Το λαμπρό Woke μέλλον

Θα γίνει μιούζικαλ το «Life of Brian». Σίγουρα θυµάστε αυτή την τρελή κωµωδία των Monty Python για την Καινή ∆ιαθήκη. Θυµάστε µήπως επίσης τον διάλογο µεταξύ του Judea Stan (Eric Ιdle) και του Reg (John Cleese); Επιτρέψτε µου να υπενθυµίσω: ο Stan λέει ότι θέλει να γίνει γνωστός ως Loretta και να κάνει µωρά. «Είναι δικαίωµα του κάθε άντρα να αποκτά µωρό», λέει ο Stan. Reg: «Ναι, αλλά δεν µπορείς να κάνεις µωρά». Σταν: «Μη µε καταπιέζεις!». Πιστεύω ότι δεν θα εκπλαγείτε που αυτό το κοµµάτι της σάτιρας έχει κοπεί από τη σκηνική διασκευή.

Είδα πολλές παλιές ταινίες στη διάρκεια της πανδηµίας. Με «παλιές» δεν εννοώ αρχαίες µε τη Λίλιαν Γκις ή τον Μπάστερ Κίτον. Εννοώ οτιδήποτε από τα µέσα 20ού αιώνα. Καθώς έβλεπα, σκεφτόµουν κάθε τόσο: «∆εν θα µπορούσαν να το πουν αυτό τώρα». Μελ Μπρουκς; Ξεχάστε τον! Ακόµη και οι πιο αβλαβείς κωµωδίες όπως το «Tootsie» —που δήθεν «ενισχύει τα δυαδικά στερεότυπα»— ή το «Stir Crazy» (ελλ. τίτλος «Τώρα... δεν µας σταµατάει τίποτα!») που δήθεν διαδίδει τα στερεότυπα για τους Μαύρους)—, τίποτα από αυτά δεν θα µπορούσε να χωρέσει στο προκρούστειο κρεβάτι της Woke Ιεράς Εξέτασης. (Βρίσκω αβίαστα τέτοιες εκφράσεις όπως αρµόζει σε κάποιον που κάποτε πέρασε πέντε χρόνια µαρξιστικών µαθηµάτων).

Τι γίνεται µε τη standup comedy του Έντι Μέρφι ή του Τζορτζ Καρλίν; Θεωρούνται ρατσιστές!

Στην πραγµατικότητα, είµαι έκπληκτος που αυτές οι ταινίες και τα βίντεο είναι ακόµα διαθέσιµα στο διαδίκτυο. Κάθε µέρα περιµένω να εξαφανιστούν ή/και να επανεµφανιστούν σε µια λογοκριµένη έκδοση. Όπως τα βιβλία του Roald Dahl. Αυτές είναι στην πραγµατικότητα οι πιο γελοίες αλλαγές: «µεγαλόσωµος» αντί για «χοντρός» και «µικροί άνθρωποι» αντί για «µικροί άντρες». Προσπαθώ να φανταστώ τη λειτουργία του µυαλού αυτού του «αναγνώστη ευαισθησίας» (!) που θα επινόησε αυτές τις αλλαγές και απλώς τα παρατάω.

Φυσικά, είναι πολύ εύκολο να τα δούµε αυτά ως µια ακόµη απάτη, όπως εκείνος ο τύπος µε το όνοµα Ibram X Kendi, ο οποίος διέδιδε ρατσιστικές ιδέες για το «Πώς να είσαι αντιρατσιστής» µε αµοιβές εκατοµµύρια δολάρια. Ή όπως οι καλλιτέχνες του κινήµατος Black Lives Matter µε τις επαύλεις των 6 εκατοµµυρίων δολαρίων. Αλλά αν οι εκδότες και τα στούντιο του Χόλιγουντ προσλαµβάνουν αυτούς τους αναγνώστες ευαισθησίας, πιστεύουν ότι κάνουν κάτι. Στην πραγµατικότητα είναι βέβαιοι ότι στέκονται στο πλευρό του Καλού, πολεµώντας τις δυνάµεις του Κακού και σώζοντας τους αναγνώστες και τους θεατές από τον θανάσιµο κίνδυνο να «θιγούν», να «προσβληθούν» όπως το θέτουν (trigger!). Είναι σαν να µην άκουσαν ποτέ το «Happiness is a Warm Gun» των Beatles: And I feel my finger on your trigger (ooh, oh, yeah)/ I know nobody can do me no harm. Μια ακόµα τρυφερή ανάµνηση που κατασχέθηκε και παραπλανήθηκε από αριστερούς πουριτανούς.

Αυτό µας φέρνει στο πιο σηµαντικό ζήτηµα µε αυτές τις «διορθώσεις» ή/και ακυρώσεις. Γίνονται για το καλό µας.

Αυτό µας φέρνει στο πιο σηµαντικό ζήτηµα µε αυτές τις «διορθώσεις» ή/και ακυρώσεις. Γίνονται για το καλό µας. Για το σύγχρονο «woke»/liberal µυαλό είµαστε όλοι ηλίθιοι. (Επιτρέψτε µου να παρεκκλίνω εδώ για να εξηγήσω τι σηµαίνει liberal στις ΗΠΑ: Οι σύγχρονοι «φιλελεύθεροι» έχουν τόση σχέση µε τους κλασικούς φιλελεύθερους όσο οι σύγχρονοι Αιγύπτιοι έχουν να κάνουν µε τους τύπους που έχτισαν τις πυραµίδες. Είναι γλωσσικός σφετερισµός, τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο.)

Στον «Πρώτο κύκλο» του, ο Σολζενίτσιν αναδηµιουργεί το µυαλό του Στάλιν. Ο Στάλιν βλέπει τους υπηκόους του —ολόκληρη την ανθρωπότητα, στην πραγµατικότητα— σαν ένα µάτσο τυφλά κουτάβια. Μια µέρα µονολογεί, «Θα τους φέρω στον κοµµουνισµό και θα χώσω µέσα τις ηλίθιες µουσούδες τους: Άντε φάτε το!». Ακούγεται οικείο;

«Οι γρύλοι κάνουν καλό στην υγεία». «Όταν επιµένεις να τρως κρέας, καταστρέφεις το κλίµα. Το λένε οι επιστήµονες». Προπάντων, η επιστήµη δεν είναι ποτέ ένα συµπαγές σώµα: δεν συµφωνούν όλοι οι επιστήµονες σε όλα· η συναίνεση είναι κόντρα στη φύση της επιστήµης. ∆εύτερον, όταν βλέπετε στόλους ιδιωτικών τζετ να καίνε τόνους καυσίµων για να φτάσουν στις συνόδους για την κλιµατική αλλαγή πρέπει να έχετε αµφιβολίες ότι η δίαιτα µε γρύλους και τριζόνια έχει σχεδιαστεί για εσάς, αξιοθρήνητε Πολίτη. Η Κλιµατική Αριστοκρατία δεν θα πιαστεί χωρίς το βόειο κρέας Κόµπε, όπως οι κορυφαίοι σοβιετικοί αξιωµατούχοι δεν έµειναν ποτέ χωρίς µπριζόλες στα πιο πεινασµένα χρόνια.

Η τυπική λογική δεν λειτουργεί µε αφυπνίσεις: πώς θα µπορούσε, αν το «αισθάνοµαι» υπερισχύει του «νοµίζω» και οι «ζωτικές εµπειρίες» υπερισχύουν όλων των άλλων. Πραγµατικά δεν µπορείτε να αποδείξετε ότι η «ρητορική µίσους» και η «ελευθερία του λόγου» είναι έννοιες που αποκλείονται αµοιβαία. Εποµένως, επιστρέφουµε στην προηγούµενη παρέκβασή µου σχετικά µε τη διαφορά µεταξύ των «κλασικών» liberals και των συγχρόνων. Αν θυµάµαι καλά ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά των πρώτων ήταν η ανοχή στην άποψη του αντιπάλου όπως στο «αποδοκιµάζω αυτό που λες, αλλά θα υπερασπιστώ µέχρι θανάτου το δικαίωµά σου να το λες» — µια στάση που σήµερα πιθανότατα θα οδηγούσε σε ακύρωση.

Το «αποδοκιµάζω αυτό που λες, αλλά θα υπερασπιστώ µέχρι θανάτου το δικαίωµάσου να το λες» σήµερα πιθανότατα θα οδηγούσε σε ακύρωση.

Αυτό είναι το θέμα της κουλτούρας αφύπνισης. Αντιτίθεται βίαια στον συµβιβασµό. Βρίσκω περίεργο το γεγονός ότι µια κουλτούρα που ευδοκιµεί στα συναισθήµατα των οπαδών της υιοθετεί τον φαλλοκρατικό κώδικα της φυλακής ή του στρατοπέδου εργασίας: ο συµβιβασµός είναι σηµάδι αδυναµίας. Πρέπει να εξαλείψεις, να συντρίψεις, να ακυρώσεις τον αντιτιθέµενο.

Εντάξει, ίσως δεν θυµάστε το 1917 όταν, σύµφωνα µε τον παππού µου, ολόκληρη η Αγία Πετρούπολη ήταν µια τεράστια αρένα συζητήσεων. Αλλά και οι ακτιβιστές κατά του πολέµου του 1968 δεν απέφευγαν τη συζήτηση µε τα «γεράκια». Στην πραγµατικότητα προσπαθούσαν να διατυπώσουν την υπόθεσή τους ενώπιον ακροατηρίου αντί να απαιτήσουν να φιµωθεί η αντιπολίτευση.

Σε πιο καφκικό στιλ, δεν υπάρχει καν δικαίωµα έφεσης στον λογοκριτή σας. Σας έχει µπλοκάρει ποτέ το Facebook; «Η ανάρτησή σας παραβιάζει τις οδηγίες της κοινότητάς µας». Πώς; Excuse me? Ποιες είναι αυτές οι οδηγίες; Η πρόθεση είναι διαβολικά σαφής: να καλλιεργηθεί ένας εσωτερικός λογοκριτής που θα εξετάζει κάθε λέξη από µια συγκεκριµένη πολιτική οπτική γωνία. Μη ρωτάς. Σκάσε, πληβείε.

Στις παλιές καλές σοβιετικές µέρες το πρόβληµα της λογοκρισίας ήταν επιλύσιµο. Βρισκόσουν εντός ενός δικτύου φίλων και µπεκρόπινες αρµένικο µπράντι. Τελικά µπορεί να καθόσουν στο ίδιο τραπέζι µε τον Λογοκριτή αυτοπροσώπως, µια ευγενική γέρικη ψυχή που θα σου υπέδειχνε γενναιόδωρα πού κάνεις το λάθος και θα σου πρότεινε µερικές καλλωπιστικές µικροαλλαγές που θα έκαναν το κείµενό του δηµοσιεύσιµο. (Αυτό δεν ισχύει για τον Σολζενίτσιν και τους οµοίους του, που επιτέθηκαν ανοιχτά στο σύστηµα. Γνώριζαν πολύ καλά ποιες κοινοτικές οδηγίες παραβίαζαν.)

Όµως εκείνος ήταν ο «λάθος σοσιαλισµός», σωστά; Σήµερα, δεν µπορείς να µοιραστείς κονιάκ µε τον ψηφιακό λογοκριτή που πιθανότατα µένει στο υπόγειο του σπιτιού των γονιών του/της και τρέφεται µε σνακ τόφου και αφέψηµα χαµοµήλι.

Μήπως µου διαφεύγει εντελώς το µέλλον όπου η «προστασία των συναισθηµάτων» είναι σπουδαιότερη από την «ελευθερία του λόγου»;

Υπάρχει μια σκέψη που πραγματικά με τρομάζει. Κι αν είναι θέµα ηλικίας; Μήπως απλούστατα οι γέροι σαν εµένα δεν καταλαβαίνουν γρυ από το µέλλον, όπως δεν καταλαβαίνουν την γκάνγκστα ραπ στη µουσική ή την ευδαιµονία να σου φέρει ο ντελιβεράς το σούσι µέσα σε δέκα λεπτά; Μαθαίνω ότι αυτό αποτελεί κορυφαίο επίτευγµα της κουλτούρας του Σαν Φρανσίσκο. Μήπως µου διαφεύγει εντελώς το µέλλον όπου οι προτεραιότητες είναι διαφορετικές; Όπου η «προστασία των συναισθηµάτων» είναι σπουδαιότερη από την «ελευθερία του λόγου»; (Η οποία, θυµηθείτε, θεωρείται πλέον ρατσιστική έννοια.)

Εδώ πρέπει να υπενθυµίσω στον εαυτό µου ότι εφόσον γεννήθηκα στην ΕΣΣ∆, πρέπει να µακαρίζω την τύχη µου που βρέθηκα στις ΗΠΑ. Κανείς δεν θέλει να µάθει τις υποσχέσεις που έδωσαν οι Μπολσεβίκοι το 1917 και το τι απέγιναν. Θυµάµαι τα βιβλία και τις ταινίες που γράφτηκαν από γραφιάδες του σοσιαλιστικού ρεαλισµού υπό το σοβιετικό καθεστώς. Το µέλλον ήταν κοµµουνιστικό και προοιωνιζόταν πάντοτε λαµπρό. Συγκρίνετέ το µε µια πληµµύρα δυστοπιών που προσφέρουν οι γραφιάδες του Χόλιγουντ. Ίσως, όπως τα ζώα πριν από έναν σεισµό, ξέρουν κάτι που εµείς οι υπόλοιποι αγνοούµε. Είναι πραγµατικά το µέλλον των Woke τόσο λαµπρό όσο µας λένε;

* Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην ειδική έκδοση για τα 20 χρόνια Athens Voice «Επιβιώνοντας στον 21ο αιώνα - Οι πολιτικές, οι τάσεις, τα ρεύµατα της εποχής µας», σε επιµέλεια Σώτης Τριανταφύλλου