στήθηκαν τρεις φορές μέσα στο έτος: τον Μάιο, τον Ιούνιο και τον Οκτώβριο. Οι πρώτες δύο εκλογικές αναμετρήσεις αφορούσαν την εκλογή νέων βουλευτών και την ανάδειξη της νέας κυβέρνησης. Η τρίτη την ανάδειξη των νέων δημάρχων και περιφερειαρχών. Και στις τρεις τα ποσοστά αποχής ήταν υψηλά.

Ήδη από τον Μάιο, ο Άρειος Πάγος έθεσε «μπλόκο» στην υποψηφιότητα του κόμματος του καταδικασμένου χρυσαυγίτη Ηλία Κασιδιάρη στις εκλογές. Με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, όμως, φαίνεται ότι το «κοινό Κασιδιάρη» βρήκε εκπροσώπηση στη Βουλή, με την είσοδο του κόμματος των «Σπαρτιατών». Στην πρώτη του κιόλας ομιλία μετά το θετικό για αυτούς εκλογικό αποτέλεσμα, ο πρόεδρος του κόμματος, Βασίλης Στίγκας, εξέφρασε τις ευχαριστίες του στον Ηλία Κασιδιάρη για την υποστήριξή του. Λίγο αργότερα ξεκίνησε η «φαγωμάρα» στους «Σπαρτιάτες».  Και μπορεί το μπλόκο στον Ηλία Κασιδιάρη να μπήκε στις εθνικές εκλογές, όμως, στις 29 Δεκεμβρίου 2023 με ειδική άδεια που έλαβε από τις φυλακές ο καταδικασμένος χρυσαυγίτης ορκίστηκε δημοτικός σύμβουλος Αθηναίων μετά τη συμμετοχή του στις Αυτοδιοικητικές Εκλογές του Οκτώβρη.

Από την πρώτη κιόλας εκλογική αναμέτρηση, στις 21 Μαΐου 2023, φάνηκε η υπεροχή της Νέας Δημοκρατίας έναντι του ΣΥΡΙΖΑ. Μπορεί το κυβερνών κόμμα να μην έλαβε την αυτοδυναμία και να μη σχημάτισε κυβέρνηση, όμως, κατέγραψε double score έναντι του κόμματος της αντιπολίτευσης. Η ίδια υπεροχή καταγράφηκε και στις εκλογές της 25ης Ιουνίου 2023, όπου η ΝΔ κατέγραψε ιστορική πρωτιά με σχεδόν 41% και 158 βουλευτές. Μεγάλοι κερδισμένοι, με αύξηση ποσοστών τόσο το ΠΑΣΟΚ με 11,8%, όσο και το ΚΚΕ με 7,7%. Ο χάρτης της Ελλάδας έγινε μπλε (εκτός από τη Ροδόπη) και οι πανηγυρισμοί στα γραφεία της Πειραιώς δεν άργησαν να σημάνουν, όσο κι αν ο Κυριάκος Μητσοτάκης όλο το προηγούμενο ή και το επόμενο διάστημα έκανε λόγο για «εγκράτεια». Στο κυβερνητικό σχήμα που ορκίστηκε λίγες ημέρες αργότερα, ο πρωθυπουργός ανακάτεψε την τράπουλα χωρίς φοβερές εκπλήξεις, εκτός από την είσοδο στο Υπουργικό Συμβούλιο του εξωκοινοβουλευτικού - έως τότε δημάρχου Τρικκαίων- Δημήτρη Παπαστεργίου για το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης και του Γιώργου Φλωρίδη στο Υπουργείο Δικαιοσύνης.

Οι «Σπαρτιάτες», η «Νίκη» και η «Πλεύση Ελευθερίας» είναι τα τρία νέα κόμματα που μπήκαν στη Βουλή μετά τις εκλογές του Ιουνίου. Έτσι, το ελληνικό Κοινοβούλιο έγινε οκτακομματικό και νέα πρόσωπα – κάποια από τη showbiz – αποτελούν πλέον βουλευτές. Ανάμεσά τους η Ράνια Θρασκιά (ΣΥΡΙΖΑ), η Τζόρτζια Κεφαλά και ο Σπύρος Μπίμπιλας (Πλεύση Ελευθερίας), η Έλενα Ακρίτα (ΣΥΡΙΖΑ), αλλά και ο σύντροφος της Ζωής Κωνσταντοπούλου, Διαμαντής Καραναστάσης (Πλεύση Ελευθερίας). 

Από το «πρόεδρε έλα με φόρα» στη διάσπαση

Αν κάποιο πολιτικό κόμμα γνώρισε τις περισσότερες αλλαγές και εντάσεις το 2023, τότε δεν είναι άλλο από τον ΣΥΡΙΖΑ. Οι εκλογικές αναμετρήσεις του Μαΐου και του Ιουνίου βρήκαν την Κουμουνδούρου «λαβωμένη», με ποσοστά που δεν περίμεναν στο κόμμα, αλλά και πολλά στελέχη να μένουν εκτός Βουλής.

Πριν την εκπνοή του 2022, ο Αλέξης Τσίπρας είχε ορίσει την Πόπη Τσαπανίδου εκπρόσωπο Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ. Περίπου στα μέσα της θητείας της η δημοσιογράφος χάρισε μία από τις πιο viral ατάκες της χρονιάς με το «πρόεδρε, έλα με φόρα», που είπε σε κάποια προεκλογική συγκέντρωση του κόμματος στην οποία θα μιλούσε ο Αλέξης Τσίπρας. Λίγο μετά την παραίτηση Τσίπρα από την ηγεσία του κόμματος –τον Ιούνιο- και επτά μήνες μετά τον ορισμό της στη θέση της εκπροσώπου Τύπου, η Πόπη Τσαπανίδου «πηδά από τη βάρκα». Ήδη έχουν αρχίσει να αποχωρούν στελέχη, πρώην βουλευτές και υποστηρικτές.

Οι εσωκομματικές εκλογές στο κόμμα είναι γεγονός. Πέντε πρόσωπα επιδιώκουν να κερδίσουν τα μέλη του ΣΥΡΙΖΑ, εκφράζοντας θέσεις και αντιθέσεις: η Έφη Αχτσιόγλου, ο Στέφανος Κασσελάκης, ο Νίκος Παππάς, ο Ευκλείδης Τσακαλώτος και ο Στέφανος Τζουμάκας. Η υποψηφιότητα Κασσελάκη ήρθε καλοκαιρινή και «ουρανοκατέβατη». Οι περισσότεροι δεν γνώριζαν πολλά για την ύπαρξή του. Από εκεί και έπειτα όλα έγιναν λίγο πολύ γνωστά. Ρεπόρτερ ακολουθούν τον Στέφανο Κασσελάκη και τον σύντροφό του σε κάθε τους βήμα. Τι τρώνε, τι πίνουν, πόσα βάρη σηκώνουν στο γυμναστήριο γίνονται «πρώτο θέμα» και η φρενίτιδα μέχρι την εκλογή του (αλλά και μετά) δεν έλεγε να κοπάσει. Στις 24 Σεπτεμβρίου 2023 ο ΣΥΡΙΖΑ γυρίζει σελίδα, με την εκλογή του Στέφανου Κασσελάκη στην προεδρία και οι αναταράξεις οδηγούν από την ίδια κιόλας μέρα προοδευτικά στη διάσπαση, δύο μήνες μετά.

Ο «πόλεμος» στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ «θεριεύει». Ιστορικά στελέχη του κόμματος προχωρούν σε τσουχτερές δηλώσεις για τον νέο πρόεδρο. Αμφισβητούν την ικανότητά του να οδηγήσει το κόμμα στη νέα εποχή μετά την εκλογική συντριβή του Ιουνίου. Ο Στέφανος Κασσελάκης προτείνει τότε τη διαγραφή του Νίκου Φίλη, του Δημήτρη Βίτσα, του Στέφανου Τζουμάκα και του Πάνου Σκουρλέτη, φέρνοντας νέο κύμα αποχωρήσεων και εντάσεων που μονοπωλούν την πολιτική επικαιρότητα. Στα μέσα Νοέμβρη αποχωρεί από το κόμμα η «Ομπρέλα» του Στέφανου Κασσελάκη και λίγο αργότερα οι «6 + 6» της Έφης Αχτσιόγλου αποτελούν επίσης παρελθόν. Γρήγορα, οι ανεξάρτητοι βουλευτές από τις δύο κινήσεις που αποχώρησαν από τον ΣΥΡΙΖΑ, συμπράττουν και δημιουργούν νέα κοινοβουλευτική ομάδα: οι 11 πρώην βουλευτές της Κουμουνδούρου συνασπίζονται κάτω από τη «Νέα Αριστερά». Η διάσπαση στο κόμμα είναι γεγονός.

Από εκεί και έπειτα, οι δημοσκοπήσεις που παρουσιάζονται στο τέλος του 2023, δείχνουν τον ΣΥΡΙΖΑ αποδυναμωμένο και το ΠΑΣΟΚ να βρίσκεται – στις περισσότερες από αυτές – στη δεύτερη θέση.

Η πολιτική ήττα μετά τις καταστροφικές πλημμύρες στη Θεσσαλία

Η τραγωδία στα Τέμπη, όσο και οι καταστροφικές και φονικές πλημμύρες στη Θεσσαλία πήραν πολιτική χροιά στις Αυτοδιοικητικές Εκλογές του Οκτώβρη, αφού η ήττα του Κώστα Αγοραστού – εκλεκτού της ΝΔ – από τον Δημήτρη Κουρέτα, μεταφράζεται ως πολιτική αποδοκιμασία. Στις αρχές του Φθινοπώρου, οι εικόνες από τα πλημμυρισμένα χωριά της Θεσσαλίας, του ηλικιωμένους που μεταφέρονταν σε ασφαλές σημείο με σκαπτικά μηχανήματα, τα νεκρά ζώα στις χαμένες εκτάσεις και τα δάκρυα των πολιτικών που έχασαν την περιουσία τους και τους κόπους μιας ζωής, είχαν συγκλονίσει.

Ο χορός που «έκαψε» τον Πατούλη και η βαριά ήττα Μπακογιάννη

Οι Αυτοδιοικητικές Εκλογές του Οκτώβρη έφεραν αρκετές αλλαγές στις διοικήσεις των δήμων και των Περιφερειών. Πετυχημένοι δήμαρχοι σάρωσαν από την Α’ Κυριακή, ενώ αλλαγή προσώπων είδαμε στα περισσότερα αποτελέσματα του β’ γύρου των εκλογών. Στην Αττική η μεγάλη ντρίπλα έγινε πριν καν στηθούν οι κάλπες. Ο πρώην Περιφερειάρχης Αττικής, Γιώργος Πατούλης, αναγκάστηκε να αποσύρει την υποψηφιότητά του για τη διεκδίκηση της Περιφέρειας μετά την έντονη δυσαρέσκεια που προκάλεσε στη ΝΔ και την κοινωνική κατακραυγή που δέχθηκε για το ζεϊμπέκικο που χόρεψε σε εκδήλωση στο Ζάππειο τη στιγμή που βρίσκονταν σε εξέλιξη μεγάλες και καταστροφικές πυρκαγιές στη χώρα. Η ΝΔ έδωσε το χρίσμα στον Νίκο Χαρδαλιά και ο Γιώργος Πατούλης δήλωσε ανοιχτά τη στήριψή του στον νέο υποψήφιο, ο οποίος αναδείχθηκε Περιφερειάρχης Αττικής από τον πρώτο κιόλας γύρο των εκλογών.

Βαριά για τη ΝΔ ήταν η ήττα του Κώστα Μπακογιάννη στον δήμο Αθηναίων. Στον β’ γύρο των Αυτοδιοικητικών Εκλογών, και με το ποσοστό συμμετοχής να μην ξεπερνά το 27%, ο Χάρης Δούκας – που έφερε την υποστήριξη ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ – εκλέχθηκε νέος δήμαρχος Αθηναίων. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, σχολιάζοντας τα αποτελέσματα, σημείωσε ότι «δεν ήταν μία καλή βραδιά για τη ΝΔ».

Η επίσκεψη Ζελένσκι στην Αθήνα και η ομιλία Μητσοτάκη στον ΟΗΕ

Ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται. Στις 21 Αυγούστου 2023, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι ήρθε στην Αθήνα και συναντήθηκε με τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Ήταν μία επίσκεψη προέδρου χώρας που ξεχώρισε τη χρονιά που φεύγει. «Η αλληλεγγύη μας υπήρξε έμπρακτη εξαρχής και θα συνεχιστεί», είχε τονίσει τότε ο Έλληνας πρωθυπουργός.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έναν μήνα αργότερα, τον Σεπτέμβριο του 2023 βρέθηκε στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, όπου απηύθυνε ομιλία, τονίζοντας μεταξύ άλλων: «Έχω την τιμή να ηγούμαι μιας χώρας μεσαίου μεγέθους που προσπαθεί να κάνει ό,τι καλύτερο μπορεί για να αντιμετωπίσει ζητήματα τεράστιας πολυπλοκότητας. Όμως, ήρθε η ώρα οι πραγματικά μεγάλοι παίκτες να αναλάβουν δράση και να φέρουν αποτελέσματα».

Και του ...χρόνου για Μη Κρατικά Πανεπιστήμια και Γάμο Ομόφυλων Ζευγαριών

Λίγο πριν την εκπνοή του 2023, ο Κυριάκος Πιερρακάκης παρουσιάζει στο τελευταίο Υπουργικό Συμβούλιο της χρονιάς το νομοσχέδιο για τη δημιουργία και λειτουργία των Μη Κρατικών Πανεπιστημίων στην Ελλάδα. Η συζήτηση ανοίγει και οι αντιδράσεις από τα κόμματα της αντιπολίτευσης είναι πολλές. Ο υπουργός Παιδείας προχωρά σε διευκρινίσεις για τα αυστηρά κριτήρια με τα οποία θα λειτουργήσουν τα Μη Κρατικά Πανεπιστήμια και τονίζει ότι παράλληλα θα ενισχυθούν τα δημόσια πανεπιστήμια. Η ψήφιση του νομοσχεδίου αναμένεται τον Ιανουάριο του 2024 και θα αποτελέσει την πρώτη «μάχη» στη Βουλή για το νέο έτος.

Το 2024 αναμένεται σίγουρα χρονιά εξελίξεων και για τα εσωκομματικά της Νέας Δημοκρατίας. Η συζήτηση για τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών έχει ανοίξει ήδη από τη ΔΕΘ και την τοποθέτηση του Κυριάκου Μητσοτάκη. Μέσα στους επόμενους –ίσως- μήνες αναμένεται να έρθει το νομοσχέδιο που θα επιτρέπει την τέλεση πολιτικού γάμου σε ζευγάρια του ίδιου φύλου. Η δέσμευση του πρωθυπουργού είναι ότι «το ζήτημα θα επιλυθεί μέσα στην τετραετία». Μένει να φανεί αν θα υπάρξει κομματική πειθαρχία κατά τη ψήφισή του, αφού ήδη την αντίθεσή του έχει εκφράσει ο υπουργός Επικρατείας, Μάκης Βορίδης, δηλώνοντας ότι δεν πρόκειται να ψηφίσει ένα τέτοιο νομοσχέδιο.

Πλέον ο χρόνος μετρά αντίστροφα για τις Ευρωεκλογές του Ιουνίου. Ακόμη μπορεί να μην έχουμε επίσημες ανακοινώσεις για τα πρόσωπα που θα βρεθούν στα ψηφοδέλτια των κομμάτων, αλλά για πρώτη φορά στην Ελλάδα οι πολίτες θα έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν τους εκπροσώπους τους στο Ευρωκοινοβούλιο μέσω της Επιστολικής Ψήφου. Το νομοσχέδιο βρίσκεται ήδη σε δημόσια διαβούλευση. Το ν/σ του Υπουργείου Εσωτερικών  κινείται σε τέσσερις άξονες: στη διαδικασία εκλογής των ευρωβουλευτών, τη διευκόλυνση ψήφου εκλογέων (επιστολική ψήφος), την εκκαθάριση εκλογικών καταλόγων αλλά και τη διευκόλυνση πρόσβασης ατόμων με αναπηρία στον προεκλογικό διάλογο. (Διαβάστε περισσότερα για την επιστολική ψήφο ΕΔΩ)