Explainer: Τελικά, η κυβέρνηση «νομιμοποιεί παράνομους μετανάστες»;

Η κυβέρνηση θεσπίζει μια νέα άδεια παραμονής για πολίτες τρίτων χωρών, η οποία απευθύνεται σε μετανάστες μη νόμιμα διαμένοντες στη χώρα, οι οποίοι εργάζονται και πλέον θα μπορούν να απασχοληθούν πλέον νόμιμα ως εργάτες γης.

Η σχετική ρύθμιση -η οποία αποτελεί προϊόν συνεργασίας των υπουργείων Μετανάστευσης και Ασύλου, και του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης- προκάλεσε αντιδράσεις σε κάποια τμήματα της ελληνικής κοινωνίας, αλλά και από τον πρώην πρωθυπουργό και πρόεδρο της ΝΔ, και νυν βουλευτή του κυβερνώντος κόμματος, Αντώνη Σαμαρά, ο οποίος δήλωσε πως η κυβέρνηση ανοίγει τον δρόμο της ελληνοποίησης των παράνομων μεταναστών, προσκαλώντας ουσιαστικά ακόμα περισσότερους στη χώρα.

Ωστόσο, ο υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής Δημήτρης Καιρίδης δήλωσε στη Βουλή για την τροπολογία που ψηφίζεται την Τρίτη: «Η ρύθμιση που φέρνουμε δεν είναι νομιμοποίηση, διότι δεν δίνει δικαίωμα μόνιμης διαμονής και ιθαγένειας. Είναι μία περιορισμένη πρωτοβουλία αλλά, σχεδιασμένη και πολύ προσεκτικά προετοιμασμένη, η οποία αφορά εν δυνάμει περί τους 30.000 δικαιούχους. Δεν επιλύει το πρόβλημα της έλλειψης εργατικών χεριών αλλά είναι ένα πρώτο θετικό βήμα στην κατεύθυνση μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής που έχουμε στο υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου».

Ας δούμε δέκα ερωτήσεις και απαντήσεις σχετικά με τη ρύθμιση ώστε να αντιληφθούμε αν η Πολιτεία ανοίγει όντως τον δρόμο για την «νομιμοποίηση των παράνομων μεταναστών», ή αν οι αντιδράσεις αποτελούν προϊόν παραπληροφόρησης, ή και ελλιπούς ενημέρωσης από την κυβέρνηση.

1. Τι ακριβώς προβλέπει η τροπολογία που κατέθεσε η κυβέρνηση και ποια είναι τα κριτήρια που θα πρέπει να πληρούνται ώστε να χορηγηθεί η νέα άδεια παραμονής;

Σύμφωνα με τις σχετικές ενημερώσεις της κυβέρνησης, τα κριτήρια ώστε να μπορέσει κάποιος μετανάστης να ενταχθεί στη συγκεκριμένη ρύθμιση είναι τα εξής:

1. Να διαθέτει δήλωση προσφοράς εργασίας από εργοδότη στην Ελλάδα για την απασχόλησή του με καθεστώς εξαρτημένης εργασίας ή παροχής υπηρεσιών ή έργου, 
2. Να βρισκόταν στην Ελλάδα έως και την 30ή Νοεμβρίου 2023 χωρίς να διαθέτει άδεια διαμονής,
3. Να εξακολουθήσει να διαμένει στην Ελλάδα και
4. Να έχει συμπληρώσει τουλάχιστον τρία συνεχή έτη παραμονής στην Ελλάδα πριν από την υποβολή αίτησης

2. Γιατί επέλεξε η κυβέρνηση να παράσχει το συγκεκριμένο δικαίωμα σε 30.000 μετανάστες;

Η κυβέρνηση υποστηρίζει τη συγκεκριμένη ρύθμιση για πολλούς λόγους. Πρώτον, θεωρεί πως η ρύθμιση θα βοηθήσει στην καταγραφή ενός σημαντικού αριθμού μεταναστών οι οποίοι δεν διαμένουν νόμιμα στη χώρα αλλά ήδη εργάζονται εδω. Δεύτερον, αναφέρει πως μέσω αυτής της τροπολογίας θα καλυφθούν κατά ένα ποσοστό οι ανάγκες του πρωτογενούς τομέα σε εργάτες γης, οι οποίες δεν καλύπτονται από Έλληνες. Τρίτον, εκτιμά πως αυτή η τροπολογία θα επιβάλει ένα καθεστώς νομικής,
μεταναστευτικής, φορολογικής, και ασφαλιστικής τάξης στο σκιώδες καθεστώς της εργασίας γης, όπου -ιστορικά- απασχολούνται παράνομοι και ανασφάλιστοι μετανάστες.

Με άλλα λόγια, η κυβέρνηση θεωρεί πως η συγκεκριμένη τροπολογία αποτελεί ένα πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση ενός χρόνιου προβλήματος, το οποίο ταλαιπωρεί τις ελληνικές αρχές, τους Έλληνες πολιτες, την ελληνική αγροτική παραγωγή, αλλά και τους ίδιους τους μετανάστες, οι οποίοι έχουν λευκό ποινικό μητρώο και ζουν σε ένα καθεστώς πλήρους αβεβαιότητας.

3. Ανοίγει η τροπολογία τον δρόμο για «ελληνοποιήσεις παράνομων μεταναστών»;

Όχι, η συγκεκριμένη ρύθμιση δεν δίνει δικαίωμα μόνιμης διαμονής και ιθαγένειας, αλλά τούς παρέχει το δικαίωμα νόμιμης πρόσβασης στην ελληνική αγορά εργασίας και ασφαλιστικής κάλυψης.

4. Μήπως, όμως, η τροπολογία θα οδηγήσει σε μόνιμη παραμονή αυτών των μεταναστών στη χώρα;

Και πάλι όχι, καθώς σύμφωνα με τα δύο υπουργεία τα οποία επιβλέπουν τη διαδικασία, οι μετανάστες οι οποίοι θα υπαχθούν στη συγκεκριμένη ρύθμιση θα λάβουν προσωρινή άδεια παραμονής στη χώρα, μόνο για το διάστημα στο οποίο θα εργάζονται στον
εργοδότη μέσω του οποίου θα έχουν λάβει τη σχετική άδεια. Εξάλλου, η τροπολογία δεν προβλέπει οποιοδήποτε καθεστώς οικογενειακής επανένωσης, δηλαδή δεν δίνει το δικαίωμα στους εργάτες γης να φέρουν τις οικογένειες τους στην Ελλάδα.

5. Αλλάζουν τα θεσμοθετημένα κριτήρια σχετικά με την παροχή άδειας παραμονής σε μετανάστες που διαμένουν μη νόμιμα αλλά έχουν μακρά παρουσία στην Ελλάδα;

Όχι, η τροπολογία δεν αλλάζει με κανέναν τρόπο το ήδη υπάρχον καθεστώς. Από το 2014 και μετά, οποιοσδήποτε μετανάστης θα πρέπει να έχει συμπληρώσει τουλάχιστον επτά χρόνια μόνιμης διαμονής στην Ελλάδα, ώστε να κινηθεί οποιαδήποτε διαδικασία για την παροχή άδειας μόνιμης παραμονής του.

6. Δημιουργεί η συγκεκριμένη τροπολογία πρόβλημα σταθερότητας για την κυβέρνηση; 

Επισήμως, η κυβέρνηση διαμηνύει πως η τροπολογία δεν δημιουργεί πρόβλημα σταθερότητας, αλλά και πως ο Αντώνης Σαμαράς έχει δικαίωμα να εκφράζει την άποψή του. Ο υπουργός Εργασίας, Άδωνις Γεωργιάδης, εξέφρασε την εκτίμηση ότι ο πρώην πρωθυπουργός θα στηρίξει τελικά την τροπολογία, μόλις την μελετήσει εις βάθος. Εντούτοις, το γεγονός πως, μέσω αυτής της τροπολογίας, ο Αντώνης Σαμαράς εναντιώνεται για τρίτη φορά μέσα σε μερικές εβδομάδες στις πρωτοβουλίες της κυβέρνησης δεν μπορεί να μείνει απαρατήρητο -έχει εκφραστεί κατά της επίσκεψης του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Αθήνα, καθώς και κατά της νομοθετικής ρύθμισης για τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών που σκοπεύει να φέρει η κυβέρνηση.

Στην ουσία, η κυβέρνηση δεν αντιμετωπίζει πρόβλημα συνοχής ή σταθερότητας, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει πως η αντίδραση της δεξιάς πλευράς του κόμματος δεν σημειώνεται από τα κυβερνητικά στελέχη. Εξάλλου, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης ανακοίνωσε πως η ΝΔ θα επιβάλει καθεστώς κομματικής πειθαρχίας κατά την ψήφιση της τροπολογίας, από την οποία θα εξαιρεθεί ο Αντώνης Σαμαράς «ως πρώην Πρωθυπουργός». Με δεδομένο, ωστόσο, το επερχόμενο νομοσχέδιο σχετικά με τον
γάμο των ομόφυλων ζευγαριών, η συνοχή της κοινοβουλευτικής ομάδας της ΝΔ θα δοκιμαστεί ξανά.

7. Πώς αντέδρασαν τα υπόλοιπα κοινοβουλευτικά κόμματα;

Παρότι η συγκεκριμένη τροπολογία δεν έχει αποτελέσει ακόμα αντικείμενο κοινοβουλευτικού διαλόγου -γεγονός για το οποίο η κυβέρνηση δέχτηκε έντονη κριτική από κάθε πολιτικό χώρο - εντούτοις φαίνεται πως βρίσκει σύμφωνη, επί της αρχής, την εξ’ αριστερών της αντιπολίτευση. Συγκεκριμένα, με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, την τροπολογία φαίνεται πως υποστηρίζουν ο ΣΥΡΙΖΑ, το ΠΑΣΟΚ, η Νέα Αριστερά και η Πλεύση Ελευθερίας. Αντίθετα, την τροπολογία δεν αναμένονται να στηρίξουν το ΚΚΕ και τα δεξιότερα της ΝΔ κόμματα, Ελληνική Λύση, Νίκη και Σπαρτιάτες. Εφόσον οι συγκεκριμένοι συσχετισμοί επιβεβαιωθούν, η κυβέρνηση θα πετύχει την υπερψήφιση της τροπολογίας με αρκετά περισσότερες ψήφους από εκείνες της κοινοβουλευτικής δύναμης της ΝΔ. 

8. Υπάρχει περίπτωση να κάνει πίσω η κυβέρνηση;

Αυτή τη στιγμή, το συγκεκριμένο ενδεχόμενο δεν φαίνεται να συγκεντρώνει καμία πιθανότητα. Σύμφωνα με τον υπουργό Μετανάστευσης και Ασύλου, Δημήτρη Καιρίδη, η κυβέρνηση δεν σκοπεύει να αποσύρει την τροπολογία, ενώ η επιβολή καθεστώτος κομματικής πειθαρχίας αποδεικνύει την προσήλωση της στη συγκεκριμένη ρύθμιση.

9. Αποτελεί η συγκεκριμένη τροπολογία μια ελληνική καινοτομία;

Όχι, η παροχή άδειας παραμονής και εργασίας σε μετανάστες-εργάτες γης αποτελεί πάγια πρακτική των χωρών της ΕΕ, και
δη των Μεσογειακών. Ενδεικτικά, η Ιταλία, η Ισπανία, η Γαλλία, αλλά και η Γερμανία, έχουν νομοθετήσει σχετικές άδειες παραμονής για εργάτες γης τρίτων χωρών οι οποίοι βρίσκονται και εργάζονται ήδη στην τοπική αγροτική παραγωγή. Με άλλα λόγια, η πρωτοβουλία της κυβέρνησης ουσιαστικά ακολουθεί τις ευρωπαϊκές προοπτικές, αντί να εναντιώνεται -με οποιονδήποτε τρόπο- σε αυτές.

10. Θα υπάρξει και συνέχεια από παρόμοιες κυβερνητικές πρωτοβουλίες;

Με τα σημερινά δεδομένα, η κυβέρνηση αποσκοπεί στη σύναψη διμερών συμφωνιών με κυβερνήσεις τρίτων χωρών όπως την Ινδία, τη Μολδαβία, και τη Γεωργία, έτσι ώστε οι πολίτες τους που το επιθυμούν, να μπορούν να εργαστούν νόμιμα στην Ελλάδα - με καθεστώς προσωρινής άδειας παραμονής - έτσι ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες της ελληνικής αγροτικής παραγωγής με έναν ακόμα πιο σαφή και ασφαλή τρόπο. Η κυβέρνηση έχει ήδη προχωρήσει σε σχετική συμφωνία με την Ινδία, ενώ εκείνη με τη Μολδαβία είναι σε αρκετά προχωρημένο επίπεδο.